شهر و نظریه اجتماعی / انسان‌شناسی و فرهنگ

🔅 امبرتو اکو در نشانه شناسی معماری به این موضوع مهم میپردازد که یک بنا چگونه وارد سیستم نشانه شناختی ذهن ما میشود. برای پاسخ دادن به این پرسش، اکو رابطه کارکرد بنا و شکل آن را تحلیل میکند. از دیدگاه اکو کارکرد بنا نوعی ارتباط است، به بیان دیگر کارکرد بنا عامل اصلی ایجاد ارتباط میان فرد و بناست. در تحلیل وی، ارتباط میان فرد و بنا (در اولین مواجهه) بر پایۀ یک stimulation یا انگیزش‌گری شکل می‌گیرد و سپس با تعامل و درگیر شدن فرد با بنا، این انگیزش‌گری به ارتباط تبدیل می‌شود. برای روشن شدن این موضوع، اکو از مثالی درباره اولین مواجهه یک فرد با راه پله استفاده می‌کند.  او در این باره بر ویژگی‌های شکلی خاص راه‌پله تأکید می‌کند و با تشریح شکل آن توضیح می‌دهد که فرد پس از مواجه شدن با راه پله درمی‌یابد که تعامل با این ابژه مادی مستلزم نوع خاصی از حرکت فیزیکی است؛ همچنین می‌آموزد که راه پله او را به جای دیگری هدایت می‌کند، جایی که در پایین راه پله در دسترس نیست. بدین ترتیب از آن پس، حضور یک راه‌پله یا تصویر آن شکلی از ارتباط را با فرد برقرار می‌کند و تداعی‌گر یک کنش و یک نتیجه خاص است. این یعنی آن بنا یا مکان وارد سیستم نشانه شناختی فرد شده است. بنابراین اکو، برخلاف بسیاری از نشانه شناسان که تنها درصدد تحلیل دلالتهای ضمنی نشانه ها بوده اند، دلالت مستقیم (کارکرد) یک فضا یا مکان را وارد حوزه نشانه شناسی می‌کند و معنای یک بنا را چنین تعریف می‌کند: برای زیستن در آن، باید چه کاری انجام داد؟

برداشت و تلخیص: زهره دودانگه

برگرفته از:  

Eco, U. (1997). Function and Sign: The semiotics of Architecture. I: Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory (red. Neil Leach). New York/London: Routlegde. 

❗️یک فضا یا بنا چگونه وارد سیستم نشانه شناسی ما می شود؟ (تحلیل نشانه شناختی امبرتو اکو از ورود بنا/فضا به سیستم نشانه شناسی انسان)

#فایل_ویدئویی

بخش‌هایی از نشست سوم تهران پژوهی: مروری انتقادی به نقش هنر در تولید تهران

با حضور و سخنرانی پوریا جهانشاد
دبیر نشست: زهره دودانگه

سی و یکم مرداد 1403

فایل کامل ویدیویی:
در یوتیوب
https://www.youtube.com/watch?v=GEH4N5Dj2ck&t=22s
در آپارات
https://www.aparat.com/v/lrkhhye

فایل کامل صوتی
https://t.center/urbananthropology/25

@urbananthropology

#فایل_ویدیویی

نشست‌های تهران پژوهی
نشست سوم: مروری انتقادی به نقش هنر در تولید تهران

با حضور و سخنرانی پوریا جهانشاد
دبیر نشست: زهره دودانگه

انجمن انسان شناسی ایران
موسسه انسان شناسی و فرهنگ
کارگروه انسان شناسی شهری

سی و یکم مرداد 1403

ویدیو در یوتیوب
https://www.youtube.com/watch?v=GEH4N5Dj2ck&t=22s
ویدیو در آپارات
https://www.aparat.com/v/lrkhhye

@urbananthropology

#فایل_صوتی

نشست‌های تهران پژوهی
نشست سوم: مروری انتقادی به نقش هنر در تولید تهران

با حضور و سخنرانی پوریا جهانشاد
دبیر نشست: زهره دودانگه

انجمن انسان شناسی ایران
موسسه انسان شناسی و فرهنگ
کارگروه انسان شناسی شهری

سی و یکم مرداد 1403

@urbananthropology

📣📣📣جلسه امروز تهران‌پژوهی: مروری انتقادی به نقش هنر در تولید تهران

✍ با حضور پوریا جهانشاد (پژوهشگر مطالعات بینارشته‌ای هنر و فضا و پژوهشگر مطالعات انتقادی شهر)

✅ساعت 16 در لینک زیر:
https://meet.google.com/goj-tgxt-qfr

⭕️حضور در این نشست آزاد است.⭕️

@urbananthropology

📣📣📣برگزاری جلسۀ دوم از نشست‌های تهران‌پژوهی: زیست شبکه‌ای پسامدرن و چشم‌انداز نوزایی خرده‌جماعت‌ها در کالبد فیزیکی شهر، با نگاهی به موقعیت  تهران

✍نشست دوم تهران پژوهی در کارگروه انسان‌شناسی شهری برگزار می‌شود. «زیست شبکه‌ای پسامدرن و چشم‌انداز نوزایی خرده‌جماعت‌ها در کالبد فیزیکی شهر، با نگاهی به موقعیت  تهران» موضوعی است که در این نشست، با حضور دکتر ناصر فکوهی (استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران) مورد بحث قرار می‌گیرد.

✅ زمان برگزاری یکشنبه 21 مرداد 1403 ساعت 16:30 و محل برگزاری سامانۀ مجازی گوگل میت به نشانی زیر است:
https://meet.google.com/goj-tgxt-qfr

✍نشست‌های تهران پژوهی با همکاری انجمن انسان‌شناسی ایران و مؤسسۀ انسان‌شناسی و فرهنگ برگزار می‌شوند. در این نشست‌ها از پژوهشگران میان‌رشته‌ای دعوت می‌کنیم که دربارۀ دستاوردهای پژوهشی خود دربارۀ تهران برایمان بگویند. در پایان هر جلسه نیز فرصتی برای طرح پرسش هست تا حاضران بتوانند با سخنران جلسه دربارۀ دغدغه‌های خویش گفت‌وگو داشته باشند.

✍حضور شما در این جلسات می‌تواند سهمی مؤثر داشته باشند در راه‌اندازی گفتمانی کارآمد پیرامون موضوع تهران؛ منتظرتان هستیم.

.
✍️برای عضویت و فعالیت در کارگروه انسان‌شناسی شهری لطفاً متن زیر مطالعه فرمایید.

✅برای عضویت در این کارگروه، لازم است هم در مجموعهٔ انسان شناسی و فرهنگ و هم در انجمن انسان شناسی ایران عضویت داشته باشید. برای عضویت در انسان شناسی و فرهنگ لطفاً رزومه و عکس خود را برای ما به ایمیل زیر بفرستید.
zohreh.dodangeh@gmail.com

همچنین در صورتی که پروژۀ پژوهشی مشخصی در مطالعات شهری دارید، چکیده‌ای از آن را برای ما ارسال فرمایید. برای عضویت در انجمن انسان شناسی ایران، به زودی به شما اطلاع رسانی خواهیم کرد که چگونه با متصدی انجمن تماس بگیرید.

عضویت در کارگروه انسان‌شناسی شهری شامل مشارکت در موارد ذیل است:
✅ عضویت در گروه ایمیلی و سایر پلتفرم‌ها برای اطلاع رسانی جهت مشارکت در رویدادهای کارگروه
✅انتشار مطالب شما در وبگاه انسان شناسی و فرهنگ، بعد از بررسی (در صورتی که پروژۀ پژوهشی خود را به ما اعلام کرده باشید)
✅دعوت از شما برای مشارکت در پروژه‌های مشارکتی ترجمه و تالیفی که در کارگروه تعیین شده است. برای این مورد لازم است پیشینۀ پژوهشی و نگارشی خود را با ما به اشتراک بگذارید تا بتوانیم بررسی‌های لازم را برای دعوت از شما انجام دهیم.
✅همچنین از پژوهشگران و اساتید همکار در حوزۀ مطالعات شهری، برای سخنرانی، برگزاری کارگاه‌های تخصصی و پروژه‌های پژوهشی و آموزشی دیگر، طبق برنامۀ کارگروه دعوت خواهد شد.

امیدواریم که حضور پرثمر شما را در کنار خودمان داشته باشیم

با احترام
زهره دودانگه، دبیر کارگروه انسان‌شناسی شهری

📎پلتفرم‌های کارگروه انسان شناسی شهری

📍وبگاه انسان شناسی و فرهنگ
https://anthropologyandculture.com/
📍وبگاه انجمن انسان‌شناسی ایران
https://asi.org.ir/

📍کانال تلگرام کارگروه انسان ‌شناسی شهری
https://t.center/urbananthropology

📍صفحۀ اینستاگرام کارگروه انسان ‌شناسی شهری
https://www.instagram.com/urbananthropology/

📍صفحۀ یوتیوب کارگروه انسان ‌شناسی شهری
https://www.youtube.com/@urbananthropologyworkshop

📍صفحۀ آپارات کارگروه انسان ‌شناسی شهری
https://www.aparat.com/anthropologyandculture

📍کانال ساوند کلود کارگروه انسان ‌شناسی شهری
https://soundcloud.com/user-517732114

✍️برای عضویت و فعالیت در کارگروه انسان‌شناسی شهری لطفاً متن زیر مطالعه فرمایید.

#ویدئو

📽ده دقیقه نخست نشست اول، دربارهٔ معرفی کارگروه انسان‌شناسی شهری، فعالیت‌ها و چشم‌انداز آن، نحوه‌ی عضویت، و مجموعه نشست‌های تهران‌پژوهی

✅نشست اول تهران پژوهی: تأملی بر «دگرفضاهای شهر تهران با تأکید بر زمینۀ فرهنگی»، با حضور دکتر مریم فراش خیابانی (دکتری شهرسازی از دانشگاه هنر تهران)
سوم مرداد ۱۴۰۳، ساعت ۱۶

✅برای دیدن فایل کامل نشست به پیوند زیر در آپارات مراجعه فرمایید:
https://aparat.com/v/vpwz646

📣📣📣برگزاری جلسۀ اول از نشست‌های تهران‌پژوهی: تأملی بر «دگرفضاهای شهر تهران با تأکید بر زمینۀ فرهنگی»

✍نشست اول تهران پژوهی در کارگروه انسان‌شناسی شهری برگزار می‌شود. تأملی بر «دگرفضاهای شهر تهران با تأکید بر زمینۀ فرهنگی» موضوعی است که در این نشست، با حضور دکتر مریم فراش خیابانی (دکتری شهرسازی از دانشگاه هنر تهران)، مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

✅زمان برگزاری چهارشنبه 3 مرداد 1403 ساعت 16 و محل برگزاری سامانۀ مجازی گوگل میت به نشانی زیر است:

https://meet.google.com/goj-tgxt-qfr

✍نشست‌های تهران پژوهی در چارچوب مشارکت انجمن انسان‌شناسی ایران و مؤسسۀ انسان‌شناسی و فرهنگ برگزار می‌شوند. در این نشست‌ها از پژوهشگران میان‌رشته‌ای در حوزۀ مطالعات شهری، معماری، علوم اجتماعی و هنر دعوت می‌کنیم که دربارۀ دستاوردهای پژوهش خویش دربارۀ تهران برایمان بگویند. در پایان هر جلسه نیز فرصتی برای و طرح پرسش هست تا حاضران بتوانند با سخنران جلسه دربارۀ دغدغه‌های خویش گفت‌وگو داشته باشند.

✍حضور شما و استقبالتان از این جلسات می‌تواند سهمی مؤثر داشته باشند در راه‌اندازی گفتمانی کارآمد پیرامون موضوع تهران؛ منتظرتان هستیم.

✅ انتشار هفتگی جلد دوم کتاب «بوطیقای شهر» (بخش پنجم)

پیر سانسو، برگردان ناصر فکوهی با همکاری زهره دودانگه

✍فصل نهم: ورود به شهری کوچک، زیر باران
ما می‌خواهیم از خلال این «واریاسیون شهری» سه عنصر را وارد بحث‌مان کنیم: پرسه‌زن، دوربین و باران. می‌شود استدلال کرد که اینها سه حرکت هستند که نمی‌توان آنها را از جنسی واحد دانست (هستی‌شناختی یا زیبایی-مکانیکی یا فیزیکی)؛ با وجود این، این حرکات یکدیگر را تقویت می‌کنند. باران به دوربین و به پرسه‌زن امکان می‌دهد که سیاحت خویش را با انعطاف انجام دهند. اما بدون دوربین هم نمی‌توانیم درک کنیم که تأثیر باران در محیط‌های درونی چیست، و بدون این مرد پرسه‌زن که به شهری ناشناس وارد می‌شود، شهر چیزی ندارد جز یک غروب غم‌بار و مبهم…. اما او از راه می‌رسد، درست در لحظه‌ای که باران بدون کمک او، آغاز به دگرگون‌کردن شهر کرده است. قصد ما آن است که با این واریاسیون اقلیمی که به ظاهر بسیار پیش‌پاافتاده است، درون یک شهر را به نمایش بگذاریم: از جای‌شناسی تا روان‌شناسی و جامعه‌شناسی، این مسیرِ این فصل از کتاب خواهد بود.

متن کامل در:
B2n.ir/d50878

📣📣📣مجموعه نشست‌های تهران پژوهی به زودی در کارگروه انسان‌شناسی شهری (در چارچوب همکاری انجمن انسان‌شناسی ایران و مؤسسهٔ انسان‌شناسی و فرهنگ) برگزار می‌شود.

✍شاید بپرسید: «چرا تهران؟ تا کِی دربارۀ تهران؟» اگر نگویم همه، اکثر ما ایرانیان، هرجا که باشیم، با تهران در ارتباط درونی تنگاتنگی به سر می‌بریم. نه فقط به این دلیل که این شهر، در مقایسه با کل مناطق و شهرهای ایران، سهم بسیار بزرگ‌تری از سرمایه و جمعیت دارد؛ نه ضرورتاً به دلیل تمرکز روزافزونی که پیوسته نقد شده و علی‌رغم آنکه در مقاطعی به اندک اقداماتی برای تعدیلش دست زده‌اند، بهبود نیافته؛ نه صرفاً به دلیل جریان‌ مهاجرت‌هایی که طی دهه‌های گذشته، عمدتاً در جست‌وجوی شغل، به سویش روان شده؛ نه لزوماً به دلیل استقرار متراکم نهادهای اداری و تجاری و فرهنگی و درمانی در این شهر؛ بلکه به دلیل مرجعیتی که تهران در ذهنیت انسان ایرانی امروز دارد. این مرجعیت موجب شده که همواره به فهمیدن تهران محتاج باشیم؛ حتی اگر در تهران ساکن نباشیم، یا تهران در قلمرو آمدوشدهای روزمره‌مان حضور نداشته باشد، یا اینکه در رابطۀ متعارضی با تهران به سر بریم. ما برای فهم موقعیت و ذهنیت خویش، برای تحلیل آنچه در محل زیست‌مان رخ می‌دهد و تحول می‌یابد، نیازمند رجعت به تهرانیم. (برگرفته از مقدمۀ کتاب «تهران، جستارهای بین‌رشته‌ای» به قلم زهره دودانگه، در دست انتشار در انتشارات مؤسسهٔ آبی پارسی)

✅نشست‌های تهران پژوهی با همکاری انجمن انسان‌شناسی ایران و مؤسسۀ انسان‌شناسی و فرهنگ، از مردادماه 1403 برگزار می‌شود. در این نشست‌ها از پژوهشگران میان‌رشته‌ای در حوزۀ مطالعات شهری، معماری، علوم اجتماعی و هنر دعوت می‌کنیم که دربارۀ دستاوردهای پژوهش خویش دربارۀ تهران برایمان بگویند. در پایان هر جلسه نیز فرصتی برای و طرح پرسش هست تا حاضران بتوانند با سخنران جلسه دربارۀ دغدغه‌های خویش گفت‌وگو داشته باشند. حضور شما و استقبالتان از این جلسات می‌تواند سهمی مؤثر داشته باشد در راه‌اندازی گفتمانی کارآمد پیرامون موضوع تهران؛ منتظرتان هستیم.

✅اخبار بعدی دربارۀ جزئیات نشست‌ها به زودی به اطلاع شما خواهد رسید.

📣📣📣مجموعه نشست‌های تهران پژوهی به زودی در کارگروه انسان‌شناسی شهری (در چارچوب همکاری انجمن انسان‌شناسی ایران و مؤسسهٔ انسان‌شناسی و فرهنگ) برگزار می‌شود.

🔴 انتخابات ۱۴۰۳: سرنوشت جامعه ایرانی؟

🔸در گفتگو با دکتر ناصر فکوهی، نویسنده، مترجم، دکترای انسان‌شناسی سیاسی از دانشگاه پاریس و استاد گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

⏰📅 #زنده ساعت ۱۲:۳۰ امشب به وقت ایران

📡 پخش زنده همزمان از کانال‌ یوتیوب و صفحه توییتر عبدی مدیا و کانال تلگرام عبدی مدیا لایو

📍کانال یوتیوب عبدی مدیا (پخش زنده):
🔗https://www.youtube.com/@Abdi_media4

📍کانال تلگرام عبدی مدیا لایو (پخش زنده):
🔗 https://t.center/+DEG-BOKmjA4xNGFk

📍صفحه توییتر عبدی مدیا (پخش زنده):
🔗https://x.com/abdolah_abdi/

✅شماره ۲۵ فصلنامه رسانه-فرهنگ: انسان‌شناسی و فرهنگ؛

سرمقاله: انسان‌شناسی و فرهنگ، یک نهاد اجتماعی؟
زهره دودانگه

✍انسان‌شناسی و فرهنگ رسماً و بر اساس اسناد ثبتی خود را تعریف نکرده و ذیل حمایت هیچ سازمان دولتی یا خصوصی قرار ندارد. بنابراین در تعریف ماهیتش همواره با ابهام روبه‌رو بوده‌ایم. برخی آن را یک وبگاه می‌دانند، برخی آن را گروه می‌نامند، برخی انجمن و برخی مؤسسه می‌خوانندش. جالب آن‌که عده‌ای انسان‌شناسی و فرهنگ را تماماً به دکتر ناصر فکوهی منسوب می‌کنند و آن را «مؤسسه یا سایت دکتر فکوهی» می‌خوانند؛ و البته عده‌ای دیگر نیز صرفاً آن را با نام رشته، یعنی انسان‌شناسی، می‌شناسند. چنان‌که استاد مرحوم، محمدامین قانعی راد، در سخنرانی‌شان در یکی از گردهمایی‌های سالگرد انسان‌شناسی و فرهنگ، دربارۀ بخش دوم نام انسان‌شناسی و فرهنگ –یعنی فرهنگ- نقدهایی را مطرح کردند، با این مضمون که فرهنگ خود در نام انسان‌شناسی مستتر است و آوردن آن را ضرورتی نیست.

متن کامل در:
B2n.ir/h67923

.
این روزها ذهنم درگیر مفهوم هژمونی تهران بوده و نصب این بیلبوردها تقارن جالبی با دغدغه‌های این روزهایم است. به فال نیک می‌گیرمش. چون در یک تحلیل نشانه‌شناسانه، می‌توان آن را دال بر احتمال آغاز اضمحلال تدریجی این هژمونی دانست. (که البته در صورت تحقق نیز فرایندی بسیار زمانبر و چندنسلی خواهد بود.)

وایرال شدن این تصاویر به‌خودی‌خود توجه اقوام و ساکنان مناطق گوناگون ایران را به این نکته جلب خواهد کرد که تهران چه بود و چه شد، و آن‌ها را به این تأمل آگاهانه واخواهد داشت که آیا میل دارند بیش از پیش به این تهران‌زدگی تن دهند یا خیر.

البته که تفاوتی میان نامزدهای ریاست جمهوری در این نکته نیست. در مدل مرکز-پیرامونی که ما در آن بسر می‌بریم، به واسطه حاکمیت متمرکز و درآمدهای نفتی، پیرامون در منطق مطلق تابعیت از تهران نگاه داشته خواهد شد.

در این میان، اتفاق مهم تنها در امکان به راه انداختن گفتمانی پیرامون این موضوع است؛ اینکه چرا تهران با وجود حداقلی شدن شرایط زیستی در آن، همچنان از سوی حاکمیت، و البته جامعه، مدل مطلوب توسعه پنداشته می‌شود.

زندگی در تهران به واسطه‌ی گرانی مسکن، تردد، ترافیک، آلودگی هوا و صوتی، جداافتادگی ازطبیعت، شکاف طبقاتی و آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی دیگر بسیار دشوار شده. اما انگار در داروینیسم اجتماعی مسلط بر حاکمیت و جامعه‌ی ما، تهران تنها مدل ممکنِ توسعه، و تاب‌آوری برای زیستن در آن تنها الگوی مطلوب زندگی تلقی می‌شود.

این منطق را باید در هم شکست و این جز با استفاده از این فرصت برای به راه انداختن نقد و نظر در این باره میسر نیست.

هژمونی تهران...

شهرسازی/ فضا/ مدرنیته شهری/ فضاهای شهری/ مطالعات شهری و تحول آنها / درس نیل برنر (1969) / استاد مطالعات شهری دانشگاه شیکاگو در مدرسه عالی طراحی شهری هاروارد (Harvard GSD) / معرفی برنامه را محسن مصطفوی استاد ایرانی تبار و ریاست این مدرسه تا 2019 انجام داده است / 2011


لینک در کانال فایل‌های فرهنگی انگلیس/ انسان‌شناسی و فرهنگ
https://t.center/iiacenglish/977

ارتباطات اجتماعی منفعل: ضرورت حیات فضای شهری

فعالیت اجتماعی، بنابر ماهیتش، پیش از هرچیز وابسته به حضور دیگران است؛ همانند دیدار، بازی، گپ و گفت، انواع مختلف فعالیتها جمعی و البته ارتباطات منفعل مانند دیدن یا گوش دادن به مردم.
نکته جالب آن است که ارتباطات منفعل به عنوان بعدی از زندگی اجتماعی -علیرغم آنکه ممکن است از سوی بسیاری بااهمیت تلقی نشوند- مورد تاکید و توجه نظریه پردازان و پژوهشگران قرار گرفته اند. در میان مهمترین آنها میتوان به یان گل و جین جیکوبز اشاره کرد:

- یان گِل این سطح از ارتباط را شرط لازم برای سایر تعاملات پیچیده میداند. او درک ضرورت این شکل از تعامل را صرفا در گرو تصور کردن موقعیت فقدانش در فضای عمومی میداند. او در کتاب "زندگی در فضای میان ساختمانها" مینویسد: اگر فعالیت در فضای بین ساختمان ها وجود نداشته باشد، اشکال انتقالی مابین دو حد "تنهایی" و "با دیگران بودن" ناپدید خواهند شد؛ مرز بین انزوا و ارتباط پر رنگ تر خواهد شد، مردم یا در تنهایی به سر می برند و یا با دیگران در سطح بالایی از ارتباط قرار دارند.
- جین جیکوبز نیز وجود فعالیت های هرروزه و ساده ای چون خرید یا خوردن و آشامیدن در خیابان ها را وسیله ای برای جذب دیگران میداند. او از جذابیت نگاه انسان ها بر دیگر انسان ها سخن می گوید و باور دارد که شهرسازان و معماران از این موضوع غافلند و به اشتباه گمان میبرند که شهروندان در جستجوی سکوت و نظم هستند. او نیز مانند یان گِل اشکال کم شدتِ ارتباطات اجتماعی را سبب سرزندگی فضای شهری می داند و در کتاب "مرگ و زندگی در شهرهای بزرگ امریکایی" مینویسد: به محض آن که برخوردهای جالب، مفید و معنادار بین شهروندان به روابط خصوصی کاهش پیدا کند، شهر خواهد مُرد.

@urban_sociology