گروه روانپزشکی و روانشناسی ویان

💢 ماجرای کودک نیوزیلندی و حکیم ایرانی 💢

👤 #کیارش_آرامش
متخصص #اخلاق_پزشکی

🔹 نمونه‌ی اول:
کلیپی در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود که در آن ادعا می‌شود که یک کودک نیوزیلندی دچار بیماری عجیب و غریبی بوده است و پزشکان نیوزیلند و آمریکا و اروپا در درمان او فرومانده‌اند. تا این که آن کودک از قضا با یکی از حکیم‌های خودخوانده‌ی به اصطلاح #طب_سنتی آشنا می‌شود و جناب حکیمْ بیمار را با نسخه‌ای خیلی ساده درمان می‌کنند. جالب این که دفتر و دستگاه جناب حکیم از سوی #وزارت_بهداشت حداقل به طور موقتی تعطیل شده است. در فیلم با افرادی که ادعا می‌شود والدین و بستگان آن کودک هستند مصاحبه می‌شود و آن‌ها، ضمن ابراز شگفتی از حذاقت و طبابت این جناب حکیم خودخوانده، به اصرار می‌گویند (یا به فارسی ترجمه می‌شود که می‌گویند) که اگر چنین فرد زبده‌ای را اجازه نمی‌دهند در ایران کار کند، ما حاضریم که مقدمات کار او را در این سوی دنیا فراهم کنیم تا وجود چنین اعجوبه‌ای هرز نرود و هدر نماند!!

🔹 نمونه‌ی دوم:
یک سایت خبری معتبر که معمولن در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی اخبار و تحلیل‌های معقولی منتشر می‌کند و نسبتن قابل‌اعتماد است، وقتی به اخبار پزشکی می‌رسد، کاملن فرمان‌اش را به بی‌راهه می‌گیرد و #شبه‌علم را به جای علم به مخاطبان‌اش تحویل می‌دهد. مخاطب وقتی که آن مطالب را می‌خواند، خیال می‌کند که خبر علمی می‌خواند، اما در واقع خیال‌پردازی‌های همین حکیمان خودخوانده یا مجعولات منسوخ و به افسانه پیوسته را تحویل می‌گیرد. اخبار پزشکی و سلامتِ (!!!) این سایت لب‌ریز از کلماتی مانند سردی و گرمی و صفرا و سودا است. تلفیقی از جالینوس و ژول ورن و آل کاپون، یعنی علم منسوخ و تخیل فعال و فریب‌کاری ضداجتماعی.

♻️ از این نمونه‌ها چه درسی می‌گیریم؟ این که هنگام نشر یک خبر (چه در کار خبری حرفه‌ای و چه به عنوان یک شهروند فعال در شبکه‌های اجتماعی) و نیز هنگام خواندن یک خبر، «#تفکر_نقاد» خود را به کار بگیریم.

🌀 وقتی یک فیلم یا کلیپ یا متن یا خبر را می‌خوانیم، از خودمان بپرسیم که آیا این اثرْ مستندات کافی برای مراجعه و اطمینان از مستند و معتبر بودن‌اش را در اختیار می‌گذارد؟ مثلن آیا همان کلیپ هیچ اسم و رسم و منبع مستقلی را معرفی می‌کند تا با مراجعه به آن(ها) صحت آن ماجرا را #راستی‌آزمایی کرد؟ آیا آن خبری که مثلن درباره فواید گلابی در درمان ثقل سامعه منتشر شده است، به کدام مستند (#کارآزمایی_بالینی یا #مرور_سامانمند یا ...) استناد می‌کند؟ آیا به جایی ارجاع می‌دهد؟ اگر چنین است، آیا مرجع مربوطه یک مرجع معتبر است یا یکی از بی‌شمار سایت‌هایی که به انگلیسی یا فارسی مطالب بی‌بنیاد و بی‌اعتبار را منتشر می‌کنند و تحویلِ به قول مولانا «ساده‌دلان پیچ‌پیچ» می‌دهند؟

👈🏼 خواندن، نشر، و هم‌رسانیِ خبر و مطلب، در شبکه‌های خبری و اجتماعی، #اخلاق خود را دارد. یکی از اصلی‌ترین اصول این اخلاق، پای‌بندی به بازبینی محتوا از نظر اعتبار تا حد ممکن است؛ و اگر مطلبی غیرمعتبر باشد، غیراخلاقی است که با نشر آن به شارلاتانیسم و شبه‌علم، بی‌مزد و منت خدمت کنیم و یاری برسانیم.

🔊 @mental_health_media