Jalilov. Qaydlar

"Mentor Hub" guruhi asoschisi, Toshkent Xalqaro Vestminster universiteti katta oʻqituvchisi Nodira Isamuhamedova bilan taʼlimda tadqiqotlarning oʻrni, ilmiy tadqiqotlarga asoslangan taʼlim siyosati qanday boʻlishi kerakligi haqida suhbatlashdik.

Darvoqe, "Mentor Hub"ning Youtube kanalini kuzatib borishni tavsiya qilaman. Nodira opa jiddiy va pedagoglar uchun kerakli mavzularda suhbatlar tashkil qilmoqdalar.

Bilarmidingiz?

Jurnalist Muhrim A'zamxo'jayev "avtomobil uchun davlat raqami olganingizda to'lovning katta qismi davlat byujeti yoki YHXBga emas, "GID License Plate" degan MCHJga o'tishini bilarmidingiz?" deb so'ramoqda.

Masalan, Spot.uz nashri skuterlar va mopedlar uchun ham nomer belgilarini kiritish rejalashtirilayotgani va har bir to'lovdan 3,5 BHM (1 milliondan oshiq summa) "GID License Plate"ga o'tishi haqida yozgandi.

Yana bir qiziq narsa. 2023-yilda "fin tajribasi asosida" deyilgan boshlang'ich sinf darsliklarini chiqargan va bu yil "Singapur tajribasi asosida" yuqori sunf darsliklarini yangilashda davom etayotgan "Novda Edutainment" hamda o'sha davlat raqamlari uchun to'lovlarning katta qismini oladi, deyilayotgan "GID License Plate" "qarindosh" ekanligini bilarmidingiz?

Orginfo.uz ga ko'ra, "Novda Edutainment"ning "onasi" - "GID Tashkent". "GID Tashkent"ning "onasi" - "GID FZE".

Xuddi o'sha Orginfo.uz ga ko'ra, "GID License Plate"ning "onasi" - - "GID FZE".

"GID License Plate" va "Novda"ni shunda tog'a-jiyan (yoki xola-jiyan?) desak bo'ladimi?

Taʼlim sifatidan va turli tajribalardan norozi ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari, ota onalar vaziyatni oʻz qoʻllariga olishga qaror qilgan koʻrinadi. Foydalanuvchilarning yozishlaricha, yangi baholash tizimidan norozilar vazir Hilola Umarovaga murojaat topshirishgan va murojaat javobini eʼlon qilishga vaʼda berishmoqda. Oldindoq CHSB-BSB tizimidan norozilar Telegram tarmogʻida maxsus guruh ham tashkil qilishgan edi.

"Mezonlarga asoslangan" deyilayotgan yangi baholash tizimi (CHSB - BSBlar) testologiya nuqtai nazaridan mezonlarga asoslanganmi oʻzi? mavzusidagi "Maʼrifat" gazetasida eʼlon qilingan tahliliy maqolani bu yerda oʻqishingiz mumkin.

"Novda" darsliklari hali bizni koʻp hayratga solishda davom etadi. Ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilarining fikricha, bu darsliklar zoʻravonlikni (abuse) targʻib qilmoqda.

Savol: Oʻzbekistondagi barcha maktab oʻquvchilari oʻqishga majbur bu darsliklar "maʼnaviyat ekspertizasi"dan oʻtganmi?

Ma’naviyat markazi tele- va radiokanallar, ijtimoiy tarmoqlar uchun tayyorlanayotgan mediamahsulotlar “ma'naviyat ekspertizasi"dan o‘tkazilishini e’lon qildi. Komil Jalilovning fikricha, bu — senzura. “Ular “senzura o‘rnatmaymiz” deyapti, lekin senzura o‘rnatishini tan olyapti”, — deb yozadi u o‘z maqolasida.

https://www.gazeta.uz/oz/2024/11/13/ekspertiza/

Telegram | Instagram | YouTube

Yuqoridagi postga Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi matbuot kotibidan quyidagi mazmunda javob olindi:

“Manfaatlar to‘qnashuvi to‘g‘risida”gi Qonun ro‘yxatdagi davlat organlari va tashkilotlari tizimidagi davlat tashkilotlari va muassasalariga hamda ustav kapitalida 50 foiz va undan ortiq aksiya paketlari ularga tegishli bo‘lgan aksiyadorlik jamiyatlariga ham tadbiq etiladi. Markaz ta'sischisi Prezident Administrasiyasi (ro'yxatda bor), qonun markazga ham tatbiq etiladi.

Javob uchun rahmat. Demak, tushunishim boʻyicha, yuqori turuvchi tashkilot roʻyxatda boʻlsa, qonun uning tarkibidagi yoki muassisligidagi tashkilotlarga ham tadbiq etiladi. Masalan, Administratsiya roʻyxatda boʻlgani uchun qonun uning quyi tashkiloti - Taʼlimni rivojlantirish markaziga ham tadbiq etiladi.

Faqat unda nega, masalan, AOKA ham Administratsiya huzuridagi tashkilot boʻlgani holda nega roʻyxatda qayd etilgani shaxsan men uchun unchalik tushunarli boʻlmayapti.

Va eng muhimi: Taʼlimni rivojlantirish markazining taʼlim, xususan, darsliklar sohasidagi keng vakolatlarini hamda markaz va "Novda" oʻrtasidagi aloqalarni hisobga olsak, 2023-yildan beri darsliklarni chop qilish va yaratish (bilishimcha, hech qanday tenderlarsiz) "Novda"ga topshirilayotganida hech qanday manfaatlar toʻqnashuvi yoʻq deb ishonch bilan ayta olamizmi?

Manfaatlar to‘qnashuvi to‘g‘risidagi qonun tatbiq etiladigan davlat tashkilotlari va kompaniyalari ro'yxati e'lon qilindi. Bu ro'yxatda Ta'limni rivojlantirish markazi yo'q

Gazeta.uz nashrining yozishicha, O‘zbekistonda 6-dekabrdan kuchga kiradigan "Manfaatlar to‘qnashuvi to‘g‘risida"gi qonun tatbiq etiladigan davlat organlari va tashkilotlari ro‘yxati shakllantirildi. Ro‘yxatga 27 ta respublika darajasidagi davlat organi va tashkiloti, 71 ta respublika ijro etuvchi hokimiyat organi, 10 ta davlat maqsadli jamg‘armasi, Qoraqalpog‘iston Vazirlar Kengashi, Toshkent shahri, viloyatlar, tuman va shaharlar hokimiyatlari, shuningdek, ustav fondida (kapitalida) davlat ulushi 50 foiz va undan ortiq bo‘lgan 49 ta xo‘jalik jamiyati va unitar korxona kiritildi. Lekin, masalan, ro'yxatda Ta'limni rivojlantirish Respublika ilmiy-metodik markazi yo'q. Qiziq, nega?

Qonunda berilgan ta'rifga ko'ra, manfaatlar to'qnashuvi - shaxsning shaxsiy (bevosita yoki bilvosita) manfaatdorligi uning o‘z lavozim yoki xizmat majburiyatlarini lozim darajada bajarishiga ta’sir ko‘rsatayotgan yoxud ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan hamda shaxsiy manfaatdorlik bilan fuqarolarning, tashkilotlarning, jamiyatning yoki davlatning huquqlari, qonuniy manfaatlari o‘rtasida qarama-qarshilik yuzaga kelayotgan (mavjud manfaatlar to‘qnashuvi) yoki yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan (ehtimoliy manfaatlar to‘qnashuvi) vaziyat.

2023-yildan boshlab maktablarga joriy qilingan boshlang'ich sinf darsliklarini "Novda Edutainment" nashriyoti yaratgan va Ta’limni rivojlantirish respublika ilmiy-metodik markazi huzuridagi kengash tasdiqlab bergan edi. Qizig'i, Markazni tashkil qilinganidan boshlab 2024-yil fevraligacha boshqargan Vohid Hamidov 1-iyun (lavozimga tayinlangan kuni) holatiga ko‘ra audiokitoblar va ertaklarni ikki tilda (o‘zbek va rus) ovozlashtirish, yosh bolalar uchun bosma materiallar va stol o‘yinlarini rivojlantirish bilan shug‘ullanuvchi "Novda Edutainment" kompaniyasi rahbari etib ko‘rsatilgan edi. Gazeta.uz nashrining tayinlov kuni qayd etgan xabariga ko'ra, "hozirgi "Novda Edutainment" bilan bir manzilda joylashgan va tugatilgan "Avtotest Mirobod"ning sobiq rahbari sifatida ham Vohid Hamidov qayd etilgan. Hamidovning o'rinbosari, hozirda markaz rahbari vazifasini bajaruvchi Yuliya Risyukova "Avtotest Report"da yetakchi metodist va haydovchilarni imtihon qilish bilan shug'ullanuvchi "Toshkent imtihon markazi" rahbari bo'lgan. "Novda Edutainment" nashriyotiga esa 2024-yilda ham maktab darsliklarini yangilash topshirilgan. Markaz ham, uning hozirgi va sobiq rahbarlari ham, masalan, bu vaziyatda qay darajada manfaatlar to'qnashuning oldi olingani haqida xabar berishmagan.

"Низомга мувофиқ, мутахассислар гуруҳи томонидан Ўзбекистон ҳудудида намойиш этилаётган маҳаллий ва хорижий хорижий медиа маҳсулотларнинг давлат сиёсати, миллий қадриятлар, маънавий-ахлоқий мезонларга зидлиги ўрганилади ва рухсат берилади.

Бунинг қип-қизил цензура экани, шундоғам қонунда сўз эркинлигини суиистеъмол қилиш, ҳуқуқбузарлик ва жиноят учун жавобгарлик мавжудлигини билиш учун катта ақл шарт эмас. Буни қарангки, Марказ энди баёнот билан чиқиб, биз сўз эркинлигига дахл қилмоқчи эмасмиз, нотўғри тушунманглар, деб чиқибди.

Хўш, Сизнинг материалингизни соҳада қонунлар етарли бўлишига қарамай кимдир "мен кўрсам, уни эълон қилишинг мумкин" деб турса, нима деб тушуниш мумкин? Маънавият маркази ўзининг ҳаракатлари қайси қонун, Конституция ва халқаро нормаларга мувофиқлигини изоҳлай оладими? Яна ўзини овсарликка солиб, яна воҳима қилманглар, деганига ўлайми?..”

https://www.bbc.com/uzbek/articles/cj9n79zr294o/cyr

Oʻqituvchining qalb faryodi:

A T T ESTATSIYA: YO HAYOT,YO MAMOT!

Attestatsiya. O‘qituvchi bilimini sinovchi jarayon emas. Asabini sinaydigan jarayon. “Ikki eshik orasi” asarida,asirga tushgan sovet askarlarini nemis fashistlari bir vaksina bilan sinab ko‘radigan jarayon bor edi. Asirga shu ukolni qilsa,qancha muddatda o‘ladi degan sinov edi bu. Attestatsiya -aynan shu bizda.
Men savollar qiyin demayapman. Kalitlar ichida chalkashlik bor deyapman. Noroziligim shundan! Darslikda mutloqo bo‘lmagan mavzulardan tuzilgan savollar,bir navoyishunos olimaning ,Dilnavoz Yusupovaning kitobidan keltirilgan g‘azal tabdillari qo‘yilgan. Olima opamiz bir g‘azal sharhi uchun kamida 1 soat vaqt sarflagandirlar. Aslida,Navoyi bayt-misralarini manaman degan olim ham lug‘atsiz tabdil qilolmaydi. O‘qituvchi bir minutda qanday tabdil qilsin?  Xo‘sh?!!! Darslikda berilmagan och qofiya,to‘q qofiya,ichki qofiya,tashqi qofiya...xo‘sh?!! Buning  hisobini kimdan so‘raylik? Menga 5 ta tushdi Navoyi dan! Hammasini bexato ishlabman! Ammo ba'zi savollar  o‘ta mantiqsizlik bilan tuzilgan.
Tatami so‘zining ma'nosi nima?

Sambo so‘zining ma'nosi nima?

“Bir kunlik yoz" hikoyasida qizaloq quyoshni nimaga o‘xshatadi.

“Baliqning og‘zi yo‘q,
Men baliq emasman.
muallifi kim?

Yetti xil qotishmadan qurilgan inshoot qaysi.

Yevgeniy Onegin she'riy romanidagi bolivar so‘zining ma'nosi nima?

Yevgeniy Onegin da u o‘ynagan polyakcha raqsning nomi nima?

“Muzqaymoq" hikoyasidagi rus ayolining ismi nima?

Hikoyani satrma satr tintib chiqing ham topolmaysiz: chunki ismi keltirilmagan hikoyada.

!!!!!!!!!!!!!!!!!!

2022-yilda o‘rta maktablar uchun tavsiya qilingan 10-sinf adabiyot darsligi 2024-yilning 25-oktabrida maktablarga keldi. Ammo,2022-yilning kuzidagi,2024-yilning bahoridagi,2024-yilning kuzidagi  attestatsiya savollarida aynan o‘sha darslikdan ko‘prooq qo‘yildi? Xo‘sh? Yana nimani misol keltiray???

Adabiyot o‘qituvchisi bolaning adabiy dunyoqarashini,badiiy didini va zavqini o‘stiradigan,tilning go‘zalligini o‘rgatadigan shaxs! U adabiyotshunos olim emas-ku? Kimni yasamoqchisizlar adabiyot o‘qituvchisidan???

Ma'lumotlar bazasi emasmiz-ku biz!! Odammiz. Robot ham emasmiz!!!

Pedagogik mahorat testlari shunday tuzilganki, tuzuvchilarning o‘ziga shu savollarni qo‘yib,yechib berishini talab qiling-chi,o‘shalarning o‘zi kaliti qani buni deb qoladi. Javob!!

Yoki Prezidentning 2024-yil,1-oktabr sanasidagi “attestatsiyadan 86 baldan yuqorisini olgan o‘qituvchiga 70% ustama qo‘shib berilsin” degan nutqidan cho‘chib ketdingizlarmi?

Qo‘rqmanglar,janoblar!

Buni hali yuz chig‘iriqdan o‘tkazib,“andavalab”, Prezidentimiz aslida bunday demoqchi edilar” deb yo‘lini qilardinglar-ku baribir. 1000$  maoshning ham tartibini o‘ylab topganlaring kabi! Kallalaringga qoyil-ee!! Shu usulga o‘tishning hech keragi yo‘q edi.

Maqsad shu bo‘lsa,kerakmas bizga o‘sha 70% ustama!! Asablarimizni ,nafsoniyatimizni bunaqa sinovdan o‘tkazmanglar!!

Ijtimoiy tarmoqlardan

(Muallif uslubi va imlosi saqlandi)

Oruell va Gogol hayratda: Senzura - bu senzura emas, bu senzurani joriy qilishni esa odamlarning o'zi iltimos qilgan

Oruellni o'qiganlar biladiki, "yangi til"da hamma narsa teskari ma'no tashiydi: urush - bu tinchlik, qullik - bu ozodlik va hokazo. Katta og'a esa seni har doim kuzatadi. Gogolni o'qiganlar esa "revizor"ga shikoyat qilgan unter-ofitserning xotini "o'zini o'zi savalagani" haqida eslasalar kerak. Xullas, Konstitutsiya va qonunlarda taqiqlangan senzurani joriy qilayotgan Ma’naviyat va ma’rifat markazi bayonotini o'qib, Oruell ham, Gogol ham "balli" devorsalar kerak. O'zingiz baho bering:

"Ma’naviyat ekspertizasi“ loyihasi media mahsulotlarga senzura qo‘ymaydi. Lekin: Yoshlar tarbiyasi va milliy mentalitetga rahna soluvchi mediamahsulotlarning tarqalishining oldini olish choralari ko‘riladi. (Ya'ni, senzura-bu senzura emas).

Ekspertlarning faoliyati media kontent ishlab chiquvchilar, ijodiy guruhlar va badiiy kengashlar uchun tavsiyaviy takliflar ishlab chiqishdan iborat bo‘ladi. Lekin: Bunday mediamahsulotlarning namoyish etilishini to‘xtatish bo‘yicha tegishli vazirlik, idora va tashkilotlarga takliflar kiritib boriladi. (O'sha gap: senzura-bu senzura emas).

Va diqqat, kulminatsiya: “Ushbu loyiha media kontentlarning yoshlar, ayniqsa, maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarga ta’siridan xavotirlangan ota-onalar, ziyolilar, shuningdek, keng jamoatchilik so‘rovi, talab va tashabbuslari asosida joriy qilinmoqda”. (Mana sizga "o'zini o'zi savalagan unter-ofitserning xotini").

Ma’naviyat va ma’rifat markazi, tabiiyki, o'z bayonotida nima asosda "O'zbekiston - demokratik davlat", "Har kim so'z erkinligi huquqiga ega", "Har kimga ijod erkinligi kafolatlanadi" deyilgan Konstitutsiyani "chetga surib qo'yayotgani" haqida indamagan.

Va bu qadamni (de-fakto senzurani) olqishlab post yozayotgan ayrim faollarga kichik eslatma: erk yo hammaga, yo hech kimga. To'g'ri, "ma'naviyatga zid kontent" bahonasida ovozlar o'chirilishi boshlanganda bu ishni qiladiganlar aynan siz "ma'naviyat" deb tushungan narsa bilan ilhomlanishidan, sizning nazdingizda "nomaqbul" kontentga qarshi kurashishidan umidvordirsiz. Lekin "ma'naviyat, axloq, milliy mentalitet" - bular mavhum (aniq ta'rif berish, chegarasini belgilab olish) imkonsiz kategoriyalar va bu istagan tomonga cho'zish mumkin bo'lgan qurol ertaga o'zingizga qarshi qayratilishiga va o'shanda kech bo'lishiga ham tayyor turing. "Ular meni olib ketish uchun kelganlarida esa, meni himoya qiladigan hech kim qolmagan edi".

P.S. O'zi aslida kerakmas (real qiymat yoki ne'mat yaratmaydigan) tashkilotlar o'zining "kerakli"ligini isbotlab turish uchun mana shunday tashabbuslar bilan chiqishadi.

P.P.S. Bu postni axloqsizlikni, vahshiylikni yoki boshqa qonunlar bilan taqiqlangan kontentni yoqlash sifatida qabul qilmaslik kerak. Qonunlarda qanday mazmundagi kontentni tarqatish mumkin emasligi ko'rsatilgan. Kontentning bunday kategoriyalarga mos tushish-tushmasligini - sud hal qilishi, O'zbekistonda faoliyat yurituvchi OAV yoki blogger bunday kontentni tarqatsa, qonunchilikda belgilangan tartibda javob berishi kerak. O'zini huquqiy va demokratik deb e'lon qilgan davlatda qandaydir "ma'naviyat ekspertizasi" (de-fakto - "fikr politsiyasi")ga o'rin bo'lmasligi kerak.

Darvoqe, oʻsha odamlar senzura oʻrnatishni iltimos, talab qilib markazga yuborgan soʻrovlarni eʼlon qilishning imkoni bormi? ("Studiyaga!" derdi-ku bir mashhur teleboshlovchi)

Darsliklarni "qo'lqopday almashtirish" qudrati haqidagi postga Maktabgacha va maktab ta'limi tizimida o'n minglab maktablar va millionlab o'quvchilar o'qiyidigan ta'lim dasturlari, metodika va darsliklariga javobgar mutasaddidan izoh:

Ассалому алайкум, омонмисиз Комил ака?

Келинг, шу таҳлилларни 2022 йил учун ҳам қиламиз.
2022 йилда Кембриджнинг инглиз тили дарсликлари чоп этилган, ваҳоланки 2020 йилда Fly High чоп этилган эди, орадан 2 йил ўтиб янги дарслик чоп этилди.
Нега? Чунки Fly High дан Кембриджнинг дарслиги яхшироқ. Немис тили, француз тили дарсликларида ҳам худди шу ҳолат.

Бундан ташқари, 2021 йилда маҳаллий мутахассислар билан информатика дарслиги яратилган ва чоп этилган эди, 2023 йилда Кембриджнинг информатикаси маҳаллийлаштириб чоп этилди.

Нима учун бундай ҳаракатлар бўлган? Албатта, сифат учун.

Энди сиздан илтимос, ўша 2022 йилда чоп этилган 5-синф математика ва 6-синф табиий фан дарслиги ва янги 2024 йилда чоп этилган математика ва табиий фан дарсликларини илмий, методик жиҳатдан таҳлил қилинг. Ва адолат билан фикр билдиринг. Қайси бири мукаммалроқ?

Ишончим комил, ўзингизнинг фарзандингиз 6-синф бўлганда 2022 йилда ҳамда 2024 йилда чоп этилган математика ва табиий фан дарсликларидан бирини танлаш имконияти берилса, ҳеч қачон 2022 йилдагисини танламайсиз.

P.S. Жавоб тариқасида масалани ичига кирмасдан билдирадиган дастур ва муқобил дарсликлар ҳақидаги фикрларингиз керак эмас.

Xuddi shu mutasaddi vazirlik o'tkazgan matbuot anjumanida 1−11-sinflarni o‘z ichiga oladigan yagona ta’lim tizimi uchun o‘quv dasturlari va davlat ta’lim standarti (DTS) 2025-yil yakunigacha jamoatchilik muhokamasiga qo‘yilishi haqida xabar bergan edi. Sog'lom mantiq va pedagogika tamoyillariga ko'ra, oldin dastur bo'yicha bir to'xtamga kelinadi, ta'limiy maqsadlar aniqlanadi, keyin darslik yarailadi, teskarisi emas. Ertaga (2025-yil yakunida) dasturlar tasdiqlansa, hozir maqtayotganimiz Singapur darsliklarini ham "makulatura"ga otvoramizmi?

Aynan shu aniq dastur hali yaratilmasdan va tasdiqlanmasdan turib darsliklarning yangilanaverishi (kecha "fin" darsliklari, bugun "Singapur" darsliklari, ertaga yana qaysidir boshqa davlatlarning darsliklariga ishqimiz tushar balki?) hamda butun normal dunyoda ishlaydigan erkin darsliklar tizimiga o'tish ("yagona darslik" degan narsadan voz kechish) istagining yo'qligi "maqsad sifatmi o'zi?" degan katta savolni paydo qiladi.

Istagan tashkilot Konstitutsiya va qonunlarni inkor qiladigan hujjat chiqara olaversa, "huququy davlat" deganimiz qayerda qoldi?

Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi rahbari Otabek Hasanovning xabar berishicha, mediamahsulotlar endilikda “ma’naviyat ekspertizasi”dan o‘tkaziladi. Ma’naviyat va ma’rifat markazi, AOKA, Madaniyat vazirligi, Kinematografiya agentligi, MTRK, O‘zbekiston Milliy media birlashmasining qarori bilan tele va radiokanallar hamda ijtimoiy tarmoqlar uchun tayyorlanayotgan mediamahsulotlar, xususan, serial, multfilm, kino va qo‘shiqlarni “ma’naviy ekspertiza”dan o‘tkazish tartibi joriy etildi.

Bu "eski O'zbekiston"ga qaytishmi yoki 1984gami, yoki undan ham ortgami, bilmadim-ku, menda, masalan, bu tashkilotlar qabul qilgan hujjatning amaldagi Konstitutsiya va qonunlarga muvofiqligiga juda katta shubham bor:

O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga ko'ra:

Ommaviy axborot vositalari erkindir va qonunga muvofiq ish olib boradilar. Davlat ommaviy axborot vositalari faoliyatining erkinligini, ularning axborotni izlash, olish, undan foydalanish va uni tarqatishga bo‘lgan huquqlari amalga oshirilishini kafolatlaydi. Ommaviy axborot vositalari o‘zi taqdim etadigan axborotning ishonchliligi uchun javobgardir. (81-modda)

Senzuraga yo‘l qo‘yilmaydi. Ommaviy axborot vositalarining faoliyatiga to‘sqinlik qilish yoki aralashish qonunga muvofiq javobgarlikka sabab bo‘ladi. (82-modda)

“Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida”gi Qonunga ko'ra:

O‘zbekiston Respublikasida ommaviy axborot vositalari erkindir va qonunga muvofiq ish olib boradilar. Ommaviy axborot vositalarining faoliyatiga to‘sqinlik qilish yoki aralashish taqiqlanadi. (5-modda)

O‘zbekiston Respublikasida ommaviy axborot vositalarini senzura qilishga yo‘l qo‘yilmaydi. E’lon qilinayotgan xabarlar va materiallar oldindan kelishib olinishini, shuningdek ularning matni o‘zgartirilishini yoki butunlay nashrdan olib qolinishini (efirga berilmasligini) talab qilishga hech kimning haqi yo‘q. (7-modda)

"Ma'naviyat", "axloq", "qadriyatlar" o'ta subyektiv, istagancha talqin qilish mumkin bo'lgan tushunchalardir va bu borada har kimning "qarichi" har xil bo'ladi. Masalan, kimdir Mikelanjeloning "Dovud"ini san'at durdonasi hisoblasa, kim uchundir bu "yoshlarning axloqini, tarbiyasini buzadigan narsa" bo'lib ko'rinishi mumkin. Bunday subyektiv, "rezinka" (istagan tarafga tortish mumkin bo'lgan) tushunchalar asosida ish ko'radigan "ma'navyat ekspertizasi" kim(lar)gadir yoqmagan har qanday axborot, kino- yoki televizion asarni yoki san'at asarini senzura qilish, taqiqlash uchun qurol sifatida ishlatilishi mumkin. Bugun faqat media mahsulotlar uchun joriy qilinayotgan "ma'navyat ekspertizasi", agar ishlab ketsa va bunday "ekspertiza"ning de-fakto senzura ekanligi va yuridik jihatdan noqonuniyligi haqida bong urilmasa, ertaga har qanday axborotga, har qanday media yoki bosma mahsulotga, har qanday san'at asariga nisbatan qo'llaniladi. Shunda Oruellning "1984"i ham, yaqin o'tmishimizdagi "Men Pasternakni o'qimaganman, lekin qoralayman" yoki "Bugun jazz o'ynaysan, ertaga vatanni sotasan"lar ham "holva" bo'lib qoladi.

Tepadagi savolni yana bir qaytaraman:

Istagan tashkilot "ma'naviyatni, axloqni, qadriyatlarni (va hokaz va hokazoni) himoya qilish" bahonasida Konstitutsiya va qonunlarga zid tartiblar o'rnata qila olsa, xususan, "fikr politsiyasi" joriy qila olsa, "demoktarik", "huquqiy" davlat deganlarimiz qayerda qoladi?

Senzuraga yo'q deng!