گروه روانپزشکی و روانشناسی ویان

📚 نقدِ جامعه‌

#دکتر_مجتبی_ارحام‌صدر. روان‌پزشک. تجربه‌ها

📎جدال سنت و مدرنیسم به بهانه‌ی طب سنتی

این‌روزها شهروندی نیست که بانگ و ندای راه و روش سنتی در درمان و سلامت به گوش و چشمش نرسیده باشد. ده‌ها کانال تلگرامی و صفحات اینستاگرامی با انواع روش‌های بصری و صوتی به ارشاد و انذار خلق مشغولند و برای هر درد و مشکلی نسخه‌های غریب زالویی و حجامتی و عصاره‌ای و دمنوشی می‌پیچند. طب مدرن با تمام هزینه‌هایی که بشریت برای زایش و پیرایشش پرداخته الان یک آلترناتیو جدی را کنار خود می‌بیند که رقیبی قدر و حذف ناشدنی است.
اما تاریخ تحول و تولد دوباره‌ی طب سنتی در ایران شاید از بقیه‌ی نقاط جهان متفاوت باشد.

🔻سرگذشت شهری طب سنتی

برخلاف آن‌چه تصور می‌شود تجدید قوا و تشدید نوای اصحاب طب سنتی محدود به سال‌های اخیر نیست.
در سال‌های آغازین دهه‌ی هفتاد شمسی در حالی‌که جامعه بیش‌تر متوجه بازسازی خرابی‌های جنگ هشت ساله‌ی تحمیلی بود اولین مراکز و درمانگاه‌های رسمی طب اسلامی در دو شهر مذهبی مشهد و قم شروع به کار کردند.
در مشهد کار و تلاش درمانگران سنتی خیلی گسترده‌تر بود و جناح‌بندی‌های مذهبی رایج در شهر بعد از مدت کوتاهی اردوگاه طب سنتی را هم چند پاره کرد به طوری‌که هر گروهی برای خودش دفتر و دستک مخصوص داشت.
بزرگترین مرکز درمانی در حوالی حرم رضوی و پشت پارک موزه‌ی نادری بود که شاید بتوان گفت نخستین تبلیغات علنی حجامت و بادکش را در کشور انجام داد!
و بعد از آن سایر درمانگاه‌های طب سنتی روی کمربندی که از فلکه‌ی سراب شروع می‌شد تا میدان شهدا و عشرت آباد سربرآوردند.
همین مراکز برای اولین بار شروع به تربیت نوآموزان طب سنتی کردند و بدین ترتیب تب رجعت به دامان طب باستانی و شرعی بالا گرفت.
این موجی جدید بود که با حضور درمانگران محلی و خانوادگی در شهرها و روستاهای این مملکت متفاوت بود. گروه تازه سربرآورده دستگاه تبلیغ و درمانگاه و مرکز و سازوکار اقتصادی علنی داشت و از بنیاد با سرشت محدود و خودجوش و مردم نهاد درمانگران محلی متمایز بود.
اندک اندک و در همراهی با ساختارهایی که برپا شده بود، گزاره‌های خاص تبلیغی هم که به مثابه تسهیل کنندگان پیشرفت موج طبی و درمانی سنتی عمل می‌کرد در حال سنتز و تثبیت بودند.

🔻طب سنتی، نظریه‌ی توطئه و معمای تجدّد

یکی از آموزه‌های پررنگ فعالان طب قدیم دمیدن در بوق و کرنای تئوری توطئه است. از نگاه این درمانگران و حکیمان دسیسه‌ای شوم پشت رواج علم مدرن پزشکی و تغییر شیوه‌ی زیست و پوشش و تغذیه‌ی ایرانیان هست که لاجرم مثل سایر پارانویاهای اجتماعی و فرهنگی و سیاسی ما مرجع و منظورش غرب مدرن شده و استعمارگر است!
یکی از اولین و قدیمی‌ترین نظریه‌های توطئه در این باب متعلق و مستند به کتابی است که چند دهه قبل نوشته شده و اکنون به چاپ بیستم رسیده است! مرحوم #علی‌اکبر_سقاباشی در کتاب "راهنمای نجات از مرگ مصنوعی" مثلاً ورود و حضور شکر و قند را پای سفره‌های ایرانی محصول دنائت و رذالت مراکز یهودی و بدطینت غربی می‌داند که قصدشان بیمار کردن جامعه‌ی اسلامی و نابودی جمعیت مسلمان بوده است!
کار طبیبانه‌ی سقاباشی در کتابش تا آن‌جا پیش رفت که با نسخه کردن "فضله‌ی موش سوخته" مورد اعتراض متشرعین هم قرار گرفت!
این مفروضات ضد غربی و بیگانه ستیز در روزگاری با حال و هوای سلامت و درمان به افکار عمومی تحویل می‌شد که رساله‌ی #جلال‌آل‌احمد هم در نقد غرب منتشر می‌شد و خواننده و خواهان داشت و روشنفکران لائیک ایرانی به قصد یافتن معنویت در حلقه‌های عرفانی خاص وطنی زانو می‌زدند و بر سیاق " آن‌چه خود داشت ز بیگانه تمنّا می‌کرد" نگاه‌ها را به سوی شرق و اسلام می‌چرخاندند.
غوغای سنت گرایی و پس رفتن در اعماق تاریخ اسلامی و ملی تازه راه افتاده بود. تمنّای بازگشت به گذشته‌ی سامان‌مند و نوستالژی فکر و دستگاه قدیم ایرانی اسلامی می‌رفت که تمام شئون و امور ایرانی را تسخیر کند.
در این میان می‌شود تبِ طب سنتی با تمام حواشی و ملحقّاتش را هم جزئی از همین چرخش و تحول فکری و نظری ایرانیان دانست که در هیاهوی سیاسی‌کاران کمی با تاخیر سربرآورده و اکنون به مدد برخی همزمانی‌ها برّه‌کشان خود را تجربه می‌کند.

🔻بقیه در ادامه...

#تجربه‌های_روان‌پزشکانه‌‌