🏛 تاریخ درترازو 🏛 Date in the balance

✅ فرق حاکمیت مردمی با استبدادی !


این روزها مصادف است با قتلِ فجیع #آقامحمدخان ، مؤسس سلسله‏ قاجاری در #قلعه_شوشا. 

در حکومتهای سنتی و استبدادی، هر موقع حاکم سقوط می کند و یا کشته می شود، جامعه گرفتارِ هرج و مرج، آشوب، وحشت و ناامنی های گسترده می گردد اما در حکومتهای مدرن و مردمی، آبی از آب تکان نمی خورد...

از همین منظر نگاهی می اندازم به برشهایی از تاریخ معاصر ایران.

🔻آقامحمدخان قاجار در ژوئن ۱۷۹۷م با قشون ۷۰ هزار نفری قلعه شوشا(قراباغ) را گرفته و هر كس كه سرش به تنش می ‏ارزيد دستگير کرده تا سرِ فرصت سرنوشتشان را رقم زند و از کله شان مناره سازد، نمونه قساوتی که قبل از این در کرمان و یا تفلیس مرتکب شده بود.
اما این فرصت هرگز پیش نیامد چرا که در۶ ژوئن ۱۷۹۷ م بدست دو تن از خادمانش کشته شد!

هنگامی که در نيمه شب، #صفرعلى_بيگ و #عباس_بيگ با خنجر وارد اتاق خوابش شدند وقتى عباس بيگ اولين ضربه خنجر را بر قلبش فرو کوفت، قبل از اينكه آخرين نفس اش را بركشد خطاب به او گفته بود:

👈«اى كه خدا خانه‏ ات را ويران كند تو با كشتن من ايران را ويران كردى...!»

🔻با آن جربزه و نبوغی که داشت اگر زنده می ماند شاید آینده جنگهای ایران و روسیه متفاوت می شد و پایانِ تلخش به #ترکمنچای گره نمی خورد، اما تاریخ ایران مشحون از«اگر»های حسرت آلود هست.
🔻اینکه گفته میشود در دوره قاجاریه، شهرهای آنسوی ارس از ایران جدا شد، این شهرها قبل از ظهور آقامحمدخان از ایران جدا شده و بسوی روسیه یا عثمانی متمایل گشته بودند، این آقامحمدخان بود که پس از ایجاد یکبارچگی ایران، به آنسوی ارس لشکر کشیده، دوباره آن شهرها را به ایران بازگرداند.

🔻اما همچنانکه در آن دقایق آخر حیاتش، خطاب به قاتلش گفته بود با کشته شدنش، ایران ویران می گردد و قشون هفتاد هزار نفری او که تا دیروز لرزه بر اندام مردمِ قراباغ می افکند به محض اطلاع از کشته شدنش، پراکنده شده، گروه گروه بسوی ایران فرار می کنند، قشونی که تا دیروز خدایی می کرده اما پس از بریدن آن سر، به بدنهای بی سر و بی اراده می مانستند که به هر سو می گریختند! حتی به مردم عادی و کوچه و بازار التماس می کردند که آنانرا نکشند و مردم آنها را می گرفتند و لخت می کردند!

🔻شوربختا که عبرت تاریخ بین! ۱۵۰ سال بعد وقتی با ورود متفقین، ناگهان دیکتاتوری #رضاشاه سقوط می کند، همین صحنه تکرار می گردد:
سربازان و ژنرالهای رضاشاه، بسوی مرکز رو به فرار گذشته و برای اینکه از انتقام مردم در ایمن باشند در شهرهای آذربایجان و کردستان، اسلحه خودشان را با لباس عوض می کردند تا شناخته نشوند!

🔻جالب اینجاست که تقریبا ۹۰ سال پس از قتل آقامحمدخان قاجار، ناصرالدین‌شاه در دومین سفر خود به فرنگ در ۱۸۸۸ م وقتی در آلمان حضور داشت، #امپراتورآلمان ترور می شود، ناصرالدین شاه با سابقه ذهنی که از ایران داشته، بشدت ترسیده به فکر گریختن و ترک آلمان می افتد.

🔻در خاطراتش می نویسد: 
«امين الملك با كمال پريشانی آمده گفت نشنيده‌ايد؟ امپراطور را با تفنگ زدند افتاد...
دود حيرت از كاخ دماغم بلند شد... معلوم است چه حالتی دست مي دهد به ما، در برلن وقوع همچه حادثه بزرگ در وقتيكه من حضور دارم، خيلی خيلی به من بد گذشت...»
اما سپهسالار که غرب را خوب می شناخت، او را آرام کرده، می گوید که اینجا مانند ایران نیست، هیچ اتفاق بدی  و هرج و مرجی رخ نمی دهد و چنین هم شد.

🔻در این مثالها که آوردم فرق عميق يك قشون مدرن و حکومت مردمی با يك قشون سنتى و استبدادی مبتنى بر طايفه ‏اى و ايلى كه به صورت همبستگى مكانيكى نه عقلانى و ارگانيك برگرد يك فردِ مستبد جمع شده اند به روشن‏ترين شكل آشکار میگردد، چرا كه در استبداد تنها یک سر وجود دارد که با قدرت مطلق بر همه فرمان مى ‏راند و زمانیکه آن سر از تن جدا میگردد بدن‏هاى بى ‏سر، سرگردان مانده هر كدام بدون نظم و اتحادى ارگانیک، در شوشای قراباغ، تنها در پى حفظ جان خود و کلاه خود میگردند.

#علی_مرادی_مراغه_ای

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

‍ قرار داد #ترکمانچای:

آیا می‌دانید قبل از  جنگ بین ایران و روسیه که منجر به قراداد ‎#ترکمنچای شد، دولت #روسیه به دلیل بی‌‌میلی به جنگ، سفیر خود را همراه با هدایای فراوان به دربار #فتحعلیشاه می‌‌فرستد، اما فقیهان از پذیرش مصالحه امتناع می‌‌کنند!؟

‏پس از برگشت سفیر روسیه، آقا سید محمد، حاجی ملا محمدجعفر استرابادی، آقا سیدنصرالله استرابادی، حاج محمدتقی‌ قزوینی، حاج ملااحمد نراقی کاشانی و حاج ملا عبدالوهاب قزوینی که از سایرین معروف‌تر بودند، به دیدار فتحعلیشاه رفته، و به اتفاق فتوا بر جهاد بر علیه دولت روسیه صادر می‌‌کنند!

‏فتحعلیشاه از معتمدالدوله میرزا، و میرزا ابوالحسن‌خان وزیر خارجه نظر می‌‌خواهد، و آنها با شروع جنگ مخالفت می‌‌کنند، و #عباس_میزرا نیز از آنها حمایت می‌‌کند، اما فقیهان پیام‌های تهدیدآمیز فرستاده، می‌‌گویند که آنها در #اسلام خود، دچار ضعف هستند که از حکم #جهاد پرهیز می‌‌کنند.
‏سفیر روسیه از فتحعلیشاه می‌‌خواهد که هیأتی به روسیه بفرستد تا با امپراطور ‎#مذاکره کرده از جنگ دوری کنند اما #شاه او را جدی نمی‌‌گیرد. سفیر روسیه از فقها درخواست ملاقات می‌‌کند تا آنها را به ترک مخاصمه راضی‌ گرداند، اما فقیهان پاسخ می‌‌دهند که در اسلام، گفتگو با #کفار حرام است.

‏پس از آمادگی و اعزام نیروها، آیت‌الله مجاهد و جمعی از علما از جمله آیت‌الله محمدجعفر استرآبادی، ملا محمدتقی برغانی، میرزا عبدالوهاب قزوینی، ملااحمد نراقی، سیدنصرالله استرآبادی، سیدمحمد قزوینی، سید عزیزالله مجتهد طالشی و آخوند ملا محمد مامقانی به تبریز مهاجرت کردند.


منبع:‌ 🔻
#تاریخ_ایران /جلد هفت
از #نادرشاه تا #جمهوری_اسلامی/انتشارات #دانشگاه_کمبریج / صفحه ۱۸۸


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#فریدون_آدمیت در کتاب
« اندیشه ترقی و حکومت قانون»آورده است:
"روس دشمن مطلق ایران بود .دشمن استقلال و آزادی و ترقی و تمامیت ارضی ما بود .ما را ناتوان و عقب مانده می خواست تا سیاست های تجاوزکارانه نظامی واستعماری خود را پیش ببرد .با هر نقشه و اصلاح ‌تغییری درایران سر ستیز داشت."

از یاد نبرید گفته امیر کبیر آن اصطلاحگر بزرگ را که می گفت : خیال کنستیتوسیون داشتم اما مانع بزرگ من روس ها بودند .

۱- طی #عهدنامه_گلستان ، مجموعا دویست و بیست هزار کیلومتر مربع از چچن و اینگوش امروزی ، پنجاه هزار کیلومتر مربع از داغستان امروزی ، هشتاد هزار کیلومتر مربع از جمهوری آذربایجان امروزی ، ده هزار کیلومتر مربع از ارمنستان امروزی و شصت و هشت هزار کیلومتر مربع از گرجستان امروزی از پیکر ایران جدا شدند و ضمیمه خاک روسیه گردیدند .

۲-در عهد نامه #ترکمنچای نیز در مجموع حدود سی هزار کیلومتر مربع شامل حدود بیست هزار کیلومتر مربع از ارمنستان امروزی، پنجهزار کیلومتر مربع از ترکیه امروزی شامل کوههای آرارات و شهر ایغدیر که آنزمان بخشی از خانات ایروان بود و همچنین پنجهزار کیلومتر مربع از جمهوری آذربایجان امروزی از ایران جدا شدند

۳-روسیه در سال ۱۲۲۳ قمری به ایران حمله کرد . گرجستان و تالش و گنجه و شیروان و باکو را از پیکره ایران جدا کرد

۴-پس از عدم پذیرش درخواست روسیه از طرف مجلس شورای ملی بسال ۱۲۹۰ خورشیدی مبنی بر اخراج #مورگان_شوستر ، به تبریز و رشت و انزلی حمله کرد و هزاران نفر را قتل عام کردو ‌قصد تسخیر قزوین و تهران را داشت.

۵-تا جنگ جهانی اول در تبریز ماند و بسیاری از آزادیخواهان و مشروطه طلبان از جمله #ثقه_الاسلام_تبریزی و علی موسیو و فرزندان او را اعدام کرد .

۶-بسال ۱۹۰۷ میلادی شمال ایران رامنطقه نفوذ خود اعلام کرد.

۷- در شهریور۱۳۲۰ و بهنگام جنگ دوم جهانی خاک ایران را اشغال کرد و با حمایت از جدایی خواهان آذربایجان و کردستان و گیلان حکومت های دست نشانده تبریز و گیلان و مهاباد را بوجود آورد .
۸- برای حمایت از نوکران خود تا مدتها پس از پایان جنگ جهانی دوم از ایران خارج نشد و اگر فشار های امریکا و سیاست خردمندانه #احمدقوام نبود بخش دیگری از سرزمین مان را می بلعید

۹- در سال ۱۲۹۱ خورشیدی #مسجدگوهرشاد و حرم امام رضا را به توپ بست و سربازان روس با ورود به حرم امام رضا اموال حرم را به غارت بردند .

۱۰-بسال ۱۲۹۹ هجری قمری عهد نامه ننگین « آخال » را بر ایران تحمیل کرد که بر اساس مفاد آن بخش های بزرگی از خاک شمال شرقی ایران در خراسان بزرگ از پیکر ایران جدا شد و ضمیمه خاک روسیه گردید .

۱۱- بسال ۱۲۷۱هجری قمری جنگی میان فریدون میرزا فرمانده ارتش ناصر الدین شاه و محمد امین خان حاکم خوارزم روی داد که به شکست و کشته شدن حاکم خوارزم منتهی شد اما دولت روسیه‌ با استقرار نیروهای قزاق خود در منطقه خوارزم همه متصرفات ایران در کنار رود جیحون را اشغال و ضمیمه خاک روسیه کرد.همین قرار داد آخال که به ایران تحمیل شد هیچ از عهدنامه های ننگین گلستان و ترکمنچای کم نداشت و تمامیت ارضی میهن ما بار دیگر مورد تجاوز روس ها قرار گرفت

۱۲-دشمنی روسیه با مشروطه و مشروطه خواهان و به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط کلنل لیاخوف و حمایت از تجزیه طلبان بخشی دیگر از اوراق تاریخ خونبار میهن ماست که نمی توان هرگز آنرا به فراموشی سپرد.


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#خنجرمخصوص_روسی


در تاریخ معاصر، ایرانیان همیشه مقهور روسها بوده و از هیچ کشور و همسایه ای به اندازه روسها ضربه نخورده اند و مردم شهرهای شمالی ایران مانند آذربایجان و گیلان بخاطر موقعیت جغرافیایی، بیشترین زخمها را خورده اند.
چرا که هیچ کشوری مانند روسیه، بهترین فرزندان مشروطه خواه تبریز را در روز عاشورا در شهرِخودشان به دار نیاویخته است!

🌾این خنجر، از دوران قاجار با قرارداد #ترکمنچای تا زمان حاضر کشیده شده:
از جدایی شهرهای ایران، از حمایت از استبداد مرکزی ایران در مقابلِ جنبش دمکراسی خواهی مردم در جریان مشروطیت، از به توپ بستن مجلس نوپای مشروطه، از سرازیری قشون روسی به تبریز و به خون نشاندن قیام ستارخان، از تلاشهای روسها برای بازگرداندن دوباره محمدعلی شاه مستبد به قدرت، از زخمهای این کشور در جریان جنبش جنگل، از اشغال ایران در دو جنگ جهانی، در جریان فرقه دمکرات آذربایجان ، جمهوری مهاباد و غیره...

🌾میزان کینه و نفرت ایرانیانِ شوربختِ پس از ترکمنچای، چنان گسترده بود که به کوچکترین تلنگری در ۱۸۲۹ م به جانِ #گریبایدوف و اعضای سفارت روسیه افتاده ۳۸ نفر دیپلمات روسی را با قمه و خنجر سلاخی کردند و ۸۰ سال بعد از ترکمنچای، وقتی روسیه در ۱۹۰۵ م از ژاپن شکست خورد ایرانیان چنان خوشحالی می کردند که گویی خودشان پیروز شده بودند!.

🌾و در جریان انقلاب مشروطیت، وقتی مردم برای ایمن ماندن از تعرض استبداد، تحصن در سفارت انگلستان را برمی گزیدند روسها حاضر بودند هرکس که به سفارت آنها پناه ببرد حتی یک تومان هم بدهند! با اینحال، کسی به سفارت روسیه پناهنده نشد، حتی آن عده انگشت شماری که میخواستند به سفارت روسها پناه ببرند از مردم کتک مفصلی می خوردند!

🌾میزان نفرت تاریخی مردم ایران از روسها به اندازه ای بوده که حتی در زمان ما، وقتی در ۱۳۹۳ش. تیم کشتی فرنگی ایران، روسیه را شکست داد جوانان ایران در فضای مجازی، آنرا به ترکمنچای پیوند داده جشن گرفته و نوشتند که:

انتقام ترکمنچای را گرفتیم...!


✍ #علی_مرادی_مراغه_ای


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

‍ قرار داد #ترکمانچای:

آیا می‌دانید قبل از جنگ بین ایران و روسیه که منجر به قراداد ‎#ترکمنچای شد، دولت #روسیه به دلیل بی‌‌میلی به جنگ، سفیر خود را همراه با هدایای فراوان به دربار #فتحعلیشاه می‌‌فرستد، اما فقیهان از پذیرش مصالحه امتناع می‌‌کنند!؟

‏پس از برگشت سفیر روسیه، آقا سید محمد، حاجی ملا محمدجعفر استرابادی، آقا سیدنصرالله استرابادی، حاج محمدتقی‌ قزوینی، حاج ملااحمد نراقی کاشانی و حاج ملا عبدالوهاب قزوینی که از سایرین معروف‌تر بودند، به دیدار فتحعلیشاه رفته، و به اتفاق فتوا بر جهاد بر علیه دولت روسیه صادر می‌‌کنند!

‏فتحعلیشاه از معتمدالدوله میرزا، و میرزا ابوالحسن‌خان وزیر خارجه نظر می‌‌خواهد، و آنها با شروع جنگ مخالفت می‌‌کنند، و #عباس_میزرا نیز از آنها حمایت می‌‌کند، اما فقیهان پیام‌های تهدیدآمیز فرستاده، می‌‌گویند که آنها در #اسلام خود، دچار ضعف هستند که از حکم #جهاد پرهیز می‌‌کنند.
‏سفیر روسیه از فتحعلیشاه می‌‌خواهد که هیأتی به روسیه بفرستد تا با امپراطور ‎#مذاکره کرده از جنگ دوری کنند اما #شاه او را جدی نمی‌‌گیرد. سفیر روسیه از فقها درخواست ملاقات می‌‌کند تا آنها را به ترک مخاصمه راضی‌ گرداند، اما فقیهان پاسخ می‌‌دهند که در اسلام، گفتگو با #کفار حرام است.

‏پس از آمادگی و اعزام نیروها، آیت‌الله مجاهد و جمعی از علما از جمله آیت‌الله محمدجعفر استرآبادی، ملا محمدتقی برغانی، میرزا عبدالوهاب قزوینی، ملااحمد نراقی، سیدنصرالله استرآبادی، سیدمحمد قزوینی، سید عزیزالله مجتهد طالشی و آخوند ملا محمد مامقانی به تبریز مهاجرت کردند.


منبع:‌
#تاریخ_ایران /جلد هفت
از #نادرشاه تا #جمهوری_اسلامی/انتشارات #دانشگاه_کمبریج / صفحه ۱۸۸


t.center/tarikhdartarazoo 🏛