Sukut Saqlama (NeMolchi.uz o'zbek tilida)

20-yanvar kuni Sukut Saqlama loyihasining Kitob klubi doirasida birinchi uchrashuv bo‘lib o‘tdi. "Shaxsiy xona" kitobi qiz va ayollardan iborat jamoa ishtirokida muhokama qilindi.

Virjiniya Vulf o‘zining "Shaxsiy xona" essesida tarix qatlaridan kashfiyotchi ayolni, daho ayolni - Shekspirning singlisini qidirgan bo‘lsa, o‘zbek qizlari qachon o‘zbek ayoli Nobel oladi yo nega ololmasligini muhokama qilishdi. Vulf ayolga o‘z potensialini ochish uchun birinchi navbatda shaxsiy xona kerak degan bo‘lsa, o‘zbek ayollari avvalo hozir bizga shaxsiy vaqt va shaxsiy hudud ko‘proq kerak degan fikrda. Qiz va ayollar shaxsiy xona tugul, o‘z shaxsiy hududlari jamiyat va yaqinlar tomonidan mensilmasligi, qabul qilinmasligi haqida og‘riqli kechinmalarni gapirishdi. Yechim sifatida esa ayol-qizlar o‘rtasida xabardorlikni oshirish, shaxsiy huquq va erkinlik nima ekanini bilish va ayollarning bir-birini qo‘llab-quvvatlashi taklif qilindi.

Vulf ayollar o‘qishi , shu orqali ishlashi va qo‘lida o‘z puli bo‘lishi tarafdori bo‘lgan. Bugun dunyo ayollari qatori o‘zbek qizlari ham o‘qiydi, ishlashadi. Pul topishadi. Ammo pullariga qay darajada egalik qilishadi va o‘zi istagan kasbda ishlayaptimi? Undan ham muhimi, ishlar ekan, o‘z potensialini yuzaga chiqarishda jamiyat bosimiga duch kelmaydimi? Degan savollar tashlandi. Patriarxal jamiyatda ayollar fikr erkinligi erkaklarga nisbatan cheklanganligi ayollar qancha o‘qib, ishlamasin ularni ikkinchi daraja qo‘yayotgani - ayol-qizlarimizning shaxsiy va karyera rivojida eng katta to‘siqligi muhokama qilindi.

Vulf ayol shaxsiy xona va moliya mustaqilligiga ega bo‘lish orqali, uy-ro‘zg‘or, bola tarbiyasi tashvishlaridan ortib o‘zining shaxslik potensialini ko‘rsata olishiga qat'iy ishongan bo‘lsa, bugungi o‘zbek qizlari o‘z shaxsiy hududi bo‘ishi uchun kurashish kerak avval, degan fikrda. Shuningdek, pul topsa-da qizlar pulini o‘zi istagandek taassaruf qilolmayotgani va topilayotgan pul o‘zbek ayollarini qanchalik erkin va mustaqil qilayotgani ham savol ostida. Agar jamiyatning patriarxal prinsiplari o‘zgarmasa, ayollarning o‘qishi yoki ishlashi ular uchun ko‘p narsani o‘zgartirolmasligini bilishadi bugun qiz va ayollarimiz. Patriarxal jamiyat prinsiplarini o‘zgartirishning yo‘li esa xabardorlikni oshirish va kuchli ong bilan qurollanish orqali sodir bo‘ladi. "Shaxsiy xona" kitobi ham shu yo‘lda dastak bo‘lgandi o‘z vaqtida. Sukut saqlama Kitob klubi loyihasi doirasida tarjima qilinib, taqdim etiladigan maqolalar ham shu maqsadni ko‘zlagan. Yaqin kunlarda ularni chop qilishni boshlaymiz.

Klubning keyingi uchrashuvi oy oxiriga mo‘ljallangan. Aniq sanani shu kunlarda e'lon qilamiz. Bildirishnomani yoqib qo‘ying😊Bexabar qolmang. Keyingi yig‘inlarimizda kutamiz.

#SukutSaqlama

#Fikr

Bugun ayollar (onalar) tomonidan agressiya va erkaklar tomonidan agressiya mavzusida fikrlashamiz. Bularni taqqoslaymiz. Misol uchun, bolasidan alamini oladigan ayollar doim qoralanadi. Hatto, bolalarni undan olib qo‘yib, o‘zini haydavorish, onalik huquqidan mahrum qilish borasida maslahatlar ham beriladi. Lekin erkak shu ishni sodir etayotgan bo‘lganda-chi? Ayolning o‘zini emas, (kimning eri urmaydi, chida!) ota bolalariga qo‘l ko‘targanda - bolalarni olib, qoch, deydigan qatlam hali tuzuk-quruq shakllanib ulgurmagan, haliyam «ota bo‘lgandan keyin uradi-da, bolani to‘g‘ri yo‘lga solish kerak-ku, yomon bo‘lsin, deb urmaydi-ku!» - deb o‘ylaydigan odamlar ichida yashayapmiz.

Odamlarning ishonchi bo‘yicha, jahlda, alamda, birov asabini egovlaganda jahlini sochib, zo‘ravonlik qilish huquqiga faqat erkaklargina ega. Ayolda, ayniqsa, uy ishlariga ko‘milib ketgan, hech kimdan qo‘llov, hurmat ko‘rmaydigan, hammaning xizmatida bo‘ladigan onada «bunday huquq bo‘lishi mumkin emas». To‘g‘ri, bolaga nisbatan ona tomonidan zo‘ravonlik qilinishi noto‘g‘ri, mutlaqo noto‘g‘ri! Shunday bo‘lmasligi uchun onaning ruhiy, jismoniy, emotsional ahvoli normada bo‘lishi kerak. Buni ta’minlashga yordam beradigan, harakat qiladigan odam yo‘q.

Nega ikki jinsning ruhiy holat aksi o‘laroq javob munosabati uchun mezonlar turlicha, ikkiyoqlama? Nega erkaklar zo‘ravonlik qilishini normal qabul qilinadi, ularni tushunishga harakat qilishadi, shunga olib kelgan sabablar o‘rganishga tushiladi-yu, ayollar tomonidan qilingan zo‘ravonlik, hatto, oddiy agressiya ham darrov qoralanadi? Nega ayolni tushunishga urinilmaydi?

Nega jamiyat erkaklarning agressiyasini oqlashga moyil, lekin ayollarning agressiyasiga nisbatan mutlaqo boshqacha munosabatda bo‘ladi?

Nega bunday?

▶️Tarix qoliplari: Asrlar davomida erkaklarga kuch va tajovuz qilish huquqi, ayollarga esa g‘amxo‘rlik va sabr-toqat qilish majburiyati beriladigan qat’iy gender rollari mavjud bo‘lgan.
▶️ Ijtimoiy kutuvlar: Ayollardan shartli ravishda qabul qilish va kechirish kutiladi, erkaklar esa o‘z hissiyotlarini, hatto agressiv hissiyotlarini bildirishda ko‘proq erkinlikka ega. Holbuki, ayollarni hissiyotga beriluvchanlikdayam ayblashadi, aslida, buning teskarisi.
▶️ Ayollar kuchidan, birdamligidan qo‘rqish: Jamiyat ayollar kuchi va mustaqilligidan qo‘rqadi va shuning uchun uni bosishga intiladi.
▶️ Muammoni tan olmaslik: Ko‘pchilik odamlarga ayollar zo‘ravonligi muammosi mavjud ekanligi va uni hal qilish kerakligini tan olishdan ko‘ra, bu muammoni ko‘rmaslik osonroq tuyuladi.

Davomi kartochkalarda

© Jayra

#SukutSaqlama