کانال رسمی بنیاد نیشابور

درود بر شما. در هفته آینده (از شنبه ۲۶ تا چهارشنبه ۳۰ آبان) به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی کتابهای موجود در نشر بلخ با تخفیف ویژه عرضه می‌شود. شاد و پیروز باشید.

شگفتی‌های فرهنگ ایران

✍️استاد فریدون جنیدی

🔺در اندیشه ایرانی پس از اسلام، عرفان راستین و فلسفه راستین، پس از آنکه از دو راهِ جدا از ‌هم می‌گذرند، سرانجام، هر یک، به گونه‌ای‌ با یکدیگر دیدار می‌کنند و این از شگفتی‌های فرهنگ ایران است که رهروان آن اگر نیک بیاندیشند، چون از یک ریشه بهره گرفته‌اند، یک میوه دارند، یکی با شوریدگی و سرمستی و دیگری با سنجیدگی و سنگینی!

🔺در سرتاسر گفتارها و باورهای ویژه ایرانیان باستان، «خرد» و «اندیشیدن»، چنان جایگاهی دارد که از نام خداوند و نگرش درباره هستی و... بدین دو دست می‌یازیدند.

🔺فلسفه در فرهنگ و اندیشه ایرانی، دانشی آموختنی است، نه یک خرد ذاتی.

🔺فلسفه و فیلسوف، واژه‌هایی هستند با ریشه‌ای یونانی که برابرند با: «دوست داشتنِ خرد و دانایی» و «دوست‌دارِ دانایی یا دانش»! هم‌زمان با گسترش فلسفه در یونان باستان، کورش بنیاد شاهنشاهی‌ای را در ایران می‌گذارد که «هخامنشی» خوانده می‌شود.

🔺هخامنشی در سنگ‌نبشته‌های هخامنشیان به دبیره (خط) میخی فارسی باستان «هَخامَنیشَ‌یَ» از «هَخامَنیش» است.

🔺روشن است که «خداوند جان و خرد» در سروده فردوسی، ترجمه‌‎ای دلپذیر و درست از «اهورامزدا» در اوستا است. اینچنین است که اندیشه فردوسی از دیگر سرایندگان پارسی‌زبان جدا می‌‌شود.

🔺فردوسی پیوسته به اندیشه نیاکان، «خردِ هستی بخش» یا «سرورِ خردمند» را برتر از هر سخنی می‌داند:
کزین برتر اندیشه، برنگذرد...

🔺ایرانیان باستان خداوند را «سرور خردمند» می‌دانستند و نخستین و برترین صفت خداوند را «اندیشه نیک»!

🔺این اندازه بس است تا دریابیم نیاکان ما چه ارزشی به خردورزی و فرزانگی می‌دادند و این خود، به گونه‌ای دیگر در یونان باستان به زبان یونانی و پسان، به زبان عربی و فارسی، از راه ترجمه‌های ایرانیان در زمان عباسیان، از نوشته‌های پهلوی و یونانی و سریانی و هندی، میان دانشمندان مسلمان روان گشت.

🔺اکنون بسیاری از سخنان دیگر را می‌توان به این نوشتار افزود، اما به همین اندازه بسنده می‌شود تا جوان ایرانی خود به دنبال شاهنامه و انبوه نوشته‌های فیلسوفان و عارفان ایرانی پس از اسلام برود و پس از سیراب شدن از نوشته‌های اندیشه‌برانگیز آنان، به متن‌های پهلوی و اوستایی بنگرد و بسیاری از نکته‌های دیگر را خود پیدا کند.

▫️جنیدی، فریدون. مجله نقد اندیشه، شماره دوم و سوم، صص ۲۹۷-۲۹۹.

💢لینک خرید مجله
‏https://zarinp.al/584858
▪️اینستا
‏ instagram.com/naghdeandisheh
▪️توییتر
‏twitter.com/naghdeandisheh
@naghdeandisheh

سخنان مهدی محقق در بزرگداشت سید عبدالله انوار و خاطراتش با او
از: سخن و سخنوران، کمیسیون معارف

https://t.center/AbdollahAnvar

کشورداری یا لشگرداری با کودکان
نوشته استاد فریدون جنیدی در مهر ۱۴۰۱
https://t.center/bonyad_neyshaboor

درگذشت دکتر فرزین غفوری از یاران بنیاد نیشابور را به خانواده گرامی و دوستان و همکاران و شاگردان ایشان تسلیت می‌گوییم. خبر درگذشت این پژوهشگر متین، محجوب و دقیق بسیار تلخ و دردناک است. دکتر فرزین غفوری از شاگردان استاد فریدون جنیدی و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی بودند. خط خوش ایشان زینت‌بخش برخی کتابهای بنیاد نیشابور است. پژوهشهای ارزشمندی از ایشان پیرامون شاهنامه فردوسی و تاریخ ساسانیان به‌ویژه شاهنامه فردوسی و پادشاهی کسری اول برجای مانده است که برای استادان و دانشجویان و پژوهشگران بسیار مفید است. روانش شاد و یادش گرامی باد.
#بنیادـنیشابور
https://t.center/bonyad_neyshaboor

نیمهٔ تاریک بهشت (مذهب، امپراتوری و شکنجه)
ساختن یک امپراتوری چه ملزومات ایدئولوژیک و مذهبی دارد؟
تأسیس یک امپراتوری امر آسانی نیست و البته  تثبیت آن نیز ساده نیست.
لازمهٔ تداوم حیات هر امپراتوری برنامه‎های عظیم نظامی، تفوق سیاسی، گسترش فرهنگی و رشد اقتصادی است.
هر زمان سیاستمداران مسلط دریابند اعمال جاه‌طلبانهٔ خشونت‌بار سیاسی از نظر مذهبی غیرقابل‌قبول است، احتمالا انگیزه‎های آنان برای پاسداری از ساختارِ امپراتوری کمرنگ شود.
بالعکس تا زمانی که نیروهای خطوط مقدم، تحلیل‌گران نظامی، مسئولان جمع‌آوری مالیات و خدمتکاران خُردوکلان امپراتوری موفق شوند خود را قانع سازند مأموریتشان عادلانه و مقدس و الهی است، برنامه‌های سیاسی نیز آسان پیش خواهد رفت.
بروس لینکلن، از برجسته‌ترین دین‌پژوهان معاصر و از شاگردان میرچا الیاده، در «نیمهٔ
تاریک بهشت» قصد دارد به خوانندگان نشان دهد ساختن یک امپراتوری چه ملزومات ایدئولوژیک و مذهبی دارد و این ساختار عظیم سیاسی تا چه میزان جهانی بوده و در طول تاریخ کم‌وبیش ثابت مانده است.
بدین منظور، لینکلن امپراتوری هخامنشی را به عنوان نمونه مورد مطالعه خود برمی‌گزیند و بخش بیشتری از کتاب را به بررسی و واکاوی مسائلی ویژه می‌کند که به شکل‌گیری شاهنشاهی هخامنشی و در پایان به فروپاشی این حکومت انجامید.
نیز در فصل پایانی، او سیاست‌های هخامنشیان را با سیاست‌های آمریکای دوران جورج بوش سنجیده است. لینکلن کوشش کرده تا بر نقش مذهب و باورها در شکل‌گیری و حفظ امپراتوری تأکید کند.
با خواندن این کتاب، احتمالا تصویری معتدل از تصورات و جهان‌بینی ایرانیان باستان در دوره هخامنشی ارایه داده می‌شود که برای پژوهشگران تاریخ، دین و سیاست بسیار سودمند است.
توجه به این نکته که بررسی ایدئولوژی‌های سیاسی و مذهبی و به پیروی از آن درک ما از فرآیندهای غیرمادی و ماورائی در تاریخ اندیشه ایرانی، اغلب تحت تأثیر باستان‌گرایی متعصبانه است، اهمیت این کتاب را برای خوانندگان ایرانی دو چندان می‌کند.
به جرأت می‌توان گفت که نویسندگان بیشتر کتاب‌هایی که درباره هخامنشیان در دهه‌های گذشته به چاپ رسیده، یا از منظری غربی نوشته‌اند، یا درجاتی از ملی‌گرایی متعصبانه ایرانی را در خود داشته‌اند.
اما نویسندهٔ این کتاب کوشش کرده‌ است با دیدی گسترده‌ و فراتر از جهت‌گیری‌ها به ساختار سیاسی هخامنشیان بنگرد.
#بنیادـنیشابور
https://t.center/bonyad_neyshaboor

معرفی کتاب
مذهب امپراتوری و شکنجه؛
نیمه تاریک بهشت
بروس لینکلن
ترجمه آروین مقصودلو
نشر حکمت کلمه

کتابخانه و موزه ملی ملک برگزار می‌کند
نشست پژوهشی «کدام نقاشی؟ نقاشی ایرانی یا قهوه‌خانه‌ای؟»
سخنران محمدرضا حسینی نویسنده و پژوهشگر و نقاش قهوه‌خانه‌ای
زمان برگزاری چهارشنبه ۹ آبان ۱۴۰۳ ساعت برگزاری ۱۴:۰۰ تا ۱۵:۰۰
حضور برای همگان آزاد است
برای هماهنگی جهت حضور در این نشست و آگاهی از دیگر نشستها با شماره تلفن ۰۲۱۶۶۷۲۶۶۱۳ داخلی ۱۳۲ (مدیریت آموزش) تماس بگیرید

نخستین اعلامیه حقوق بشر

فریدون جنیدی

آثار ایرانی پر است از بهره‌گیری از اندیشه‌های گذشتگان. نمونه را در کتاب «حقوق بشر در جهان امروز و حقوق جهان در ایران باستان» در سال 1378 نشان دادم که اندیشمندانی چون نجم رازی و نسفی و سهروردی چگونه از فرهنگ نیاکان خود برخوردار بوده‌اند. در همان جا آشکار شد کورش هخامنشی نیز چون دیگران برخوردار از همان فرهنگ بوده است که ریشه در «گاهان» و دیگر اندیشه‌های پیش از خود دارد و پس از دست یافتن به بابِل نوشته‌ای را که امروز «اعلامیه حقوق بشر» می‌خوانند، برای آگاهی بابِلیان صادر می‌کند.

اروپاییان که پیشینه خویش را فراموش کرده‌اند، و با سردرگمی درباره گذشته جهان می‌زیند، و هر چیز را در جهان شرق ببینند، گمان می‌برند آن نخستین چیز است و برای نخستین بار هم در جهان پیدا شده و آگاهی آنان از آن، نخستین آگاهی در جهان است، درباره این «استوانه» یا همان «اعلامیه حقوق بشر» نیز همین داوری را دارند.

اما باید دانست که بسا از آیین‌های نیک گذشتگان، بی‌نوشته و آیین‌نامه، هنوز نیز در ایرانِ فرهنگی مو‌به‌مو به کار گرفته می‌شود؛ همچون پذیرش مهمان و دادن خوراک به درماندگان، بزرگداشت بزرگتران، خواستن آمرزش و مهمانی‌کردن مردم برای آرامش روان درگذشتگان، نسوزاندن هیزمِ تر، بیرون نکردن جانوران از خانه تا دمِ مرگ، نیازردن زمین و تمایل به آبادانی آن، خوراک دادن به پرندگان، نچیدن میوه نارس و ... .

این آیین‌ها و بسیاری دیگر در زمان کورش نیز به‌نیرو بود و همگان می‌دانستند که چگونه باید در جهان پاک و سپند و استوار بزیند. پس نوشتن آن فرمان در بابل برای آگاه کردن دیگران از آیین‌های زیست ایرانی است که پیش از آن در ایران روان بوده.

در این میان گروهی از وابستگان به صهیونیسم، تلاش کردند با مبدأ قرار دادن شاهنشاهی هخامنشی به سرسلسلگی کورش و نهایتا شاهنشاهی مادها برای تاریخ ایران باستان، بر 2500 ساله بودن تاریخ ایران یا کمی پیشتر از آن پای فشرند و در این باره هنوز هم افسانه‌های نادرست و ناراست فراوان به هم می‌بافند که خواننده را شگفت‌زده می‌کند.

در در دفترنخست کتاب داستان ایران بر بنیاد گفتارهای ایرانی در سال 1392 نشان دادم که تاریخ ایران بسیار دورکرانه‌تر از آن است که جدول‌های تاریخ غربیان گنجایش آن را داشته باشد و 3000 سال پیش به این سو که زمان پدیدار شدن یونان باستان و مادها و هخامنشیان و ... است در برابر تاریخ گسترده چند ده هزار‌ساله نیاکان ما چیزی نیست.

این نیز پیداست که در چنین تاریخ دورکرانه‌ای، درخشش‌ها، برجستگی و شگفتی‌های بسیار بزرگ‌تر و ارجمندتری از نوشته بابِل در زمان کورش وجود دارد که بَر و میوه تلاش نیاکان ما، مادران و پدران خردمندمان، در پیشرفت‌های دانشی و آیین‌های شگفت فرهنگی است و هنوز در جوامع بشری ارزشمند و مایه ارج نهادن و احترام است.

از جمله کارهای کورش به پیروی از آموزه‌های نیاکانش ساختن معابد دین‌های دیگر و بازگرداندن تندیس‌هایشان به آن معبدها، و آزاد کردن یهودیانی است که در بابل به بیگاری و زنجیر کشیده شده بودند.

کورش هخامنشی مردی بزرگ و پادشاهی نیک بود و به اسارت و کشتن و آزار مردمان فرمان نداد و کتاب‌های مذهبی از او به نیکی یاد کرده‌اند... اما استوانه پیدا شده از او، اعلامیه حقوق بشر نیست، و او، داستان گشودن بابل و آزاد کردن قوم یهود و بازگرداندن آرامش، و گرامیداشت اندیشه دیگران را، همچون یک برگ از تاریخ ایران، نه بیشتر و نه کمتر، بر آن استوانه، نوشته است؛ اما مدعیان حقوق بشر که در میان این نوشته سخنانی درباره حقوق بشر می‌یابند، باید بدانند که سده‌ها و هزاره‌ها پیش از کورش، این داد در ایران بزرگِ باستان فراهم آمده و به آیین بوده است. و «نخستین اعلامیه حقوق بشر» در نامه‌های ایرانی، وابسته به دوران خانه‌سازی بشر است به نام «پَرَداتَ paradāta».

«پَرَ» همان است که «prime» انگلیسی و «prim» آلمانی با آن هم‌ریشه است که همان «نخستین» باشد؛ و «داتَ» همان «داد» و «قانون» است.

نرم‌نرم با پیشرفت کارها در ایران و پیدایش اندیشه‌ها و دگرگونی‌های روی به بِهی در اندیشه ایرانی، به قانون یا دادِ نخستین بندهایی افزوده شد که کورش نیز ماننده هر ایرانی دیگر، سر به فرمان آن داشته است، و به هنگام گشودن بابل، بخشی از آن را که در نبرد بایسته می‌نمود، به کار بسته است.
#بنیادـنیشابور
https://t.center/bonyad_neyshaboor

گزارشی از آموزش کتیبه‌های پهلوی ساسانی و اشکانی در بنیاد نیشابور

استاد فریدون جنیدی در صفحات پایانی کتاب نامهٔ پهلوانی (۱۳۶۰) الفبای گشته‌دبیره (خط پهلوی اشکانی کتیبه‌ای و خط پهلوی ساسانی کتیبه‌ای) یا خط پهلوی منفصل و الفبای دین‌دبیره (خط اوستائی) را فهرست کرده‌اند. این کار هدفی مهم دارد: آموختن هام دبیره (خط پهلوی ساسانی) برای خواندن نوشته‌های پهلوی (فارسی میانهٔ زرتشتی) آغاز راه فراگیری فرهنگ و زبانهای باستانی ایران است و دروازه‌ای است میان فرهنگ و زبانهای ایرانی پیش و پس از اسلام.
در همان کتاب، متن دو کتیبه‌ کوتاه از دورهٔ ساسانی آمده است تا خواننده به کمک فهرست الفبا آن را بخواند و راه را پی‌بگیرد




بانو نسرین فروتن، از شاگردان پیشکسوت استاد فریدون جنیدی، تقریبا از ۲۵ سال پیش تا کنون، در تدریس زبان پهلوی ساسانی و خط آن (هام‌دبیره) و  کتیبه‌های پهلوی اشکانی و ساسانی و خط‌های آن (گشته‌دبیره) به فرزندان بنیاد نیشابور زمان خود را ویژه کرده‌اند.
ایشان قرائت، ترجمه و تحلیل متن‌های گوناگون پهلوی (بندهش، مینوی خرد، ارداویراف‌نامه، درخت آسوریک، نامهٔ شهرستانهای ایران، یادگار زریران و ...) و مهم‌ترین کتیبه‌های پهلوی ساسانی و اشکانی، به همراه متن سکه‌های دارای کتیبهٔ پارسیک و پهلوانیک را آموزش می‌دهند.

شرکت‌کنندگان در این انجمن‌ها انبوهی از آگاهی‌های زبانی و فرهنگی را کسب می‌کنند. با این کار در ادامهٔ راه پهلوی‌آموزی و سپس آموختن زبانهای اوستائی و فارسی باستان، در بنیاد نیشابور و نیز دیگر زبانهای باستانی (زبانهای ایرانی میانهٔ شرقی)، در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی دیگر، تواناتر می‌شوند.

معمولا پس از ۵۴ جلسه مقدماتی پهلوی‌آموزی (خواندن متن کامل کتاب نامهٔ پهلوانی و کارنامهٔ اردشیر بابکان) و آغاز انجمن آموزشی قرائت، ترجمه و بررسی متن یادگار زریران، شاگردان می‌توانند در انجمن‌های آموزشی گشته دبیره ساسانی شرکت کنند.
پس از پایان این دوره، آموختن پهلوی اشکانی کتیبه‌ای آغاز می‌شود. تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا، انجمن‌های گشته‌دبیره دست کم هر دو سال‌ یک‌بار برگزار می‌شد.
اکنون پس از چند سال توقف، از اسفند ۱۳۹۹ تا اردیبهشت ۱۴۰۳، این انجمن‌ها ازسرگرفته شده‌است.

بانو فروتن، دانش‌آموختهٔ زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه، جز آموختن زبانهای پهلوی و اوستایی در بنیاد نیشابور و مکتب استاد فریدون جنیدی، نزد استاد عبدالمجید ارفعی خط و زبان عیلامی (ایلامی/خوزی) را آموخته‌اند و به صورت گسترده پیرامون هزوارش‌های پهلوی، اسطوره‌ها و افسانه‌های ایران و میانرودان و فرهنگ عمومی مردم آذربایجان و زبان ترکی آذربایجانی تحقیق کرده‌اند.
برای این بانوی گرامی شادی و تندرستی همواره آرزو می‌کنیم.
#بنیاد_نیشابور
https://t.center/bonyad_neyshaboor

گروه هنری مهرگان به سرپرستی
«مهرنوش مهرین فر» در تاریخ  «۴ آبان» در «تالار وحدت» به اجرای برنامه می‌پردازند.
بخش نخست قطعاتی از «شاهنامه فردوسی» همراه با حرکات آیینی و نمایشی است.

آهنگساز بخش نخست بر روی اشعاری شاهنامه، خانم یسنا خوش‌فکر یکی از شاگردان استاد فریدون جنیدی در بنیاد نیشابور است.
‌
بخش دوم  رقص‌های ایرانی همراه با آهنگهای محلی کُردی، گیلکی، بختیاری و رِنگ اصیل سنتی اجرا می‌شود.

ویژه بانوان

بجز عشق که اسباب سرافرازی بود
آنچه گفتیم و شنیدم همه بازی بود