تاریخ و فرهنگ دره شهر

#سنت پذیرایی به رسم دیرین
شام عروسی دره شهر
📸 سعید عموزاده
@CEYMARIAN

آداب و رسوم(۸)

سیر مراسم عزاداری در سیمره

علی آقایی
@CEYMARIAN
در گذشته گفتیم که #فرهنگ و #سنت رسومات گذشته هستند که از صافی زمان عبور می کنند و در وجود انسان متبلور گشته‌ و هویت و شخصیت فردی و جمعی انسان کنونی را می سازند حال می خواهم سیر #مراسم_عزاداری در سوک عزیزان را در سیمره بیان کنم، من از داور ئه کول (قطعه ای از چادر سیاه را که روی شانه های خود می انداختند)، گیس بریدن در مرگ عزیزان می گذرم . هر وقت بزرگ و سرشناسی از دنیا می رفت اسبی را #کُتَل می کردند یعنی اسب را زین و روی زین را با گلونی و دیگر پارچه های منقوش از یال تا دم اسب می پوشاندند و اگر متوفی اهل تفنگ بود تفنگ او را هم به زین آویزان می کردند و اسب بدون راکب و در حالیکه یک نفر افسار او را می کشید همراه با تشییع کنندگان جنازه متوفی را تا قبرستان مشایعت می کرد و پس از بازگشت تا چند روزی از مراسم اسب همچنان در ملبس کتل بود و این رسم به مرور زمان منسوخ شد...
وقتی برای #پرسه یا به عبارت امروزی عرض تسلیت می رفتند جهت همدردی با خانواده معزی گل روی کلاه و شانه های خود می مالیدن و وقتی به درب خانه صاحب عزا می رسیدند، #باو که همان بانک عزا است می زدند و پس از بانک و گریه دست آنها را میگرفتند و فاتحه قرائت می شد سپس یکی از خانواده معزی در حالیکه پک چاقو و یک بشقاب در دست داشت جلو می آمد و با چاقو گل های روی سر و شانه افراد را یک به یک پاک می کرد ...
تاریخ و فرهنگ دره شهر... برای اینکه خاک حاصله از گل دیگر قسمت های لباس را کثیف نکند خاک را در بشقاب می ریخت اما از وقتی که ماشین و وسائل نقلیه به سیمره آمد این رسم هم برداشته شد و دیگر اینکه در مراسمات عزاداری خانواده متوفی می بایست با #چپق و بعد هم با سیگار از مجلس پذیرایی کند و اگر چنین نمی کرد کسر شان می دانستند...
با تعارف #سیگار از سیگاری تا کسی که سیگار نمی کشید همگی پک می زدند بطوریکه خانه و یا مسجد را دودی متعفن فر ا می گرفت و در اوایل انقلاب #اولین_امام_جمعه_شهرمان؛ حضرت ایت الله #صالحی_نجف_آبادی دامت حفاظات و عده ای از بزرگان شهر سیگار گشیدن در مراسمات و خصوصا در مسجد را تقبیح و بد آموزی دانستند و امر به ممانعت شد و مردم هم استقبال کردند ...
@ceymarian
از دیگر مراسمات #چای_دادن در مسجد بود و با یک استکان چندین نفر چای می خورد و بهداشت رعایت نمی شد لذا #بزرگان صورتجلسه ای تنظیم کردند و چای دادن در مراسمات متوفی را در مکان مسجد منع کردند.. زمان می گذرد و #پلاکاردنوشتن، #سیاه_پوشیدن، #یکسال_عزادارشدن، با دوربین #فیلم_گرفتن از تشییع جنازه برای عامه از صافی زمان گذشتند و به امروز رسیدیم، با #نصب_بنرهای متوفی در چهار راهها و در خیابانها و انظار عموم...

#ضربالمثل یونانی است که می گوید یک جامعه زمانی به بلوغ می رسد که کهنسالانش درختانی را بکارند در حالیکه می دانند زیر سایه آن نخواهند نشست.
بقلم حاج #علی_آقایی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#سنت_کارد_و_کفن از سنت های پیشین در فرهنگ مردم لرستان چه لر و چه لک بوده است و در دیار سیمره نیز رواج داشته است :
@ceymarian
مطلب زیر با عنوان سنت کارد و کفن برگرفته شده از سایت شخصی نجم الدین گیلانی عضو انجمن تاریخ محلی ایران می باشد:
@ceymarian
مردم لر همانند دیگر اقوام ایرانی دارای آداب و رسومی اصیل و بسیار کهن هستند که جدا از بحث قدمت تاریخی¬شان، به لحاظ اخلاقی، فرهنگی و انسان¬سازی نیز می¬توانند الگو باشند. به عنوان نمونه از رسم کارد و کفن می¬توان درس بخشش، احترام به بزرگان و ریش سفیدان را آموخت.
این آداب و رسوم که ریشه در فرهنگ باستانی این منطقه دارند، به صورت نسل به نسل و روایی از پس هزاره¬ها گذشته و هم¬اکنون نیز در فرهنگ مردم لر رایج می¬باشند. البته این آداب و رسوم خاص یک قوم و منطقه هم نیستند.
تاریخ و فرهنگ دره شهر
چنانکه سنت کارد و کفن در سیستان (خاستگاه پهلوانان قدیم) و در بین مردم کرد نیز رایج است. اگر چه این رسم یک سنت باستانی بوده و تاریخ آن به سرآمده، ولی در سالها پیش که عُرف بر قانون می¬چربید بسیار کارآمد، مفید و انسان دوستانه بود. در گذشته¬های دور باستانی نسبت عُرف با قانون، نسبت زیربنا و روبنا بود. عُرف مانند صخرة محکمی به عنوان زیربنا در زیر ظواهر اجتماعی و قانون قرار داشت و برای اجتماع، همان ثبات و پایداری را فراهم می¬کرد که غریزه، عادت و توارث برای نوع بشر به وجود می¬آورد. در قدیم قدرت عرف از قدرت قانون برتر بود؛ چراکه عرف از خود مردم سرچشمه می-گرفت، ولی قانون را نیروی مافوقی بر آنان تحمیل کرده بود. بنابراین تخطی از عرف مورد خشم همة مردم بود. با این مقدمه می¬خواهیم به اصل موضوع برگردیم که سنت کارد و کفن از چه پیشینه¬ای برخوردار است و چرا به بخشش منتج می¬شد، نه قصاص؟!
سنت کارد و کفن به این شکل است که وقتی کسی مرتکب قتلی می¬شود، بزرگان و کدخدایان میانجی-گری کرده و شخص قاتل را همراه با کارد و کفن و یک جلد قرآن کریم به خدمت بازماندگان مقتول می¬برند که یا او را ببخشد و یا با کارد او را قصاص کرده و کفن کنند. معمولاً در اینجور مواقع قاتل را می¬بخشند. این سنت اگرچه امروزه در فرهنگ مردم لرستان کم¬رنگ شده است، ولی تا سالهای اخیر رایج بوده است (در فیلم خون بس نمونه آن را می¬توان دید). نمونه¬ای از این سنت را در عهد هرمزد چهارم (590- 579میلادی) پادشاه ساسانی می¬بینیم.
زمانی که #خسروپرویز به قصد شکار به روستایی می¬رود و در آنجا بساط عیش و شب¬زنده¬داری پهن می¬کند. در این بین صدای چنگِ چنگ¬نوازان او برای همسایگان مزاحمت ایجاد می¬کند و اسب او به کشتزار یکی از اهالی روستا می¬رود. وقتی این خبر را به هرمزد چهارم می¬رسانند، او چنگِ چنگ¬نواز را شکسته و خسرو را تهدید به مرگ می¬کند. خسروپرویز نیز کفن می¬پوشد و کاردی برداشته و همراه مردان کهن¬سال برای شفاعت به خدمت پدر می¬رود و می-گوید یا ببخش یا بکش؛ که در نهایت با این کار و شفاعت بزرگان و ریش¬سفیدان، هرمزد چهارم، پسر را می¬بخشد.
این داستان به طور کامل در کتاب خسرو و شیرینِ نظامی گنجوی آمده است که بخش اصلی آن آورده می¬شود:
شفیع انگیخت پیران کهن را
که نزد شه برند آن سر و بن را
مگر شاه آن شفاعت در پذیرد
گناه رفته را بر وی نگیرد
کفن پوشید و تیغ تیز برداشت
جهان فریاد رستاخیز برداشت
به پوزش پیش می¬رفتند پیران
پس اند شاهزاده چون اسیران
چو پیش تخت شد نالید غمناک
به رسم مجرمان غلطید بر خاک
که شاها بیش ازینم رنج منمای
بزرگی کن به خردان بر ببخشای...
هنوزم بوی شیر آید ز دندان
مشو در خون من چون شیر خندان
عنایت کن که این سرگشته فرزند
ندارد طاقت خشم خداوند
اگر جرمیست اینک تیغ و گردن
زتو کشتن ز من تسلیم کردن...
بگفت این و دگر ره بر سر خاک
چو سایه سر نهاد آن گوهر پاک
چو دیدند آن گروه آن بردباری
همه بگریستند الحق بزاری
وزان گریه که زاری بر مه افتاد
ز گریه¬هائی بر شه افتاد...
چو هرمز دید کان فرزند مقبل
مداوای روان و میوه دل...
سرش بوسید و شفقت بیش کردش
ولیعهد سپاه خویش کردش
(نظامی گنجوی، 1313: 46- 45).

دکتر #نجم_الدین_گیلانی
ادامه در پست بعد
تاریخ و فرهنگ دره شهر 👇👇
https://telegram.me/joinchat/B0nZgT4zXAV1FXbI03MGog

#سنت_پخت_جوجوش
عکس: #پیمان_حسابی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@ceymarian