🟣 جا به جا کردن بار مسئولیت #اثبات #ادعا (burden of proof): یک اصل کلی و منطقی وجود دارد که در جامعه علمی پذیرفته شده است و آن این است که: «هر کسی که ادعایی را مطرح میکند،
بار مسئولیت اثبات آن نیز بر دوش وی میباشد». هر چقدر ادعاهای شما بزرگتر و عجیب و غریبتر بوده و
از واقعیات پذیرفته شده بیشتر فاصله بگیرد، به همان نسبت بار مسئولیت
اثبات آنها نیز
سنگینتر خواهد شد. از آنجاییکه شبه دانشمندان در اغلب موارد نمیتوانند ادعاهای خود را به
اثبات برسانند، عمدتا
بار مسئولیت اثبات آنها را بر روی دوش افراد شکگرا و سایر دانشمندان قرار میدهند. آنها مدعی هستند که از آنجاییکه خلاف ادعاهای آنها به
اثبات نرسیده، بنابراین دانشمندان باید ادعاهای مذکور را بپذیرند. این نوع جابه جا کردن بار مسئولیت، غالبا به یکی از
مغالطههای منطقی غیر رسمی تحت عنوان «
استدلال از روی جهل» مرتبط میشود. گاها در نبود دانش مناسب در خصوص علت یک رویداد یا پدیده خاص، آن را به یک امر ماورایی نسبت میدهند. به عنوان مثال، کسانیکه در جستجوی ارواح هستند، در عکسهای خود به تکههایی از نور اشاره میکنند که
چون نمیتوان توضیح دقیقی در خصوص آنها ارائه کرد، پس احتمالا باید روح باشند.
🟡 ارائه ادعاهای ابطالناپذیر (unfalsifiable):
برخی اوقات نه تنها شبه دانشمندان، بار مسئولیت
اثبات ادعا را جا به جا کرده و مسئولیت
اثبات آن را از سر خود باز میکنند، بلکه
تلاش میکنند که آن را نسبت به رد شدن نیز مصون نمایند. اغلب برای انجام این کار، دلایلی را ابداع میکنند مبنی بر اینکه چرا مدارکی در این خصوص در دست نبوده و یا چرا نتایج آزمایشگاهی آنها منفی است. گاها فرمولبندی این ادعاها طوری است که
حتی در تئوری و بر روی کاغذ هم نمیتوان آنها را رد کرد. به طور مثال، ممکن است یک فرد
آفرینشگرا (
creationist) مدعی شود که ما هیچگاه نخواهیم فهمید که چرا طبیعت به این شکل وجود دارد. خداوند بدون هیچ دلیلی موجودی را خلق کرده که
نیمی دایناسور و نیمی پرنده است (اشاره به فسیل آرکئوپتریکس). ناگفته پیدا است که استفاده از چنین حربههایی، یک ایده را از شبه علمی بودن نجات نمیدهد، بلکه
آن را بیش از پیش در منجلاب شبه علم فرو میکند. در نتیجه، یک فرضیه خوب علمی میبایست
ابطالپذیر باشد، در غیر اینصورت حتی نمیتوان ادعا کرد که فرضیه مذکور
غلط است. ضمن اینکه، بر خلاف آنچه تصور میشود، غلط بودن و اشتباه بودن در علم، مفهوم بسیار مفیدی است.
زمانیکه ما اشتباهات خود را میشناسیم، یک قدم به واقعیات نزدیکتر میشویم. کافی است از خود بپرسیم: «حتی نمیتوان غلط بودن یک ایده شبه علمی را به
اثبات رساند،
پس به چه دردی میخورد»؟
Steven Novella
The Skeptic's Guide To The Universe 2018
⚛ @AndisheKonim