وقتی از نهاد اجتماعی سخن میگوییم، از چه چیز سخن میگوییم؟ این مجموعههنجارها که کارشان صورتبندی و نظم بخشیدن به امورِ اجتنابناپذیرِ حیات بشری است، چگونه در پیوند
با علم قرار میگیرند؟ چگونه میتوان در فضای پیچیده و برهمکنشِ نهادهایی که به نظر میرسد وجودشان برای تداوم زندگی اجتماعی بشر گریزناپذیر است، علم را از تأثیرپذیری از این نهادها و همچنین اثرگذاری بر آنها مصون دانست؟ چرا راه دوری برویم؟ همین واکسنهایِ کرونا که این روزها در صدر اخبار جهان ذهنهای ما را
با خبرهایشان بمباران میکنند، مثالهای خوبی هستند. چه شد که بهیکباره در بسیجی بینالمللی و رقابتی سیاسی، اقتصادی و حتی روانی، بودجههای هنگفت بهسوی آزمایشگاههای علمی روان شد تا جهان شاهد این باشد که درنهایت کدام کشور خواهد توانست اولین واکسن کرونا را تولید کند؟ مگر پیش از این بیماریهایی بهمراتب کشندهتر از «کووید ۱۹» همهگیر نشده بود؟ آیا همهچیز فقط به پیشرفت علمیِ بیشتر مربوط میشود؟ پژوهشهای علمی در غیابِ توجه و بودجههایِ نهادهای سیاسی و اقتصادی چقدر شانس رسیدن به اهدافشان را دارند؟ آیا ممکن است نهادهایِ هموارکنندۀ راه علم در جهت دادن به مسیر تحقیقات بیطرف باشند؟ در نتیجۀ برخوردِ نهاد علم
با دیگر نهادهای اجتماعی کدام دلالتها و معناهای ثانویه
با آن همراه میشود؟ آیا جمعآوریِ حجم عظیمِ اطلاعات مربوط به سلامتیِ افراد و شکلگیریِ بانکهای اطلاعات پزشکی که به لطف شبکههای اجتماعی و موتورهای جستوجوی اینترنتی بهراحتی در اختیار نهادهای قدرت قرار گرفتهاند و میگیرند، صرفاً ارزش و کارکرد علمی دارد؟
باایناوصاف، آیا علم هم یک نهاد اجتماعی نیست؟
در باب نسبت میان علم و نهاد اجتماعی سخنهای بسیار میتوان گفت و پرسشهای بیپایان میتوان طرح کرد. برای اینکه این بحثها از حالتِ انتزاع و گفتوگوی صرف درآید و جنبۀ انضمامی بگیرد، خوب است که به نمونههای عینی از مواجهۀ علم
با نهادهای اجتماعیای همچون دین و سیاست پرداخته شود. پیشتر، نظریۀ تکامل این راه را طی کرده است؛ وقتی در اولین برخوردهایش
با نهادهای اجتماعی واجد دلالتها و معناهای ثانویه شد. دو کتاب بالا از نشر کرگدن روایتهایی خواندنی از مواجهۀ این نظریه
با نهادهای اجتماعی برایتان خواهند داشت؛ یک بار در
مواجهه با نهاد دین و یک بار در
مواجهه با سرمایهداری.
- تحریریۀ نشر کرگدن -
#نشر_کرگدن#مواجهه_با_داروین#چپ_داروینی#عادل_زیادات#پیتر_سینگر#امیرمحمد_گمینی#محمدمهدی_هاتف#مطالعات_علم_و_فناوری#مطالعات_تکامل#حسین_شیخرضایی#محمدرضا_معمارصادقی@kargadanpub 🦏