🏛 تاریخ درترازو 🏛 Date in the balance

‍ #شکست_چالدران

🔻(تحقیر و تحریک به‌جای مذاکره)
🔸چون #سلطان_سلیم عثمانی در نامه فارسی خود به #شاه_اسماعیل صفوی نوشت" استغفار کن "،
مرشد کامل در نامه‌ای به او نوشت:«احتمال دارد نامه بر خامه محرران تریاکی از قلت نشئه و سردماغ خشکی باشد»، پس حقه ذهبی مملو از تریاک با کیفیت، مختوم به مهرِ همایون برای او فرستاد زیرا می‌دانست او به خوردن تریاک عادت دارد.
سلطان سلیم از این نامه خشمگین شد و عساکر خود به سمت #چالدران گسیل داشت.

🔻(غرور مرشدکامل جایگزین نقشه مبتنی بر واقعیت)
...شبانگاه پیش از روز نبرد که هنوز آرایش جنگی سپاهیان عثمانی کامل نشده بود، برخی از سرداران قزلباش از جمله «خان‌محمد #استاجلو» و #نورعلی_خلیفه که از خدعه جنگی عساکر ترک آگاهی‌هایی داشتند، به شاه پیشنهاد کردند که پیش از استقرار سپاهیان ترک بر آنان تاخته و امکان استفاده از توپخانه را از آنان سلب کنند.

چون خان محمد استاجلو این گفتگو کرد، شهریار نگاهی به طرف دست راست کرد، به جانب #دورمیش_خان_شاملو و گفت که شما را حرفی هست یا همین بود؟ تو چه می‌گویی بگو! که دور میش خان رو به خان‌محمد کرد و گفت که صد هزار حیف از این نامی که به عبث برآوردی در میان مردم عالم؛ و دیگر آنکه من ترا جوانمرد می‌دانستم. قیصر روم چه وجود دارد که ما پشت به او کرده، روی بگردانیم و دزدی کنیم؟!! چرا مردانه خود را بر سپاه قیصر نزنیم؟ اگر چنانچه از اوست اقبال، از او خواهد بود و اگر ان‌شاء‌الله خدای به مرشد‌کامل نظر کرد، ظفر از آن ماست.

چون دورمیش خان این حرف گفت، نورعلی خلیفه گفت که او راست می‌گوید.
شهریار فرمودند که آنچه نورعلی خلیفه و دورمیش خان می‌گویند، درست است. من حرامی قافله نیستم؛ هر چه مقدور الهی است، به ظهور می‌آید. از این رو، شاه اسماعیل و سرداران قزلباش چندان مکث کردند تا آن چه ارتش ترکان را مقدور بود، از قوه به فعل آمد.
نبرد زمانی درگرفت که سپاهیان #ینی‌_چری در دشت چالدران مستقر شده بودند و اگرچه شاه اسماعیل با تیغ آتشبار در آن معرکه کارزاری می‌نمود که احسنت از دوست و دشمن بی‌اختیار برمی‌خاست،اما شکست در اركان لشکر شاه اسماعیل افتاد و ناچار سرداران قزلباش بر آن قرار دادند که به موجب «کل الحرب خدعه» ترک قتال نمایند و چندی به عقب روند.
🔻(توجیه شکست به جای آسیب‌شناسی)

و همانا حکمت بالغه الهی اقتضا چنان کرده بود که آن حضرت را از اصابت عين الكمال چشم زخمی رسد که اگر در این معرکه نیز پادشاه مؤيد منصور ظفر می‌یافت، بیم آن بود که در ارباب ارادت و اعتقاد و ساده‌لوحان قزلباش در شأن آن حضرت به حدی انجامد که پای اعتقادشان از مسلک مستقیم دین و ایمان لغزیده، گمان‌های غلط برند.

تاریخ عالم آرای صفوی
( عبارات داخل پرانتز از کتاب نیست)


شکست چالدران در اخلاق شاه تاثیر فراوانی ایجاد کرد. وقتی به درجزین برگشت لباس ماتم پوشید و خود عمامه سیاه گذاشت و به سادات هم امر کرد که زان پس عمامه سیاه بگذارند.

#نصرالله_فلسفی،
📒سیاست خارجی ایران در دوران صفویه


t.center/tarikhdartarazoo 🏛