♦️هنوتئیسم، متاخرترین شکل چندخداپرستی در تاریخ چندخداپرستی: پاسخی به دکتر نجاتیی حسینی
✍ حسن محدثیی گیلوایی۱۱ فروردین ۱۴۰۳
درود بر شما برادر عزیز!
هنوتئیسم یکی از مصادیق متاخرتر تاریخ چندخداپرستی است و با یگانهپرستی فرق فاحشی دارد.
تعبیر "توحید آلوده به شرک" نیز مرا بیشتر به یاد دینداریی بسیاری از مردم شیعیی ایرانیی حال حاضر میاندازد و دکتر علیی شریعتی در کتاب
تشیع علوی و تشیع صفوی بهخوبی بدان پرداخته است. به نظر ام تعبیر شما از هنوتئیسم نادرست است و چندخداپرستی در آن را یگانهپرستی مینمایاند.
مرحلهی تاریخیی پس از هنوتئیسم هم دوگانهباوری در دین زردشتیی قدری متاخرتر از عصر خود زردشت است. دوگانهباوریای که به اهریمن (انگرهمینو) صفت خالقیت میبخشد، هنوز با یگانهپرستی که تنها یک خالق در نظر میگیرد و به جز او هر نیروی آفرینندهای را انکار و نفی میکند، فاصلهای فاحش دارد.
اما تحقیقات گوناگون در بارهی دین در ایران باستان برخلاف نظر شما تکلیف بحث را در بارهی شیوع گستردهی چندخداپرستی در ایران باستان روشن ساخته و موضوع را از ابهام خارج کرده است.
علت عدم مداراگریی دینیی مورد بحث در عصر ساسانی نیز قوت گرفتن گرایش یگانهپرستانه است و دقیقا مویدی است برای تز مورد بحث ام؛ ایدهای که از ابتدای بحث ام در بارهی کورش بدان پرداخته ام.
آثار محمدبن
زکریای رازی را نخوانده ام. من بسیاری از آثار را نخوانده ام دوست عزیز. پس اصلا عجیب نیست. حتما میخوانم تا ببینم ایشان چه فرموده اند. آقای دکتر سیدجواد میریی عزیز هم در ملاقات اخیر گفته اند دیوید هیوم در کتاب
تاریخ دین طبیعی اش بحث مشابهی داشته است. آرای هر دو دانشمند بزرگ را خواهم خواند و اگر آن دو بزرگوار چنین چیزی گفته باشند، حق تقدمشان را ادا خواهم کرد.
بسیار از شما و همافزاییهای شما و نقدهای شما ممنون ام و قدردان محبت شما هستم برادر عزیز!
#هیوم#کورش#دکتر_میری#یگانهپرستی#دکتر_نجاتی#زکریای_رازی#چندخداپرستی#مداراگری_دینی#جامعهشناسی_دین@NewHasanMohaddesi