شاه فرتوت ابریقستان

‍ درباره مناظره غنی نژاد و علیزاده
(و نگاهی به افت و خیز جامعه مدنی ایران از مشروطه تا به امروز)

✍🏻 #محمدرضا_اسلامی

بگذارید پیش از پرداختن به مباحث مطرح در مناظره #غنی‌نژاد و #علیزاده نگاهی به برخی حواشی این اتفاق داشته باشیم.
گاه حواشی از اصل می‌تواند مهمتر باشد.

۱- مناظره در حوالی نیمه شب به وقت ایران تمام شد. حوالی ساعت سه سحرگاه وب سایت اکو ایران (مربوط به اخبار اقتصادی) ویدئوی دانلود شدۀ این مناظره را در کانال تلگرامش قرار داد. همان حوالی اوقات سحر (به صبح نرسیده) این فایل در کانال یوتیوب اکو ایران هم قرار گرفته بود. نزدیک ساعت چهار سحرگاه کانال تلگرام هفته‌نامه تجارت فردا چندین بُرش ادیت شده از ویدئوهای این مناظره را در کانالش قرار داد.
چه حس می‌شود؟ یک گفتگوی نظری (که شاید موضوعی "حوصله سربر" به نظر برسد) در فضای فعلی جامعه روشنفکری ایرانی تا به این حد دینامیک (به دقیقه و ساعت) دنبال می‌شود و انعکاس می‌یابد.

۲- غنی‌نژاد عمری را در مباحث نظری صرف کرده است. خوانده و تدریس کرده و... ولی از موضعِ هیجان و خشم وارد بحث نمی‌شود. یک شروع شمرده، متین و آرام.
از موضِع نخوت هم وارد گفتگو نمی‌شود. گمان نمی‌کند که من بیش از طول عمر این جوان کتاب خوانده‌ام و مرا با او حرفی نیست. از موضع "بیان" وارد بحثی مهم و نظری می‌شود.

۳- می‌توان با غنی‌نژاد مخالف بود (یا موافق). می‌توان با علیزاده مخالف بود (یا موافق). ولی یک واقعیت نباید فراموش شود:
آیا گفتگویی در این تراز و در این سطح در فضای روشنفکری عربستان شکل می‌گیرد؟ در رسانه‌های عراقی چطور؟ چند سال دیگر باید سپری شود تا محصولات نظام آموزش عالی در افغانستان بتوانند در خصوص مباحث نظری در این تراز به گفتگو/مناظره بنشینند؟ در تاجیکستان امروز آیا چنین مباحثی در رسانه در جریان است؟

بحث، تفاخر به کشورهای اطراف نیست اما ذکر یک واقعیت (fact) است.
غنی‌نژاد خود را ادامه جریان مشروطه می‌داند. و این امری است صحیح.
جریان مشروطه جریانی مبتنی بر #آزادیخواهی و #روشنفکری بود که در ایران صدوپنجاه سالِ پیش شروع شده و غنی‌نژادِ امروز، ادامۀ آن هویت است.

این نکته نباید فراموش شود که سرزمین ایران (با وجود همه افت و خیزهایش) از ۱۵۰ سال قبل تا به امروز مسیری دشوار پیموده، و سالخورده پیری درسخوانده، همچون غنی‌نژاد، نمونه و تمثالی از «ادامه» جریان مشروطه است.

۴- بحث غنی‌نژاد درباره نظریات جان لاک و آدام اسمیت در نُه دقیقه بیان شد. ولی عصاره و فشردۀ یک ترم گفتگوی دانشگاهی را بیان کرد. کاری که به نظر سهل می‌رسد ولی فقط یک معلم پیر می‌تواند اینگونه هنرمندانه بحثی چندصدساله را در ۹ دقیقه با بیانی شمرده بر زبان بیاورد.
تک به تک واژه‌ها و کلمات را دقیق و عمیق انتخاب کرد. (ویدئوی پیوست)

۵- علی علیزاده مخالفان بسیار دارد. موافقان و طرفدارانی هم دارد. ولی یک نکته را درباره علیزاده نباید فراموش کرد. او کسی است که خودش رسانه خودش را ساخته است. این گزاره ممکن است برای مخالفان علیزاده (که بنده هم از جمله مخالفان دیدگاه‌هایش هستم) صعب باشد ولی یک واقعیت است. علی علیزاده می‌توانست با همان مدرک برق شریف روز و روزگار عمر را به کار در یک شرکت مهندسی بگذراند. همچنین می توانست با مدرک فلسفه دانشگاه Middlesex University به تدریس بپردازد. ولی او نه در مسیری که والدینش می‌خواستند گام گذاشته و نه به شغلهای متعارف پرداخته.
او به سمت رسانه رفته ولی "خود" رسانه‌ای برای خودش ساخته.
علیزاده اشتباه‌های بسیار داشته (و دارد) ولی یک نکته درباره او را نباید فراموش کرد: او departed است.

۶- غنی‌نژاد می‌گوید: انسان آزاد است و حق مالکیت انسان، حقی الهی است. او می‌گوید: به «فلسفه آزادی» باید فکر کنیم. با آزاد گذاشتن انسانها (که حق طبیعی انسان است)، عملکرد (Performance)ی از انسان را شاهد خواهیم بود که «سر ریزِ آن آزادی» ثروت بیشتر و رفاه است.

۷- اینکه در تلویزیون جمهوری اسلامی بیان می‌شود که:
«"مدرنیته" از دلِ اندیشه‌های مذهبی مسیحیت بیرون آمده»
شاید نقطه عطفی در طرح مباحث نظری و دینی به حساب بیاید. در صداوسیمایی که سنتور و سه‌تار اجازه به تصویر کشیده شدن نداشت، بیان گزاره‌های مشابه گزاره بالا درباره اندیشه‌های مذهبی مسیحیت، بدیع است.


۸- «صنعت شکلات سازی» تنها صنعتی است در ایران که دولت در آن دخالت نکرده! این مثالی که غنی‌نژاد در سخنانش استفاده کرد، گویای حرفهای بسیاری بود…



ویدئو: فیلم کامل مناظره‌ دکتر #موسی_غنی‌نژاد و #علی_علیزاده در برنامه "شیوه" با موضوع مکتب اقتصادی ایران و ارتباط آن با لیبرالیسم.

#شاه_فرتوت_ابریقستان
@Oldkingofebrighestan

‍ نام این آقا را نمی‌دانستم. گذشته‌اش را نیز هم.
عکس از جلسه با وزیر خارجه منتشر شد و به قول #مولانا:
"همه شهر بشورید چو آواز در افتاد..."

خبرنگار پارلمانی هم در توئیتی تکذیب کرده این ادعا را که نماز، "قبل" از جلسه بوده و با انتشار ساعتِ ثبت عکس، گفته نماز، در میانه جلسه بوده!

اتفاقات از این دست، اتفاقات مبارکی هستند. میزان حساسیت جامعه را نشان می‌دهند و هشداری که:«جدی گرفته شود این "حساسیتها"!»
یا لااقل، پرسیده شود که آخر چه کرده‌ایم و چه مسیری طی شد که کار به اینجاها رسید؟
اما فارغ از همه اینها، نکته‌ای که دیده نمی‌شود مسالۀ تباه شدنِ زندگی کسانی است که مسیر زیستِ خود را وارد اینگونه فضاها می‌کنند.
واقعیت این است که در این میانه، بیش از هرچیز دلم برای اطرافیان، خانواده و بستگانِ این فرد می‌سوزد.
چه این نماز از سرِ صدق باشد و چه از سر ریای محض، اما هر چه هست از "هوش" نیست. چرا که نه صدقِ توام با هوش چنین می‌شود و نه حتی ریایِ همراه با هوش!

#حافظ این خرقه بینداز "مگر جان ببری"
کآتش از خرقه سالوس و کرامت برخاست

✍️ #محمدرضا_اسلامی

پ.ن. شخص مورد نظر، سردار #مهدی_سعادتی، نمایندهٔ شهر بابل در #مجلس است.

#مجلس_انقلابی
#شاه_فرتوت_ابریقستان را به دوستان خود هم معرفی کنید
@Oldkingofebrighestan

درباره سریال برکینگ بد
#Breaking_Bad
(و به بهانه دادگاه جدید #محمدعلی_نجفی)
✍ #محمدرضا_اسلامی

✳️ ایام #کرونا و خانه نشینی مجال ”فیلم دیدن” در اوقات اضافه را برای بسیاری از افراد فراهم آورده است.
”قصه شنیدن” از نیازهای ذهنِ انسان است و دنیای هنر هفتم، دنیایِ قصه شرح کردن. سریال «بِرکینگ بد» به عنوان یکی از قویترین سریالهای ساخته شده در سالهای اخیر ارزیابی شده و جوایز متعددی به دست آورده است. به عنوان یک علاقمند عامی عالم سینما، مشاهده این حجم از دقت و ظرافتهای روابط انسانی در یک سریال، فراتر از سطح انتظار بود.

برکینگ بد در لایه اول خود یک مفهوم ساده را به تصویر می‌کشد: «توجیه‌گری انسان» و عبور از مرزهای بدی (به شکل پلّه به پلّه) به دلیل توجیه.

والتر وایتِ شیمیدان «بد» شد و به شکل حیرت‌آوری از مرزهای «بدی» عبور کرد اما سه سوال دیگر هم مطرح هست:
«اطرافیانِ والتر چقدر مقصر بودند؟!» ، «آیا اشتباه اصلیِ والتر وایت فقط "توجیه" بود؟!» و «مستاصل شدن چقدر در "شروعِ بد شدن" موثر بود؟»

اگر که از لایه اول سریال (و بحث #توجیه) عبور کنیم، احتمالا لایه های بعدی این داستان جذّابتر و قابل تامّلِ بیشتر است. در پاسخ به سه سوال بالا، ذکر این نکات حایز اهمیت است:

✔️🔹یک- تقصیرهای اطرافیان:
ندیدنِ غرور و مناعت طبع! در ماجرای سرطانِ والتر وایت، دوستان قدیمیِ او حاضر شدند که هزینه‌های شیمی درمانی او را بپردازند.
در آمریکا، اگر که بیمه درمانی قوی نداشته باشی، یک کارِ جزیی بیمارستانی/درمانی، هزینه‌ای کمرشکن خواهد داشت. #والتر_وایت در برابر هزینه‌هایِ وحشتناک سرطان قرار گرفت. اما کمکِ مالی دوستان را نپذیرفت. اطرافیان/دوستان/حتی خانواده آقای وایت بلندایِ غرورِ یک فرد باهوش را نادیده گرفته بودند.

در فیلم سینمایی "حامی گرگ " سکانس درخشانی هست که در آن پیرمردِ قبیله خطاب به جوانکی که می‌خواهد گرگی خُرد را برای پرورش در چادرش نگهداری کند می‌گوید:
«نکن! غذا نده به گرگ. گرگها دوست دارند خودشان شکار کنند. دوست ندارند تغذیه بشوند. به رفتارهای طبیعت و قوانینش احترام بگذار. غرور گرگ رو ازش بگیری، دیگه چیزی نداره».
سگ را می‌توان اهلی کرد اما گُرگ را خیر. روح والتر وایت (و افراد باهوشی همچون او) همچون یک گرگِ وحشی و آزاد و رهاست. گرگ هرگز حیوان دست آموز نمی‌شود. نباید به او غذا تعارف کرد. گرگ، سرگردانی در میان کوه را به خانه نرم یا گوشه آغل گوسفندان صاحبش ترجیح می‌دهد.
نبوغِ والتر وایت قبل از اینکه «بد» شود، «نادیده» گرفته شده بود.

«نبوغ»، وحشی است. نبوغ برای همین "ویژه" است که از جنسِ امورِ متعارف نیست. فراتر از سطحِ متعارف است. مثل یک آبشار پرشکوه. مثل یک قلّه بلند. جنسِ نبوغ وقتی که با «نظم» توام می‌شود، منجر به «محصول» می‌شود. ولی، نبوغ وقتی که با «جنون» توام می‌شود، فاجعه می‌آفریند و آشفتگی. فاجعه از جنس خون.

و اطرافیان والتر وایت، نه نبوغِ او را درست دیده بودند و نه بلندای غرورِ او را.

یک نکته طنز البته در اینجا هست و آن اینکه ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که بسیاری از افراد، خود را باهوش/نابغه می‌پندارند. صحبت از والتر وایت امّا صحبت از یک نابغۀِ واقعی است. نه نوابغِ «خود نخبه پندارِ» روزگار ما که با کلیک روی صفحه گوشی تلفن همراهشان «اطلاعات» کسب می‌کنند! و با کلاس کنکور، تست زدن می‌آموزند. والتر وایت، زبانِ ”ساینس” را فهمیده بود. علمِ شیمی را آموخته بود. اثرِ حرارت در واکنش شیمیایی را بهتر از دیگران درک کرده بود. و فرمول واکنشِ شیمیایی را خود «ابداع» کرده بود.

یک ابداع واقعی! نه واحد پاس کردن!

والتر وایت‌ها «صدقه» قبول نمی‌کنند.
والتر وایت‌ها «نگاه مهربان» طلب نمی‌کنند.
بین روحِ اهلی با روح وحشی تفاوت هست. این را اطرافیان وایت نمی‌فهمیدند. دنبال «شفقت» بودند و دنبالِ «کمک» به سرطان. حتی همسر والتر وایت، در ناچیز دیدنِ میزانِ توانِ یک نابغه، مثل دیگران بود!

جنسِ نبوغ اما، جنسِ صحراست و سرگردانی...
این، اشتباهِ کلیدیِ اطرافیان والتر وایت بود. پیش از آنکه والتر وایت «از مرزهایِ توجیه» و بدی و پلیدی عبور و کند، و پیش از آنکه دچار خطاهای مرگبار و خونبار شود، «اطرافیانِ وایت» خطا کرده بودند.

✔️🔹دو- اشتباه اصلیِ آقای وایت:
تقصیرهای والتر وایت انسان را به یاد تقصیر #محمدعلی_نجفی شهردار [سابق] تهران می‌اندازد. این یک برداشت غلط است که گمان کنیم والتر وایت و محمدعلی نجفی در یک صفت با هم اشتراک دارند و آن «هوشِ فوق‌العاده» است. خیر!
....

ادامه این مطلب را در لینک زیر بخوانید:🔻👇
https://www.khabaronline.ir/news/1385051/درباره-سریال-برکینگ-بد

#شاه_فرتوت_ابریقستان را به دوستان خود هم معرفی کنید.
@oldkingofebrighestan