اندیشه در اکنون

#شوق_وصال یا #مستی_وصل(بخش دوم)

🔼نتیجه تامل در چند بیت از اشعار #فروغ #فرخزاد طرح سوالی شد که آیا محصول تلاش مهمتر ‌است یا زحمتی که کشیده می شود؟

🔰جالب است که بدانیم در سنت فلسفی #پیشامدرن که حکمای مسلمان نیز به آن تعلق دارند با دو رویکرد در باب #فلسفه و #فلسفه_ورزی مواجهیم:(رک:مقدمه کتاب حکمه الاشراق از سهروردی)

1⃣دیدگاه #اشراقی که حکمت را دست یابی به حقیقت بر می شمارد و تنها واصلان کوی دوست را حکمای حقیقی می داند و دیگران را اگر که به حقیقت نرسیده اند صرفا #متفلسف می نامد.

2⃣در مقابل، رویکرد متفاوت #مشائی بر وفاداری به روش عقلانی تاکید می کند حتی اگر که منتهی به کشف حقیقت نشود.

🔸امری که در این بزنگاه اندیشه به ذهنم رسید این بود که اگر #رسیدن ارجمندتر از #رفتن باشد آنگاه راحت طلبانی که به بهانه های مختلف نخواسته اند رنج و محنت #حقیقت_جویی را به جان بخرند بر آنها که صادقانه کوشیده اند ولی نرسیده اند برتری خواهند یافت و این، لازمه ای است که نمی تواند مقبول واقع شود.

🔸علاوه بر اینکه ظرفیتها و امکانات یکسانی در اختیار پویندگان مسیر حقیقت نیست و سنجش عملکرد آنها بر اساس محصول تلاششان و نه کوششی که به کار گرفته اند جز خروج از #جاده_عدالت، اسمی ندارد.

✅آیا نمی توان گفت که اگر #حقیقت، ناتمام و #فلسفه، تلاشی برای رسیدن به آن است پس بهتر است که با ادعای وصول به حقیقت، راه را پایان یافته و تلاش خود را آخرین تلاش محسوب نکنیم؟

✅آیا خوشتر نیست که همچو #سقراط، متواضعانه #دوستداری_دانش و نه #دانشمند_بودن را فریاد بزنیم و به جای تاکید بر #محصول_تلاش بر #در_راه_بودگی تاکید کنیم؟

این خاطره از کلاسهای درس استاد عزیز و گرانقدرم دکتر #دینانی همیشه در ذهنم نقش بسته است که همواره و متعدد این ابیات #مولانا ورد زبانشان بود که:

در طلب زن دایما تو هر دو دست
که طلب در راه نیکو رهبرست

لنگ و لونگ و خُفته‌شکل و بی‌ادب
سوی او می‌غیژ و او را می‌طلب

دوست دارد دوست این آشفتگی
کوشش بیهوده به از خفتگی

📖اینک در راستای بسته ندانستن پرونده #حقیقت دریغم می آید که شما را به خواندن کتابی که این روزها مشغول به مطالعه آن هستم توصیه نکنم؛

"گفتگویی میان هگل و فیلسوفان اسلامی"

اثر دکتر حمید #طالب_زاده که به نظرم کوششی از سنخ رفتن، و نمونه ای از در راه بودگی برای یافتن راههای نوین و روزآمد در عرصه اندیشه می باشد.
‌
🖌دکتر مجید احسن(پژوهشگر حوزه فلسفه و دین)

@majidahsan62

#شوق_وصال یا #مستی_وصل(بخش اول)

⬆️ در پست قبل اشاره کردم که ابیاتی چند از #فروغ #فرخزاد شاعره زیباسرای معاصر مرا با مساله ای مواجه کرد که عنوانش چنین بود:

#کوشش بیهوده و #راحت_طلبی معرفتی

و وعده دادم که ارمغان هم افقی ذهنی خود با این ابیات را گزارش کنم.

🔷 مساله من در واقع این بود که آیا به راستی باید #کشف_حقیقت وجهه همت باشد و یا صرف #خواست_حقیقت و تلاش در راه آن حتی اگر منجر به کشف حقیقت نگردد؟ آیا محصول تلاش مهمتر است و یا زحمتی که در راه آن کشیده می شود؟ آیا لذت وصل خواستنی تر است و یا آتش عشق؟ و به بیان کلامی، آیا اهل نجات، به حق رسیدگانند(#انحصار_گرایی)یا کوشش گران عرصه آن(#پلورالیزم یا شمول گرایی)؟

1⃣به دیگر سخن، باید گوش به #سعدی شیرین سخن سپاریم؟ که گفت:

همه عمر برندارم سر از این خمار مستی/که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی/برو ای فقیه دانا به خدای بخش ما را/تو و زهد و پارسایی من و عاشقی و مستی/دل هوشمند باید که به دلبری سپاری/که چو قبله ایت باشد به از آن که خود پرستی

2⃣و یا دل در گرو سخن #بیدل نهیم؟که چنین سرود:

لذت وصل نداند مگر آن سوخته‌ای/که پس از دوری بسیار به یاری برسد/قیمت گل نشناسد مگر آن مرغ اسیر/که خزان دیده بود پس به بهاری برسد/چه کند دل که جفای تو تحمل نکند/که اگر جان طلبی بنده تأمل نکند

☑️ممکن است گفته شود که "عاشق آنگاه که به معشوق می رسد در لذتی مدام از درک معشوق قرار می گیرد"؛
اما مگر نه اینکه احساس نقص، شوق آفرین بود و با وصال یار، این نقص سلب شده و شوقی که منبع حرکت و جوشش بود به سردی گرائیده و زائل می شود؟

🔰البته من هرگز نمی خواهم ارزشمندی رسیدن به حقیقت را انکار کنم و حتی توجه دارم که کسی ممکن است اینگونه استدلال کند که "اگر حقیقت، هدف و کمال این تلاش حقیقت جویانه است پس بالاتر از آن است"؛ با این حال معتقدم نمی توان و نباید با رئالیزمی خام، راحت طلبی در عرصه معرفت را انتخاب کرده و نسبت به اصول و لوازم اندیشه ورزی دوران #مدرن و #پسامدرن بی تفاوت بمانیم!!!

🖌دکتر مجید احسن(پژوهشگر حوزه فلسفه و دین)

@majidahsan62