🏛 تاریخ درترازو 🏛 Date in the balance

مخالفان امروز #تلگرام همان مخالفان دیروز #تلگراف هستند.



از تلگراف #ناصرالدین_شاه تا تلگرام زمان ماحدود ۱۵۰ سال گذشته و در این مدت، پدیده های زیادی اعم از مدارس رشدیه، تلفن، حادثه خزینه، تلویزیون، ویدیو، ماهواره، اینترنت و سرانجام تلگرام از غرب وارد شده و همیشه هم نوع برخورد و مواجه تمامی کشورهای پیرامونی و گرفتار در سنت با این پدیده ها، توام با حیرت، چالش و البته سرانجام تسلیم از سرناچاری بوده...!

#ميرزاآقاخان_نورى که پس از قتل امیرکبیر صدراعظم شد به معناى دقيق كلمه مرتجع و دشمن هر نوآورى و انديشه ترقيخواهى بود حتى می خواست مدرسه نوبنياد #دارالفنون را ببندد و استادانش را به غرب بازگرداند(تاريخ اجتماعى ايران...ج‏۲ ، ص ۵۶۰ ) چون می خواست«به جهت اينكه براى مردم، فرق اوضاع اروپا با اوضاع ايران درست معلوم نشود.» به همان استدلال، مانعه نشر کتاب مخزن الوقايع نوشته ميرزاحسين سرابى در شرح سفارت امين الدوله به اروپا شده دستور داد:

«البته نخواهيد گذاشت... اين كتاب را باسمه نمايد، كه به همه‏ جا منتشر شود، و براى مردم، درست آگاهى از اوضاع اروپا حاصل شود كه مصلحت نيست.»
(انديشه ترقى، فريدون آدميت... ص ۱۶)

معلوم است همین شخص چقدر از هشيارى مردم بيم‏ زده بود حتى از تأسيس تلگراف م‏ی هراسيد. #ملكم_خان، بعدها می نويسد:

«چندين سال با مرحوم ميرزا آقاخان نوری جنگيدم كه بايد تلغراف‏ ساخت ...ترتيب تلغراف را از براى ايران مشكل و نامناسب و مايه مرارت می‏دانست.»(نامه ملكم به ميرزا حسين خان، ۴ رجب ۱۲۹۲ همان منبع، ص ۱۷).

اما طبق معمول و همیشه، جامعهِ سنتی تسلیم تولیدات مدرن می گردد و این فن آوری ها به مانند:

پری رو تاب مستوری ندارد
چو در بندی سر از روزن برآرد...

بالاخره وارد جامعه ایران می گردند اولين خط تلگراف‏ در ۱۲۳۷ ش. بين قصر سلطنتى شاه و باغ لاله‏ زار دایر شد و نخستين خط طولاني تلگراف در ايران به فاصلة ۳۰۰ كيلومتر در تيرماه۱۲۳۸ ش بين تهران و چمن سلطانيه (درنزديكي زنجان)شروع به كار كرد سپس، ارتباط تلگرافي تهران – تبريز نیز درسال ۱۲۴۰ ش. برقرار شد (تاريخ مفصل ايران،عباس اقبال...ص ۸۴۱) البته سروش اصفهانى نیز،شادمانی خود را از برقرار شدن تلگراف در ايران در شعر خود چنین اظهار می كند:

كارها در روزگار شهريار آسان شدست آفرين بر روزگار شهريار كامگار

در روزنامه #وقايع_اتفاقيه(شماره ۳۷۲ مورخ ۲۶ اسفند ۱۲۳۶ )نیز موضوع برقراری تلگراف در ایران ذکر شده و اولين خبر تلگرافى هم كه پس از برقراری تلگراف، از تهران به تبريز مخابره شده «خبر طلاقِ دخترِ عليقلى ميرزا زن خسروخان كرمانى بود»!.

پس از آن بتدريج در ساير ايالات و نواحى ايران سيم تلگراف كشيده شد و اندکی بعد تلگراف از خبر طلاقِ دخترِ علیقلی میرزا فراتر رفت و در انقلاب مشروطیت نقش اصلی را بازی کرد!
اما جان کلام را مخبرالدوله در عریضه اش در مورد منافع تلگراف به ناصرالدین شاه نوشته:
«طبايع امنيت‏ طلب می‏ دانند كه تا چه پايه و چه اندازه تلگراف‏ اسباب امنيت و راحت نوكر ورعيت و وصول ماليات و نظم ولايات و گرفتارى اشرار و قطع ظلم ... شده است. تلگراف‏ مطلوبِ مظلوم و مغضوبِ ظالم است»(اسناد تاريخى خاندان غفارى...ج‏۲ ص ۱۷۲)

و جالبتر اینکه پس از آمدن تلگراف در برخی شهرها،حکام ستمگر ترجیح می دادند حاکم شهرهایی گردند که هنوز تلگراف نداشتند چون بی مزاحمتِ تلگراف، تسمه از گرده خلق برمی کشیدند چنانکه #مجدالدوله‏ دائى ناصرالدين شاه می‏ گفت كه
👈«يزد ولايت خوبى است، از تهران دور است و تلگراف هم ندارد. حكومت آنجا از همه ‏جا بهتر است...»!(چهل سال تاريخ ايران...ج۲ص ۴۹۵).

پس با این اوصاف، پیش بینی های آلدوس هاکسلی در کتاب«دنیای قشنگ نو» و جرج اورول در کتاب ۱۹۸۴ درست از آب در نیامده چرا که برخلاف نظرشان، تکنولوژی مدرن و علمی بجای آنکه در دست حاکم برای کنترل و سلطه بر مردم باشد برعکس در دست مردم قرار گرفته اند برای کنترل حاکم!.

✍ #علی_مرادی_مراغه_ای

t.center/tarikhdartarazoo 🏛