🔻پرونده پرتره «شهریار» در سایت شهرستان ادب بازگشایی شد
▪️در آستانۀ ۲۷شهریورماه، سالروز درگذشت استاد سید محمدحسین بهجت تبریزی مشهور به شهریار و روز ملی شعر و ادب پارسی، پرونده پرتره این شاعر سرشناس در سایت شهرستان ادب بازگشایی میشود. سال گذشته در چنین روزی این پرونده تخصصی در سایت شهرستان ادب شروع بهکارکرد.
▪️«...#حضرت_ابالفضل علیهالسلام در فرهنگ عاشورایی نماد شجاعت است اما صفات دیگری چون ایمان و مقام معنوی، وفاداری به حضرت سیدالشهدا علیهالسلام، جنگندگی، ایثار و سقای کربلا بودن در اشعار عاشورایی به وفور انعکاس پیدا کردهاند. گسترۀ اشعار آیینی معاصر که در ارتباط با شخصیت شامخ علمدار کربلا سروده شدهاند، بسیار فراخ است و ذکر تمامی آن، در این مجال نمیگنجد. لذا قصد نگارنده بر این است تا به بیان بارزترین مضامینی که در اشعار ممتاز عاشورایی وجود دارد، بپردازد...»
▪️«بهطور عام، ما مردمانی هستیم که علاقۀ ویژهای به کلام داریم و التفاتمان به موسیقی بیکلام در سایۀ انس با ترانه است. بنابراین نقش کلام در شکلگیری موسیقی دلخواه مخاطبانش، نقشی اساسی دارد. تأسفبار است که در میان ترانهسرایان نسل جوان، افرادی فاقد سواد روی کار آمدهاند که این هنر را به صنعت و تجارتی پولساز بدل کردهاند. از سویی التقاط این ترانههای مبتذل و دمدستی، با فضای الکترونیکی موسیقی، ارزش هنری اثر را از بین برده است. در دهۀ نود، شاهد ظهور ترانهسرایانی هستیم که بهرغم پیشینۀ درخشان این ژانر، آن را زیر سؤال بردهاند. در این دهه با ترانههای سطحی و بیاساس مواجه بودهایم که انتقاد بزرگانی نظیر محمدعلی بهمنی را در پی داشتهاند و از ضعف معنایی و ادبی این آثار بسیار گلایه کردهاند. این ترانهها اغلب فاقد شاعرانگی در لفظ و محتوا هستند و نکتۀ شگفتانگیزی در فحوای آنها و پیام و تفکر صحیح عاطفی و اجتماعی در آفرینش مضامینشان وجود ندارد...»
▪️«شعر آیینی در ادبیات فارسی دیرینهای طولانی دارد؛ زیرا شاعران این سرزمین همواره محبت خاندان پیامبر صلیاللهعلیه را در دل پرورانده و در کلام خویش منعکس کردهاند. به دلیل قرار گرفتن بارگاه مبارک حضرت رضا علیهالسلام در خطۀ ایران، شاعران توجه ویژهای به این ستارۀ تابناک آسمان امامت و ولایت نشان دادهاند و همواره در اشعار خود ارادت خویش را بدان حضرت عرضه نمودهاند. شاعران پارسیگو و عربزبان در ستایش خلق و خو، دین و دانش، صفات نیکو، وصف خاندان آن حضرت، وصف بارگاه ایشان، سوگ امام و موضوعات دیگر شعر گفتهاند. این اشعار آیینهای برای نشان دادن تعهد دینی شاعران و شناخت هرچه بیشتر آن حضرت هستند. از این رو نگارنده بر آن شده است تا با ذکر شاهدمثالهایی برگزیده از اشعار شاعران کهن فارسی و عرب، گوشهای از سیمای حضرت امام رضا علیهالسلام را برای مخاطبان نشان دهد...»
▪️«شعر امام (ره) بهلحاظ محتوایی و نحوی مورد توجه شاعران برجستۀ کشورمان قرار گرفته است. گرایش عرفانی حضرت امام (ره) و پیوند آن با مسائل اجتماعی در صورتی که در نگاه اول این دو مسأله در تضاد باهم قرار دارند شاخصترین مضمونی است که اشعار امام (ره) را از لحاظ فنی ممتاز کرده است.
در ظاهر چنین بهنظر میرسد که سیاستمداران بهدلیل دارابودن شخصیت و روحیۀ خشن از لطافت کلام بهرهمند نباشند، اما امامخمینی(ره) از این قاعده مستثنی بودند. ایشان از سنین نوجوانی به مطالعۀ اشعار محمدتقی بهار، میرزا اشرفالدین لاری و حجت لاری اهتمام میورزیدند...»
▪️«در ادبیات جهانی، داستانهایی به نظم و نثر وجود دارند که از زبان حیوانات گفته شدهاند و شخصیتهای آنان را حیوانات تشکیل میدهند. این نوع داستانها در اصطلاح "فابل" نام دارند و از کلمۀ لاتین "Fabula" گرفته شده است و معنای آن قصه، حکایت و افسانه است. داستانهایی که از زبان حیوانات نوشته شده باشند، حکایاتی ساده و اغلب کوتاه هستند و هدف نوشتن این داستانها تعلیم و آموختن است.
رابطۀ نزدیک انسان با حیوانات در طبیعت و محیط زندگی، از دلایلی است که سبب شده است انسانها، با حیوانات در ارتباط باشند و به رفتار آنان توجه نشان دهند. این رابطه موجب شده است تا گاه انسان از آنان تأثیر بپذیرد و حتی رفتارهای آنان را تقلید کند. مانند داستان "هابیل و قابیل" که در قرآن کریم مطرح شده است. در این ماجرا قابیل پس از کشتن برادرش نمیدانست با جنازۀ او چه کار کند تا این که عمل دفن کردن را از کلاغی آموخت...»
▪️«...شعر حقیقیترین تجلیگاه اندیشۀ شاعران است. جنبههای وجودی هر شاعری، بیشتر از هرجای دیگر در شعرش منعکس میشود. هرچند شخصیت سیاسی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت #امام_خمینی (ره)، بیشتر و پیشتر مورد توجه همگان بوده است، اما اساسیترین اندیشهها و عقاید ایشان در اشعارشان نهفته است. با سیر در دیوان اشعار امام (ره) میتوان منزلت ادبی و عرفانی ایشان را بهتر از هرعرصۀ دیگری شناخت.
دیوان سرودههای امامخمینی (ره) مجموعهای سرشار از عقاید عرفانی و بیان عشق به معشوق ازلی و معبود حقیقی است. دیوان اشعار ایشان جلوهگاه رهایی انسان از خودبینی و خودخواهی و رسیدن به صفا و صمیمیت و اخلاص است...»
▪️«نثر شاعرانه به نثری گفته میشود که در آن غلبۀ احساس و عاطفه درونی خالق اثر، بر گزارش صرف از وقایع بیرونی ترجیح داده شده است. به زبان ساده میتوان گفت زبان در این نوع نثر، شعروار است و مجموعهای از اسلوبها و آرایههای شعری را دربرگرفته است. نثر شعروار همانند متون حماسی یا تعلیمی به روایت ممتد و خطی یک داستان یا اتفاق بسنده نمیکند و حالات درونی نویسنده در پیش بردن چنین متنی نقش اساسی ایفا میکند، بهگونهای که نویسنده در بیان یک متن شاعرانه از احساس و عاطفۀ خویش، از آرزوها و امیال، از عشق و نفرتی که در وجود خویش دارد، از دغدغهها و رنجها، هجران و وصل، وطنپرستی و درنهایت از هرآنچه که با روح و روان آدمی سروکار دارد و او را شادمان یا آزردهخاطر میسازد و ابعاد روانیاش را تحتتأثیر قرار میدهد، سخن میگوید...»
🔻 مقایسۀ اندیشههای عرفانی جنید بغدادی و بایزید بسطامی در تذکرهالاولیای عطار نیشابوری | الهه عزیزیفرد (25 فروردینماه در تقویم ما ایرانیان، روز بزرگداشت #عطار_نیشابوری نامگذاری شده است. شاعر و نویسندهای که مهمترین آثار عرفانی ادبیات فارسی، از او به جا مانده است. #الهه_عزیزی_فرد در مقالهای به مقایسۀ عرفانِ #جنید _بغدادی و #بایزید_بسطامی براساس #تذکره_الاولیاء عطار پرداخته است. او در این مقاله جنید را نمایندۀ عرفان عابدانه و بایزید را نمایندۀ عرفان عاشقانه در نظر گرفته است. شما را به خواندن این مقاله دعوت میکنیم.)
▪️ «... شیخ فریدالدین عطار نیشابوری در اثر ارجمند خویش به نام «تذکره الاولیا» به ذکر و یادکرد زندگی و احوال و اندیشههای 72 تن از عارفان و متصوفان نامی پرداخته است. جنید بغدادی و بایزید بسطامی دو تن از عرفای بزرگ و نامدار اسلامی هستند که در تذکره الاولیا به تفصیل به یادکرد و بیان زندگانی و حالات و اندیشههای ایشان پرداخته شده است. این دو عارف، رهبر و پیشوای دو مشرب عرفانی متفاوت و مهم یعنی «عرفان عابدانه» و «عرفان عاشقانه» در عرصۀ عرفان اسلامی هستند... ... وجه تمایز عقیدۀ جنید و بایزید دربارۀ این موضوع این است که بایزید از حد محبت فراتر رفته و به کیفیت رابطۀ انسان با خدا نام عشق نهاده است. اما جنید به همان محبت اکتفا ورزیده است. درحقیقت بایزید جسارت بیشتری در این وادی به خرج داده و در سخنانش به تکرر از واژۀ عشق بهره برده است. در طرف مقابل، جنید همانگونه که در قرآن از واژۀ عشق نامی برده نشده، از این قانون تبعیت کرده است و در بیان این رابطه از واژۀ محبت استفاده کرده است....»
▪️ اکنون با آغاز نیمه سوم سال ۹۷ و در تازهترین مطلب پرونده #سالنامه_شهرستان_ادب خوب است نگاهی به پربازدیدترین مطالب این سایت در فصل پاییز بپردازیم.
پربازدیدترین مطالب سایت شهرستان ادب در مهر، آبان و آذر ۱۳۹۷ (و در سه حوزه «یادداشتها و مصاحبهها»، «شعرها و داستانها» و «خبرها وگزارشها») به شرح زیر است :
▪️«...یکی از برجستهترین ویژگیهای محمدحسین شهریار که موجب شده است آثار او در میان شاعران معاصر از جایگاه ویژهای برخوردار باشد، بازتاب عواطف میهنی اوست. این اشعار سرشار از دلدادگی شاعر برای موطن خویش است. بسیاری از سرودههای او در باب ستایش میهن، اشعاری هستند که شاعر در آن بهطورمستقیم یا غیرمستقیم به تکریم و بزرگداشت آذربایجان پرداخته است.
نقطۀ عطف توجه شهریار به آذربایجان در احساسات شخصی او نسبت به سرزمین مادری خویش و توجه به طبیعت بکر آن است. موضوعات مربوط به عواطف درونی شهریار که در ارتباط با وجهۀ رمانتیک شخصیت شاعر هستند، در خلال مضامینی مربوط به عواطف شاعر در ارتباط با زادگاهش، خاطرات کودکی او و یاد یاران مألوف بازتاب پیدا کرده است.
شهریار موضوعات اقلیمی آذربایجان را با درونمایههای طبیعت، یادکرد چندی از محلات و گردشگاههای تبریز، ارادت ویژه به شهر ارومیه و اشاراتی دربارۀ بازتاب فرهنگ مردم آذربایجان، بیان کرده است...»