مجموعۀ «مطالعات علم و فناوری»
دبیر مجموعه: حسین شیخرضایی
«مطالعات علم و فناوری» نام قلمرویی میانرشتهای است که رشتههای گوناگونی زیر چتر آن فعالیت میکنند:
تاریخ و فلسفۀ علم و فناوری؛ مطالعات علم، فناوری و جامعه؛ جامعهشناسی علم، فناوری و
معرفت؛ سیاستگذاری علم و فناوری؛ مطالعات فمینیستی علم و فناوری؛ ارتباطات علم و فناوری و … . هدف از شکلگیری چنین قلمرویی در دوران جنگ سرد عمدتاً بررسی این موضوع بود که چگونه بافت، شرایط و ارزشهای
اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و جنسیتی بر پژوهشهای علمی و نوآوریهای فناورانه اثر میگذارند و متقابلاً چگونه علم و فناوری این بافت، شرایط و ارزشها را تغییر میدهند. به بیان دیگر، هدف از چنین مطالعاتی آن است که نقش علم و فناوری بهعنوان پدیدههایی زمینهمند و بافتمند در بستر بزرگتر پدیدههای فرهنگی،
اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بررسی شود. پیشفرض ایندست مطالعات آن است که میتوان تأثیر آنچه را سابقاً در نسبت با علم و فناوری «بیرونی» تلقی میشد بر روش، محتوا و دستاوردهای این دو حوزه دید؛ هر چند میزان و نحوۀ این اثرگذاری و صورتبندی دقیق آن خود یکی از پرسشهای اصلی این حوزۀ مطالعاتی است که پژوهشگران بر سر آن توافق ندارند.
پژوهشهای دانشگاهی در قلمرو مطالعات علم و فناوری را میتوان به دو دستۀ اصلی تقسیم کرد. یکی آنهایی که به ماهیت علم و فناوری و و رویههای عملیِ موجود در آنها میپردازند، و مثلاً پرسشهایی از این دست را پیش میکشند: چه چیز سبب میشود واقعیتهای علمی اعتبار یابند، چگونه رشتهها و شاخههای جدید در جهان علم ایجاد میشوند، آیا نسبت و ربطی میان علم و دین یا میان علم و جنسیت وجود دارد و … . دستۀ دوم پژوهشهایی است که موضوع اصلی آنها اثرگذاری علم و فناوری بر جامعه، کنترل و تسلط بر این دو حوزه و ریسکها و خطراتی است که از ناحیۀ علم و فناوری به جامعه و ارزشهای مدنی تحمیل میشود. در اینجا پرسشهایی از این دست مطرح است: دولتها چگونه باید بودجههای مربوط به علم و فناوری را تخصیص دهند، در تصمیمگیریهای علمی و فناورانه چه کسانی و چگونه باید مداخله کنند، متخصصان تا چه اندازه باید اطلاعات تخصصی مربوط به فناوریهای جدید را در اختیار عموم قرار دهند و … .
- از یادداشت دبیر مجموعه -
#نشر_کرگدن#مجموعه_مطالعات_علم_و_فناوری#حسین_شیخرضایی#مواجهه_با_داروین#انقلاب_علمی#تاریخ_اجتماعی_معرفت#مواجهه_فمینیسم_با_تکنولوژی#فلسفه_علم#کتاب_فلسفه@kargadanpub 🦏