🏛 تاریخ درترازو 🏛 Date in the balance

#قره_کلیسا
یا کلیسای تادئوس ( طاطاووس)مقدس.
آذربایجان غربی.

قدیمی ترین #کلیسای_جامع دنیا.

#چالدران

⏰ ۳۶ ثانیه

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

‍ #شکست_چالدران

🔻(تحقیر و تحریک به‌جای مذاکره)
🔸چون #سلطان_سلیم عثمانی در نامه فارسی خود به #شاه_اسماعیل صفوی نوشت" استغفار کن "،
مرشد کامل در نامه‌ای به او نوشت:«احتمال دارد نامه بر خامه محرران تریاکی از قلت نشئه و سردماغ خشکی باشد»، پس حقه ذهبی مملو از تریاک با کیفیت، مختوم به مهرِ همایون برای او فرستاد زیرا می‌دانست او به خوردن تریاک عادت دارد.
سلطان سلیم از این نامه خشمگین شد و عساکر خود به سمت #چالدران گسیل داشت.

🔻(غرور مرشدکامل جایگزین نقشه مبتنی بر واقعیت)
...شبانگاه پیش از روز نبرد که هنوز آرایش جنگی سپاهیان عثمانی کامل نشده بود، برخی از سرداران قزلباش از جمله «خان‌محمد #استاجلو» و #نورعلی_خلیفه که از خدعه جنگی عساکر ترک آگاهی‌هایی داشتند، به شاه پیشنهاد کردند که پیش از استقرار سپاهیان ترک بر آنان تاخته و امکان استفاده از توپخانه را از آنان سلب کنند.

چون خان محمد استاجلو این گفتگو کرد، شهریار نگاهی به طرف دست راست کرد، به جانب #دورمیش_خان_شاملو و گفت که شما را حرفی هست یا همین بود؟ تو چه می‌گویی بگو! که دور میش خان رو به خان‌محمد کرد و گفت که صد هزار حیف از این نامی که به عبث برآوردی در میان مردم عالم؛ و دیگر آنکه من ترا جوانمرد می‌دانستم. قیصر روم چه وجود دارد که ما پشت به او کرده، روی بگردانیم و دزدی کنیم؟!! چرا مردانه خود را بر سپاه قیصر نزنیم؟ اگر چنانچه از اوست اقبال، از او خواهد بود و اگر ان‌شاء‌الله خدای به مرشد‌کامل نظر کرد، ظفر از آن ماست.

چون دورمیش خان این حرف گفت، نورعلی خلیفه گفت که او راست می‌گوید.
شهریار فرمودند که آنچه نورعلی خلیفه و دورمیش خان می‌گویند، درست است. من حرامی قافله نیستم؛ هر چه مقدور الهی است، به ظهور می‌آید. از این رو، شاه اسماعیل و سرداران قزلباش چندان مکث کردند تا آن چه ارتش ترکان را مقدور بود، از قوه به فعل آمد.
نبرد زمانی درگرفت که سپاهیان #ینی‌_چری در دشت چالدران مستقر شده بودند و اگرچه شاه اسماعیل با تیغ آتشبار در آن معرکه کارزاری می‌نمود که احسنت از دوست و دشمن بی‌اختیار برمی‌خاست،اما شکست در اركان لشکر شاه اسماعیل افتاد و ناچار سرداران قزلباش بر آن قرار دادند که به موجب «کل الحرب خدعه» ترک قتال نمایند و چندی به عقب روند.
🔻(توجیه شکست به جای آسیب‌شناسی)

و همانا حکمت بالغه الهی اقتضا چنان کرده بود که آن حضرت را از اصابت عين الكمال چشم زخمی رسد که اگر در این معرکه نیز پادشاه مؤيد منصور ظفر می‌یافت، بیم آن بود که در ارباب ارادت و اعتقاد و ساده‌لوحان قزلباش در شأن آن حضرت به حدی انجامد که پای اعتقادشان از مسلک مستقیم دین و ایمان لغزیده، گمان‌های غلط برند.

تاریخ عالم آرای صفوی
( عبارات داخل پرانتز از کتاب نیست)


شکست چالدران در اخلاق شاه تاثیر فراوانی ایجاد کرد. وقتی به درجزین برگشت لباس ماتم پوشید و خود عمامه سیاه گذاشت و به سادات هم امر کرد که زان پس عمامه سیاه بگذارند.

#نصرالله_فلسفی،
📒سیاست خارجی ایران در دوران صفویه


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

پس از پایان جنگ فاجعه بار #چالدران ( شهریورماه ۸۹۳ خورشیدی) که هزاران تن از قشون صفوی(قزلباشان) قربانی سیاستهای مداخله جویانه وماجراجویانه شاه اسماعیل شدند ، سلطان سلیم اول عثمانی طرف پیروز جنگ از شاه #اسماعیل_صفوی خواست شمشیری را که باآن یکی از توپهای عثمانی را دونیم کرده بود،به او اهدا نماید.

شاه صفوی شمشیرش را به سلطان سلیم بعنوان هدیه فرستاد.وی بعد از دریافت آن را درجمع اعیان واشراف آزمایش می کند.ولی شمشیر آن کارایی را نشان نداد.
لذانامه ای گلایه آمیز به شاه صفوی می فرستدو می نویسد گویا شاه ایران از ارسال یک شمشیر مضایقه کرده است.
شاه اسماعیل در پاسخ می گوید:

"شمشیر همان شمشیر است فقط بازو آن بازو نیست.!"


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

‍ پایان توهم شکست ناپذیری سایه خدا:

همین پانصد سال پیش قزلباش صفوی در دشت #چالدران با قشون سلطان سليم عثمانی روبرو شدند که هم شنیدنی است و هم تلخ. در آن جنگ، قشونِ عثمانی بیش از دو برابر قشون ایرانی و مجهز به ارابه و توپخانه آتشین بود اما قشونِ ایرانی نيزه، شمشیر، تير، تبر، طپانچه، گرز و خنجر داشتند. سربازان ایرانی بجای تکیه بر فن نظامی و تکنیک جنگ، به شکست ناپذیری سایه خدا ایمان داشتند. سایه خدا که بود؟ مرشد کامل ظل الله #اسماعیل_صفوی! چون در هیچ جنگی تاکنون شکست نخورده بود!

دو لشکر به هم رسیدند و صف آرایی کردند. عجیب اینکه وقتی قشون سلطان سلیم شروع به آرایش جنگی می کنند و ارابه‌هاى جنگى و توپ ها، قشون ایرانی را بصورت نیم دایره احاطه می کنند دو تن از سردارانِ ایرانی که آشنا به وضعیت جنگی دشمن بودند پیشنهاد می کنند که قبل از اینکه دشمن به آرایش جنگی بپردازد بر آنان بتازیم اما در مقابل، دورمیش خان پیشنهاد می کند که چون شاه اسماعیل رسالت غیبی دارد و شکست ناپذیر است! پس ما مكث كنيم تا وقتى كه آنچه مقدور ايشان است از قوّت به فعل آورند و شاه اسماعیل پیشنهاد دورمش خان را قبول می کند. در نتیجه، سلطان سليم به راحتی به آرایش جنگی پرداخت.

چند ساعت بعد؛ دشت چالدران پر شد از اجساد قزلباش. آنان با تمام توان پیکار کردند. خود شاه اسماعیل جانفشانی ها کرد و سرانجام از دوش و از پا زخمى شد و بى‌حال در گل و لاى افتاد. چیزی نمانده بود که دستگیر شود که یکی از قزلباشان خود را به اسم شاه اسماعيل معرفى كرد تا شاه نجات یابد. به جز عده قلیلی تمام سربازان و فرماندهان ایران کشته شدند تبریز، ارومیه، کردستان و همدان به دست عثمانی افتاد. شاه زخمی نجات یافت اما زخم کاری وقتی بر قلب شاه مغرور ۲۷ ساله نشست که شنید زنش #بهروزه_خانم توسط دشمن اسیر شده و سلطان سلیم برای اینکه به قول خودش«قلب اردبيل‌ اوغلى را بسوزاند» او را به یکی از سردارانش پیشکش نمود.
افسانه شکست ناپذیری سایه خدا نقش بر آب شد. طرفداران جان برکف سرخورده شدند. شاه صفوی متزلزل شد و هرج و مرج شدت یافت. شاه دیگر از این شکست و تحقیر کمر راست نکرد مخصوصا وقتی بعدا شنید بهروزه خانم باردار شده و پسر زاییده!


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

‍ عبرتهای نبرد چالدران :

جنگ #چالدران، نخستین نبرد دولت صفوی با عثمانی بود،که در نزدیکی شهرستان چالدران در شمال غربی ایران در ۲ رجب ۹۲۰ ه. ق/۲۳ اوت ۱۵۱۴ میلادی برابر با اول شهریور سال ۸۹۳ خورشیدی رخ داد. نتیجه این نبرد پیروزی سپاهیان عثمانی به فرماندهی سلطان سلیم اول بر سپاه صفوی به فرماندهی شاه اسماعیل اول (حکومت ۹۰۷–۹۳۰ ه. ق/۱۵۰۱–۱۵۲۴) بود.

در این جنگ نیروهای قزلباش نزدیک به چهل هزار تن و سپاه عثمانی قریب به یکصد هزار نفر بودند که قزلباشان به علت شمار کمتر، نداشتن استراتژی مناسب و اسلحه‌های نوین آتشین از سپاه عثمانی شکست خوردند. در این جنگ سربازان صفوی با شمشیر، نیزه و تیر و کمان می‌جنگیدند در حالیکه ارتش عثمانی از توپ و تفنگ بهره می‌جست. البته صفویان پیش از این جنگ سلاح‌های آتشین در اختیار داشته و به روش استفاده از آن‌ها نیز آشنایی داشتند و شاه اسماعیل برای رسیدن به سلطنت از توپ و تفنگ استفاده کرده بود. دلیل استفاده نکردن از این سلاح‌ها در جنگ چالدران ناشی از سیاست‌های جنگی ایشان بود. چون توپ خانه تحرک سواره‌نظام را محدود می‌کرد، در جنگ‌های صحرایی از توپخانه استفاده نمی‌کردند و در مواردی هم که استفاده شد مؤثر واقع نگردید، سلاح‌های گرم ایرانیان از لحاظ تعداد انگشت شمار و از لحاظ کیفیت قابل قیاس با سلاح‌های ارتش عثمانی نبود بنابر این، از استفاده از توپخانه صرفنظر شد چون به لحاظ کم بودن تعداد ثمری نداشت. همچنین صفویان ذاتاً به سلاح آتشین بی‌علاقه بودند و استفاده از آن را ناجوانمردانه و ناشی از بزدلی می‌دانستند.

سلطان سلیم با سپاهی که شمار آن را در حدود دویست هزار نفر نوشته‌اند به سوی ایران شتافت تا اینکه در یکم رجب ۹۲۰ قمری (شهریور ۸۹۳) به دشت چالدران در شمال غربی خوی رسید و در آن جا اردو زد. موقعیت سوق‌الجیشی منطقه چالدران و عدم رویارویی با متجاوزان در دشت باز از مزیت‌های سپاه ایران بود. شمار قشون ایران را در این جنگ حدود ۲۹۰۰۰ تن نوشته‌اند. پیش از نبرد، شاه اسماعیل و فرماندهان سپاه برای تعیین استراتژی تشکیل جلسه دادند. نورعلی خلیفه لو و محمدخان استاجلو به دلیل آشنایی قبلی با روش‌های جنگی عثمانیان و قدرت ویرانگر توپخانه پیشنهاد کردند که پیش از آنکه دشمن موفق به تکمیل آرایش دفاعی خود گردد حمله را از پشت به آن‌ها آغاز کنند. این نظر منطقی با مخالفت شاه اسماعیل و #دورمیش‌_خان_استاجلو مواجه شد که نتیجه آن شکستی سخت بود.

با آغاز به کار توپ‌هاروند جنگ به سرعت به سود عثمانی ها تغییر کرد. آتش توپخانه برای ایرانیان مصیبت‌بار بود. بسیاری از سپاهیان ایران و فرماندهان و صاحبان مناصب در میدان جنگ کشته شدند و شاه اسماعیل با فداکاری چند قزلباش جان سالم به در برد. سلطان سلیم اول پس از در هم شکستن سپاه صفوی به دلیل ترس از وجود تله به تعقیب ایرانیان نپرداخت و تنها چند روز بعد به تبریز وارد شد. تلفات جنگ چالدران ۲۷ هزار تن از ایران و ۴۲ هزار تن از سپاه عثمانی بود.

⏪ پس از شکست سنگین وخفت بار شاه اسماعیل که خودراسایه خداوند درزمین ونماینده مهدی موعود(ع) می دانست واز سوی مریدانش پرستش می شد ، روحیه خودراباخت وبه تیره روزی گرفتارشد. پس ازشکست چالدران اعتقاد قزلباشها به رهبرشان بعنوان موجودی الهی که شکست ناپذیرش می پنداشتند ، رنگ باخت .اسماعیل دیگر مثل گذشته توجه خود راصرف امور دولت نمی کرد بلکه می کوشیداندوه ناشی از آن شکست را که تا آخر عمر گریبانگیرش بود، بامیخوارگی وشراب خواری تسکین دهد.
اغلب اوقات وی صرف شکار ومصاحبت وآمیزش بازیبا رویان وگوش سپردن به شعر وموسیقی شد.

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#قره_کلیسا(کلیسای تادئوس مقدس)

قدیمی ترین کلیسای جهان در۲۰ کیلومتری شمال شرقی #چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده‌است. قره کلیسا در تاریخ۷ ژوئیه ۲۰۰۸، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
تاریخ ساخت این کلیسا بنا به روایت موسس خورناتسی مورخ مشهور ارمنیان به اوایل دوره مسیحیت برمی گردد. بدین ترتیب که کلیسای مورد نظر بر روی آرامگاه تادئوس مقدس که از مبشران دین مسیحیت بود بنا شده‌است.

@tarikhdartarazoo 🏛