سِپَنج|بهناز میسائی

برداشتی از داستان نژادشناس بورخس

اولین باری که داستان نژادشناس بورخس را خواندم، چیز زیادی نفهمیدم. دومین مرتبه هم چیز زیادی نفهمیدم. سومین مرتبه نیز چیزی نفهمیدم. در مرتبه‌ی چهارم به عقل و شعور خودم شک کردم. در مرتبه‌ی پنجم با خودم گفتم فانوساً یعنی چه؟ سر کاریم ها. ببین سه صفحه چطور مرا دست انداخته است.
حالا هم از برداشت خبری نیست. دست‌اندازی کردم. می‌خواهم نفهمی‌هایم را تشریح کنم.

داستان درمورد یک جوان دانشجوی متواضع بی‌شخصیت است. منظورم این است هنوز شخصیتش شکل نگرفته‌ست و به هر سو بادی بوزد روانه می‌شود.
مردوک جوان بی‌مقصد، به پیشنهاد استادش به میان قبیله‌ای از سرخ‌پوستان می‌رود تا «رموزی را کشف کند که از طرف جادودرمان‌گران بر تشرف یافتگان فاش می‌شود.»
این مأموریت مردوک دو سال طول می‌کشد و شخصیت منعطف او در این مدت به میزان زیادی تغییر می‌کند. مردوک آن‌قدر از زیستن در آن قبیله متأثر می‌شود که حتی به زبان آن‌ها خواب می‌بیند.

پس از گذشت دوسال کاهن قبیله از مردوک می‌خواهد که هر سپیده‌دم خواب‌هایش را برای او تعریف کند. مردوک در طی این گفت‌وگوها متوجه الگوهای تکرارشونده‌ای در رویاهای خود می‌شود که متأثر از وضعیت اجرام آسمانی‌ست. در نهایت کاهن قبیله اصول عقاید سری قبیله را برای او فاش می‌کند.

مردوک قبیله را ترک می‌کند و به دانشگاه باز می‌گردد. او به استادش می‌گوید که راز را فهمیده اما آن را فاش نخواهد کرد. استاد هر چه به پروپایش می‌پیچد تا راز را بگوید یا دست کم دلیل کتمان آن را بگوید مردوک تسلیم نمی‌شود. او می‌گوید:

«و به هر حال آن راز به اندازه‌ی راه‌هایی که مرا به آن رساند اهمیت ندارد. هر کسی باید خودش آن راه‌ها را بپیماید.»

خلاصه مردوک راز را نمی‌گوید. استاد هم نمی‌فهمد. بورخس هم نمی‌داند که بگوید. ما هم که نفهمیدیم باید خودمان کشفش کنیم. حالا من جوان متأثر منعطف بی‌شخصیت، در مورد آن راز کنجکاوم و می‌خواهم کشفش کنم. دست کم برای کامل کردن برداشتم از داستان بورخس باید آن راز یا یکی از راه‌های رسیدن به آن را پیدا کنم؛ بنابراین باید هر چه سریع‌تر یک قبیله‌ی سرخ‌پوست پیدا کنم.
اگر دیگر اثری از من نیافتید بدانید که مقصر بورخس است.

#یادداشت

شیشه‌های شکسته‌ی ترس

مردم که حرف زیاد می‌زنند؛ اما مادرش می‌گوید که یک روز «بهمن» با چندتا بطری شیشه‌ای به خانه آمد. بطری‌ها خالی بودند. رفت توی اتاق. یک ساعتی آن‌جا ماند و بعد با صورتی بشاش بیرون آمد. بعد هم بدون هیچ حرفی از خانه بیرون زد و شب جنازه‌اش پیدا شد. 

بعد از مرگش، سر و کله‌ی حرف و حدیث‌های مردم پیدا شد. آن طور که مردم می‌گویند، بهمن اول رفته بود کله‌پزی «مش جاسم». بی‌ترس آن که چربی به سرش بزند، یک سر و پا و چشم زبان را کامل لمبانده بود.
بعد از کله‌پزی رفته بود خانه‌ی رفیق نابابش فریدون و یک شیشه عرق را بی‌ترس از مستی سرکشیده بود.
بعد از آن جا یک راست رفته بود دم خانه‌ی «فرخنده» و بی‌ترس از مردان خانه، بل‌بشو به راه انداخته بود. یکی دو تا مشت و لگد زده بود و خورده بود. یقه‌ای هم درانده بود و بعد هم با وساطت اهل محل، کنار کشیده بود.

کسی نمی‌دانست، کی بهمن را طوری زده بود که یک قطره خون هم توی بدنش نمانده بود. کسی هم اگر هم می‌دانست مگر جرأت می‌کرد چیزی بگوید؟ کی دعوی خون آن جوان یتیم نوزده بیست ساله را می‌کرد؟ صاحب نداشت که، داشت؟ نه، بی‌صاحب بود.

می‌گویند آخرین جایی که بهمن رفت، خانه‌ی «هاتف ورق» بود. خانه که نه، لانه‌ی سگ و گربه و کفتر و خروس. زن هاتف که به سیاق همیشه پای چشمش کبود بود در را باز کرده بود و گفته بود هاتف خانه نیست. اما بهمن پیله کرده بود که هست.
می‌گویند به زور توی خانه رفته بود و داد و بیداد راه انداخته بود که هاتف نامردی می‌کند و بابایش این همه پول نزول نکرده بود. تهدید هم کرده بود که اگر هاتف را پیدا کند یا پولش می‌کند یا چالش می‌کند.

مردم می‌گویند که بهمن صحیح و سالم از خانه‌ی هاتف بیرون آمده بود. کسی هم ندید که بعدش کجا رفت. اما جنازه‌اش را توی گورستان کنار مزار پدرش پیدا کردند.

چند روز بعد از خاکسپاری، مادرش توی اتاق رفته بود و بطری‌ها را پیدا کرده بود و شکسته بود. بهمن توی هر کدام یک کاغذ گذاشته بود و درشان را بسته بود. مادرش که سواد نداشت بخواند اما مردم می‌گویند روی کاغذها این طور نوشته بود:

دیگه از جنون روغن نمی‌ترسم، هم حلوا زیاد می‌خورم هم کله پاچه.
دیگه از مستی نمی‌ترسم، با فری می‌رم عرق‌خوری.
دیگه از بابای فرخنده نمی‌ترسم، می‌رم در خونه‌شون.
دیگه از هاتف نمی‌ترسم، تا قرون آخر پولامو ازش می‌گیرم.
دیگه از حرف و حدیثای مردم نمی‌ترسم.

این‌ها را کسی به مادر بهمن نگفت؛ اما او مدام می‌شنید که مردم می‌گفتند: «کاش بهمن ترسیده بود.»


#داستانک

منم و...

تازه «و...» را یاد گرفته بودم. مثل تمام تازه‌کارها، تازه‌بلدها و خام‌ها، هر جا جای خالی‌اش را می‌دیدم، یادآوری می‌کردم. در مدرسه، مسجد، کوچه، در خانه و...، هر جا می‌دیدم باید و... به کار برود، می‌گفتم.
یک بار روحانی مسجد داشت سخن می‌راند. می‌گفت: «آن زمان که پیامبر و یارانش مثل ابوذر، مثل مقداد، مثل عمار و خیلی‌های دیگر...
همین جا بلند صدا زدم: «و...»
حاضران ساکتم کردند که حاج آقا مشغول صحبت‌اند.

در خانه مادرم می‌گفت قراره با «راضیه خانم» و «عصمت خانم» و چندتای دیگه...  حرفش را می‌بریدم و می‌گفتم و...، او هم نفرین می‌کرد که بلا گرفته یک کلمه یاد گرفته ما را ذله کرده، خدا ذله‌ات کند بچه.

به پدرم نتوانستم بیش از یک بار «و...» را یادآوری کنم. وقتی داشت با یکی از رفقایش حرف می‌زد و می‌گفت: «با برادرا حرف زدیم قراره ملک و زمین و اینا رو..». حدس می‌زنید که چه شد؟ گفتم: «و...»
پدر چشم‌غره‌ای رفت و من ساکت شدم. وقتی از دوستش جدا شدیم، گفت:

«یک دو سه حرفی به لب آموخته
خاطر بس بی‌گنهان سوخته»

فقط همین را گفت و تا خانه سکوت کرد. با خودم فکر می‌کردم «و...» که دو سه تا حرف ندارد، یک واو دارد و سه تا نقطه. قصد داشتم این مورد را هم به پدر یادآوری کنم. اما می‌ترسیدم دیگر به جای شعر، فحش و لگد نثارم کند. در کودکی «و...» مایه‌ی دردسر و آبروریزی بود. با این حال از سرم نرفت که نرفت. ناموسم شده بود و تا ابد هم ماند بیخ ریشم.

گذشت تا وقت زن گرفتنم. ده سال پیش. با عروس خانم، سر سفره‌ی عقد نشسته بودیم. عاقد برای بار سوم عرض کرد: «آیا به بنده وکالت می‌دهید؟»
دوشیزه‌ی مکرمه گفت: «با اجازه‌ی پدر و مادرم و بقیه‌ی...  بله، پریدم وسط حرفش و گفتم: «و...» ناگهان خواهر و مادر و...ی عروس سر و صدا راه انداختند. بعد از چند ثانیه فهمیدم که به ظنشان من داماد عقد را به هم زده‌ام. برادرهای و...ی عروس هم مرا تا می‌خوردم زدند. از آن روز به بعد، اگر شما اثری از آن دوشیزه‌ی مکرمه دیدید، من هم دیدم. به خاطر سابقه‌ی بدم در زن گرفتن هم دیگر پدر هیچ دوشیزه‌‌ی مکرمه‌ای اجازه‌ی خواستگاری نداد. من یار و همسر نگرفتم. زن و بچه ندارم، خودمم و و...  .

حالا در زندگی‌ام چیزی جز و...، سر جایش نیست. که آن هم سرجای خودش نیست. جای چندتا و بقیه و دیگران را گرفته است. یک واو و سه تا نقطه است ولی جای همه را گرفته است. حالا منم و...  .

#داستانک

ترانه سرا: هوشنگ ابتهاج
آهنگساز: همایون خرم

یلدا مبارک✨❤️

از نارِنج به جَرِد

جرد جان سلام

امیدوارم بابت دیرکردم در پاسخگویی زیاد غصه نخورده باشی. اینجا زمستان است. زمستان دست و پای آدم را سست می‌کند. حرکت را، تکلم را، کند می‌کند. می‌بینی؟ می‌خواهم کوتاهی‌ام را گردن فصل بیاندازم؛ اما تو فریب نخور.

جرد عزیزم؛ همیشه به آدم‌هایی که حتی در زمستان‌هایشان هم سست نمی‌شوند، غبطه می‌خورم. غبطه‌خوردن یعنی... غبطه‌خوردن احساسی خفیف‌تر و سالم‌تر از حسادت است که آدمی را دگرگون می‌کند. احساسی که گاهی منتهی به حرص‌خوردن هم می‌شود. برایت واضح است که این احساس از کجا آب می‌خورد دیگر؟ از جای خالی چیزی در درون آدم‌.

جرد جان؛ دارد برف می‌بارد. امروز از خانه بیرون زدم تا کمی هوا بخورم. بله... بیرون را نمی‌توان زد، هوا را هم نمی‌توان خورد. منظورم این است که خانه را ترک کردم تا کمی قدم بزنم... یعنی تا کمی راه بروم. از منی که در این زمستان سرد از زمین و زمان می‌خورم، نخواه که چیزی را شرح بدهم. خودت تلاش کن که بفهمی.
امروز راه می‌رفتم و به منشأ زمستان‌ها فکر می‌کردم. تو می‌دانی که زمستان‌های آدم از کجا آب می‌خورند؟ از دریاها، از سامانه‌های بارشی. از ارتفاعات زیاد. آنان که دریاهای وسیعی دارند، آنان که در اوج‌ها سکنا گزیده‌اند، زمستان‌های طولانی و سختی دارند. بیشتر از بقیه لیز می‌خورند.

جرد عزیزم؛ اگرچه زمستان سرد و سخت است؛ اما همین که می‌دانی همیشه سرد است خوب است، نه؟ من فکر می‌کنم آب و هوای جهان همیشه بهاری‌ست. شنیده‌ای که؟ هوای بهار دزد است. ابر و آفتابش زود می‌گذرند و به ناگهان، جایشان را به هم می‌دهند. هیچ وقت گول هوای جهان را نخور. گول حال و هوای مرا هم نخور. همیشه مرا قسمتی از جهان ببین که ممکن است مانند تمام اقسام دیگرش با تو تا کند...  یعنی با تو رفتار کند. اگرچه زمستان‌زی‌ام؛ اما مرا بهار ببین. بی‌ثبات، زودگذر و زیبا.

جرد جان؛ گاهی از صراحت گفتار خودم جا می‌خورم؛ اما ما باید بپذیریم که آدم از نازک‌ترین، لطیف‌ترین و آسمانی‌ترین سمت عاطفه‌اش ضربه می‌خورد. عاطفه‌ای که در زمستان شکننده‌تر هم می‌شود. می‌دانم؛ هیچ کس دوست ندارد این گونه شکست بخورد. اما شکست سر سفره‌ی همه هست. مانند نان بلوط که در سفره‌‌ی کوهستان‌نشینان زمستان‌زی قحطی‌‌زده‌ پیدا می‌شود. شکست، دردسترس‌ترین خوراک قحطی‌زدگان است. قحطی‌زدگان نان، اندیشه و عاطفه. شاید این منصفانه نباشد؛ اما می‌دانی چه چیزی ناراحتم می‌کند؟ این که برخی شکست را هم از توبره می‌خورند، هم از آخور.

جرد عزیزم؛ از شکستن که بگذریم، جریان تنها بخش ثابت زندگی‌ست. برای زیستن باید در حرکت بود. حتی در زمستان. باید از یخ‌بندان‌ها بگذری. ممکن است تلوتلو بخوری، سکندری بخوری، زمین بخوری؛ اما باید بروی، چون اگر در حرکت نباشی به زمین گرم می‌خوری.
جرد؛ کافی‌ست از جایت جم بخوری، آدم‌ها را، دور و برت را، خودت را خواهی شناخت. آن که راهی را می‌پیماید یک جنگ‌جوست و کسی که می‌جنگد، ضربه می‌خورد، تیر می‌خورد، کتک می‌خورد. زخم برمی‌دارد و اگر به استخوان نرسیده باشد، زخمش جوش می‌خورد.

جرد جان؛ زمستان‌های اینجا خطرناک‌اند. در زمستان باید بیشتر مراقب خودم باشم تا مادرم کم‌تر قرص بخورد. مادرم غم‌خوار من است. غم‌خوار می‌دانی یعنی چه؟ من هم نمی‌دانم؛ اما نشانه‌هایش را می‌شناسم. معروف‌ترین‌هایش این‌ها هستند؛ تلفن آدم زیاد زنگ می‌خورد. یا به آدم توصیه می‌شود مراقب خودش باشد تا چشم نخورد، سرما نخورد.
مادرم همیشه، مخصوصاً زمستان‌ها خودش را به آب و آتش می‌زند تا آب توی دلم تکان نخورد. اما در دل من آتشی‌ برپاست که جهانی را تکان داده است. با این وجود وانمود می‌کنم که آب از آب تکان نخورده است. می‌ترسم، می‌ترسم یک روز بو ببرد و یکه بخورد از این همه آتش‌پرستی و زمستان‌ستیزی‌ام.

جرد عزیزم؛ دیر و درازدامن پاسخت را دادم. امیدوارم مرا ببخشی. به خودت سخت نگیر، نمی‌خواهد تمامش را بفهمی. امیدوارم فقط همین یک جمله را بفهمی:

«زمستان است، مراقب باش سرما نخوری»

بدترین به خاطر بهترین

داشتم به این فکر می‌کردم که چرا آدم در پرداختن به علاقه‌اش تنبلی می‌کند؟ یا وقتی زیاد در معرض علایقش قرار می‌گیرد با خودش می‌گوید: «فانوساً من به این کار علاقع داشتم؟ که چی خا؟ یعنی چه؟».

از دلایل و ریشه‌ها که بگذریم دنبال راه‌حل بودم و یک راه تازه برای پرداختن بی چون و چرا به علاقه پیدا کردم؛ یعنی ابداع کردم. اگر علاقه‌ی آدم بهترین کار ممکن برای انجام دادن باشد باید بدترینی وجود داشته باشد. بر این اساس راه‌حل این است که پای بدترین را وسط بکشیم تا قدر بهترین را بدانیم و بی‌بهانه در مسیر آن حرکت کنیم. فی‌المثل چگونه؟ عارضم که تصور کنید من نوعی به چیزی خیلی علاقه دارم. مثلاً؛ خواندن درمورد تاریخ صفویه به این ور. به چیزی هم اصلاً علاقه ندارم. مثلاً؛ مطالعه درمورد قطعات خودرو. این تا این جا.

سپس با خودم قرار می‌گذارم که روزی سی دقیقه درمورد قطعات خودرو مطالعه کنم و ماه آینده هم در دوره‌ی آموزشی تعویض روغن خودرو یا پنچرگیری شرکت کنم. بعد وقت مطالعه که برسد به خودم می‌گویم نه خیر، به جای خواندن درمورد قطعات خودرو، مقاله‌ی مقام زن در دوران شاه عباس صفوی را می‌خوانم. مرا چه به قطعات خودرو؟ حالم از این موضوع به هم می‌خورد. ماه آینده هم در نشست مطالعاتی تاریخ صفویه شرکت می‌کنم.

با این کار بهترین جایگاهش را از بدترین پس می‌گیرد و اهمالی اتفاق نمی‌افتد. اما لازمه‌ی این اتفاق قرار دادن بدترین در وقت است. وقت باید همیشه پر باشد. نباید ساعتی اضافه بیاید. بخش‌های جبری و کاری و تحصیلی و... که هیچ. بخش‌های اختیاری باید پر از بدترین باشند تا بهترین دیده شود و پشت گوش نیفتد.

گمان کنم وقتش رسیده باشد که یک دست کت و شلوار برای خودم بخرم. ترجیح می‌دهم گورخری باشد.

#یادداشت

حرفی بزن رئیس

یک هفته است که شغل جدیدی را آغاز کرده‌ام. کارم را دوست دارم، کارفرمایم را نه. کارفرمای جدیدم تمام سؤالات را با ایما و اشاره جواب می‌دهد. گاهی وقت‌ها در ذهنم به او حمله می‌کنم. یقه‌اش را می‌گیرم و می‌گویم:
«پدر آمرزیده، خوب چه خصومتی با حرف‌زدن داری؟ چرا انقد به زبان بدن علاقه داری؟ در و دیوار بیشتر از تو در طول روز صدا تولید می‌کنن. چرا انقد آرومی؟ نکنه فک می‌کنی صبوری؟ صبور نیستی، به خدا تو صبور نیستی، تو فس‌فس می‌کنی. صبور منم که توی فس‌فسو رو تحمل می‌کنم. بابا، علاقه‌ی من به برقراری ارتباط اگه کم‌تر از تو نباشه بیشتر نیست. می‌بینی که شرایط ایجاب می‌کنه سؤال کنم؛ پس جوابم رو بده نکبت استخونی، منظورم اینه که لطفاً یه حرفی بزن رئیس.»

رفتارش خیلی عجیب است؛ جواب بقیه را می‌دهد. حتی با آن‌ها خوش‌وبش می‌کند و می‌خندد. موقع خندیدن آن قدر دهانش را باز می‌کند که محل مجاورت سیم ارتودنسی آخرین دندانش با نرم‌کامش پیدا می‌شود.
پیداست که مشکلی با دیگران ندارد. فقط با من زاویه‌ دارد. دیگر به این نتیجه رسیده‌ام که مسئله، خصومت شخصی‌ست.

پروژ‌ه‌های جدید هم سؤال برانگیزند. مجبورم مدام به او مراجعه کنم و قدرتش را در تکان دادن اجزای سر و صورت و چشم و ابرو آمدن مشاهده کنم. حالا شخص کارفرما به بهشت. از خودم می‌پرسم مگر موقع انتخاب پروژه کور بودی؟ کار مرتبط با تجربیات و اطلاعاتت را انتخاب می‌کردی. چرا با چشم بسته انتخاب کردی؟ بعد به خودم جواب می‌دهم که به چشمم چه کار داری؟ باز بود. چشمم باز بود. البته چشم دلم باز بود. چشم سرم هم باز بود؛ اما به موضوع پروژه نگاه نمی‌کرد. به ارتودنسی دندان کارفرما نگاه می‌کرد. این کره‌های سفید دریده‌ی دَرّان، هنوز یادنگرفته‌اند کی به کجا نگاه کنند.

#داستانک

اگر آلبالو بودید...

ساعت انشا بود و چنین گفت معلم با ما:
«خوب آقایان عزیز گوش کنید؛ موضوع انشا این هفته این است؛ تصور کنید یک گیاه هستید یا یک میوه، مثلاً شما اگر آلبالو بودید...»
اسماعیل شکم‌گنده از ته کلاس صدا زد: «آقا اجازه... مربا می‌شدیم.»
همه زدیم زیر خنده.
معلم هم خنده‌اش می‌آمد؛ اما زور می‌زد که خنده‌اش را بروز ندهد. صورتش مثل یک گونی پر از سیبِ سرخ بود که درش را با جوال‌دوز دوخته باشند. مثل گونی‌های سیب باغ خودمان. اما حق داشت، اگر خنده‌اش را رو می‌کرد از ابهت می‌افتاد. اخمی کرد و گفت: «انقدر خوشمزگی نکنید آقای عزیز.»
همه ساکت شدیم. معلم ادامه داد: «عرض می‌کردم؛ تصور کنید یک میوه هستید، مثلاً اگر آلبالو بودید...»
حبیب گفت: «آقا اجازه، می‌شه خودمون انتخاب کنیم چه میوه‌ای باشیم؟»
معلم کمی فکر کرد و گفت: «بله، بله، البته، ایرادی ندارد آقای عزیز، شما دوست دارید چه میوه‌ای باشید؟»
حبیب گفت: «راستیتش آقا، ننه‌مون صدامون می‌زنه حبیب کله‌کدو، می‌خوام کدو باشم.
همه باز زدیم زیر خنده.
هاشم گفت: «آقا اجازه به مام می‌گن ببو گلابی.»
معلم فریاد زد: «ساکت باشید! کدو که هیچ، توی مغز هیچ یک از شما آقایان عزیز کود هم نیست، چه برسد به کدو و گلابی. من می‌گویم اگر آلبالو بودید چه می‌شد شما از کدو و گلابی حرف می‌زنید؟ شما بی‌رگ‌ و ریشه‌ها سیب‌زمینی هم نیستید، بادنجان‌های بم، علف‌های هرز بی‌ریخت.»

همه سرهایمان را پایین انداخته بودیم. کمی گذشت. معلم آرام گرفت. گفت: «بسیار خوب آقایان عزیز. موضوع همان است که گفتم؛ اگر آلبالو بودید چه می‌شد؟ شروع کنید بنویسید.»
بعد به ساعت نگاه کرد و گفت: «تا ساعت یک ربع مانده به ده وقت دارید. وای به حال آقایان عزیزی که چیزی ننویسند.»

همه شروع کردند به نوشتن. اما به ذهن من یکی چیزی نمی‌رسید. مغزم مثل یک درخت آلبالوی نر بود که میوه نمی‌داد. مثل سه تا از آلبابوی‌های بی‌ثمر باغ خودمان که آقا می‌گفت نر هستند. سه بهار از بهاری که باید گل می‌دادند گذشته بود اما گل نمی‌دادند. آقا معتقد بود چون آلبالوها نر هستند بار نمی‌دهند. خان‌دایی اما می‌گفت آلبالو نر و ماده ندارد. حتماً مرضی چیزی گرفته‌اند. خودش هم از همان آلبالوها کاشته بود و چهارسال بود که میوه می‌دادند. آقا اما کوتاه نمی‌آمد. می‌گفت دایی بذرهای نر را داده به ما و مثمرها را خودش کاشته است. هر بهار می‌گفت اگر بهار دیگر گل ندهند با اره‌برقی کارشان را تمام می‌کند. هیچ بهاری آلبالوها گل ندادند. من هم آخر نفهمیدم آلبالو نر و ماده دارد یا نه.

نیم ساعت گذشته بود و هنوز چیزی ننوشته بودم. در ذهن من از آلبالو چیزی جز آلبالوی نر نبود. معلم درحال سرکشی بود. مدادم را الکی روی دفتر می‌غلتاندم و خداخدا می‌کردم سراغ من یکی نیاید. در همین فکر بودم که سایه‌ی سنگینی را روی سرم احساس کردم. سنگ شدم. دستم‌هایم آنقدر سنگین شده بودند که نمی‌توانستم تکانشان بدهم. ناگهان صدای فریاد معلم همه را پشت نیمکت‌هایشان خشکاند:
«آقای عزیز پدرسوخته!»
بعد یقه‌ام را گرفت و بلندم کرد. پاهایم در هوا تاب می‌خوردند. آنقدر به معلم نزدیک بودم که دست و پا زدنم را در شیشه‌ی عینکش می‌دیدم. دندان‌هایش را به هم فشرد و گفت: «چرا چیزی ننوشتید آقای عزیز قرمساق! مگر نگفتم اگر آلبالو بودید...
داشتم از ترس خودم را خیس می‌کردم. من آلبالو باید خودم را از دست آن اره‌برقی نجات می‌دادم. به گریه افتادم. با لکنت گفتم: «آقا اجازه، اگر آلبالو بودم... اگر آلبالو بودم... آلبالوی نر بودم.»  

#داستانک

گمان می‌کنم شعرها، نوشته‌ها و حرف‌ها شباهت زیادی به نوشیدنی دارند. بعضی نوشته‌ها مثل چای آدم را از دورن گرم می‌کنند. برخی مثل آب، عطش آدم فرو می‌نشانند. بعضی‌ها مثل شربت آدم را خنک می‌کنند. برخی نوشته‌ها مانند الکل سکرآورند. بعضی‌ها هم تلخ‌اند، بوی قهوه می‌دهند و آدم را بیدار نگه می‌دارند. فرقی نمی‌کند از کدام می‌نوشیم. زیادی نوشیدن مرگ‌آور است.

#یادداشت

این یارو چقدر کودن است

چاره‌ای ندارم. من یک مجرمم باید هرطور شده کشور را ترک کنم. داشتم آبرومندانه زندگی‌ام را می‌کردم که یک دوست قدیمی پیدایش شد و پیشنهاد داد برویم دزدی. من هم قبول کردم. روز روشن با هم رفتیم خانه‌ی زن جوانی به نام شهلا. شهلا در را باز کرد و طوری با تعارفات و تشریفات ما را تحویل گرفت که انگار فامیل شوهرش هستیم. دوستم ظرفی را به شهلا داد و گفت: «اینو بگیر، زهر اژدها توشه، یه قطره‌ش رو بخور و بمیر تا ما با خیال راحت دزدی‌مونو بکنیم.»
شهلا گفت: «تلخه آخه»
دوستم گفت: «یه قاشق شکر توش حل کن شیرین می‌شه.»
شهلا زهر را طبق دستور دوستم خورد و مرد. ما هم دار و ندارش را جمع کردیم تا برویم. ناگهان صدای چرخش کلید در قفل آمد و مردی با دست پر وارد شد. دوستم سریع رفت کیف و کیسه‌هایی که دست مرد بودد را گرفت. رو به من کرد و گفت: «اینا رو هم می‌بریم بیا بریم.»
مرد هاج و واج به او نگاه کرد و گفت: «شما کدوم دوستای شهلایین؟»
دوستم گفت: «دوستای دوران سربازیش.»
مرد گفت: «شهلا که معاف شده بود، سربازی نرفت.»
دوستم گفت: «خوب من دوست دوران قبل سربازیشم دیگه. اونی‌ام که معافش کرد.»
مرد گفت: «آها، خدا خیرتون بده. نمی‌دونید چه لطف بزرگی کردید.»
دوستم گفت: « چرا می‌دونم. راستی، ما شهلا رو کشتیم، تو الان عزاداری. بعدم برو کنار ما باید بریم.»

من یک گوشه ایستاده بودم و با دهان نیمه‌باز به آن‌ها خیره شده بودم. با خودم فکر می‌کردم این یارو چرا این قدر کودن است.
مرد گفت: « عمر دست خداست، شما وسیله‌این. اگه راهتون دوره خودم می‌رسونمتون.»
دوستم گفت: «نه شما تازه از سرکار اومدی خسته‌ای، سوئیچ رو بده خودمون می‌ریم.»

مرد سوئیچ ماشینش را به دوستم داد. از خانه خارج شدیم. سوار ماشین شدیم و حرکت کردیم. به دوستم گفتم: «تو چه دزد ماهری هستی. چطور به همه‌ی حرفات گوش داد؟ البته شانسم باهامون یار بود. یارو شوت شوت بود. چه سرقت بی‌چالشی داشتیم.»
گفت: «نه، چالش‌ از الان شروع می‌شه.»
ناگهان صدای آژیر ماشین پلیس آمد. چند ماشین در تعقیب ما بودند. دوستم مثل خلافکارهای توی فیلم‌ها رانندگی می‌کرد. من هم به صندلی چشبیده بودم و لب نمی‌جنباندم. تا این که دوستم گفت: «نقشه اینه. تو با کیف و کیسه‌های شوهر شهلا از ماشین می‌پری پایین من با پولا و طلاها به مسیر ادامه می‌دم.»
گفتم: «لباسام کثیف می‌شه آخه.»
گفت: «خودتم به احتمال نود و نه و نیم درصد می‌میری. منم می‌افتم زندان، آخر عاقبت دزدی همینه دیگه. چه انتظاری داری؟ یا کشته می‌شی یا زندونی.»
گفتم: «ترجیح می‌دم کشته بشم و از زندان بزرگ هستی آزاد بشم»
گفت: «چه دزد فیلسوفی. معطل نکن دیگه. تو بپری پایین سرشون گرم می‌شه، من با پولا فرار می‌کنم.»
به چشم‌هایش خیره شدم و گفتم: «به قول خواجه امیری
تو باید از این پله بالا بری
تو بالا نری من زمین می‌خورم

خون من فرش راه تو بادا. برو رفیق.» بعد یک آهنگ حماسی پخش شد و با دوستم خداحافظی کردم. خداحافظی تلخی بود. از ماشین پریدم بیرون، سرم به سنگی خورد و از خواب پریدم. شک دارم دوستم گیر افتاده باشد. سرم را شیره مالید. من را با دوتا کیسه پیاز و سیب‌زمینی و یک کیف کارمندی راهی حقیقت کرد و خودش با پول‌ها فرار کرد. امیدوارم یکی بدتر از خودش سر راهش قرار بگیرد. خدا کند همه‌ی آن پول‌ها را خرج دوا دکتر کند. خدا کند از یک قرانش خیر نبیند نامرد. چقدر در خواب کودن بودم. خوب شد از ماشین پریدم پایین وگرنه اتفاقات بدتری می‌‌افتاد. چقدر در خوابم همه کودن بودند.
شهلا، شهلا مرده است. کشته شده است. راهی هم برای دستگیری دوستم نیست. همین امروز فرداست که پلیس بیاید سراغم. من مظنون به قتلم. باید فرار کنم. باید کشور را ترک کنم.

#داستانک

حیوانات شبگرد؛ داستان یک انتقام سخت

ادوار همسر سابق سوزان است که به خاطر حساسیت زیاد و احساسات عمیقش، از سوی خانواده‌ی سوزان و بعدها از سوی شخص سوزان «ضعیف» شناخته شده‌ است. سرانجام سوزان به دلیل تفاوت شخصیت ادوارد با سایر مردان و فقدان روحیه‌ی قدرت‌طلبی و جاه‌طلبی، از او جدا می‌شود.
پس از گذشت بیست سال، ادوارد کتابی به نام «حیوانات شبگرد» را برای سوزان می‌فرستد. او اثرش را به سوزان تقدیم می‌کند و سوزان ابتدا از این بابت خوش‌حال می‌شود غافل از این که این هدیه سلاحی برای انتقام از احساسات او است.
سوزان که با خیانت همسر ثروتمند جدید خود مواجه است و اغلب اوقات تنهاست، کتاب را مطالعه می‌کند و دچار عذاب روحی می‌شود. پس از اتمام مطالعه، برای ادوارد ایمیل می‌فرستد و ادوارد اظهار می‌کند که مایل به ملاقات اوست. سوزان سر قرار حاضر می‌شود اما اثری از ادوارد نیست. در پایان سوزان متوجه می‌شود که تحقیر شده است و به احساساتش حمله شده است.

ماجرای حیوانات شبگرد
کتاب حیوانات شبگرد، نوشته‌ی ادوارد، داستان مردی باخصوصیات ادوارد است. مردی حساس و رمانتیک که با دختر نوجوان و همسرش شبانه در یک جاده‌ی دورافتاده مورد حمله‌ی اشرار قرار می‌گیرد. بین «تونی» (شخصیت داستانی مشابه ادوارد) و «ری» سردسته‌ی اراذل، درگیری رخ می‌دهد. در نهایت ری همسر و دختر تونی را می‌ریابد. تونی که از ماجرا جان به سالم به در می‌برد موضوع رو به پلیس گزارش می‌کند تا زن و دخترش را پیدا کند. اما در نهایت با جنازه‌ی آن‌ها روبه‌رو می‌شود. 
تونی با همکاری پلیسی به نام «بابی» دو تن از اشرار را پیدا و دستگیر می‌کند اما به دلیل نبود مدرک جرم، آن‌ها آزاد می‌شوند. تونی به تحریک بابی تصمیم می‌گیرد که شخصاً از ری انتقام بگیرد. در پایان ری و تونی در مقابل هم قرار می‌گیرند و تونی به دلیل احساس عذاب وجدان بابت کوتاهی در مراقبت از خانواده‌اش و ضعیف خوانده‌شدن توسط ری، شخصاً او را به قتل می‌رساند. سپس خودش را هم می‌کشد.

پیام کتاب ادوارد برای سوزان

ادوارد با نوشتن این کتاب قصد آسیب رساندن به احساسات سوزان را دارد. او با نوشتن یک داستان جنایی که در آن مردی رمانیتک یا ضعیف، مرتکب قتل می‌شود و در پایان می‌میرد به سوزان پیام می‌دهد که شخصیت سابق او مرده است و حالا قدرتمند شده است. البته هنوز نوع توانایی‌اش احساس است. احساس خشم و ناراحتی که با ظریف‌ترین شیوه به ابرازی برای انتقام تبدیل می‌شود.

ویژگی شاخص فیلم

۱) قهرمان خداگونه
فیلم حیوانات شبگرد دارای دو داستان تودرتو است و شاخص‌ترین ویژگی آن عدم حضور شخص قهرمان یعنی ادوارد در ماجرا است. در این فیلم ادوارد با ارسال یک کتاب و چند پیام، روی اشخاص اثر می‌گذارد، پیشروی داستان را در دست می‌گیرد و به هدف خود یعنی از انتقام از احساسان سوزان می‌رسد. این ویژگی خداگونه‌ی شخصیت، کشش خوبی به فیلم داده است. ادوارد نه حضور دارد و نه دیده می‌شود اما بیشترین تأثیر را در داستان دارد.

۲)تنوع خط داستانی و زمان غیرخطی
فیلم حیوانات شبگرد بین سه زمان خاطرات گذشته‌ی سوزان، زمان حال و داستان ادوارد در گردش است و به همین شیوه پیش می‌رود. این ارائه‌ی غیریکنواخت و غیرخطی سه‌لایه‌ی داستان، کنجکاوی و تحلیل را در مخاطب برمی‌انگیزد و از انفعال فکری بیننده جلوگیری می‌کند.

۳)ایجاد زمینه برای دریافت چندین فرامتن
فیلم حیوانات شبگرد با زبانی رمزآلود و مکالمات کوتاه و مؤثر بین شخصیت‌ها، زمینه‌ی برداشت فرامتن‌های متعددی را فراهم می‌کند که از برجسته‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

یک: لزوم موفق در یک کار، داشتن ثروت زیاد نیست و ثروت لازمه‌ی خوشبختی نیست.
دو: مردان ضعیف یا مردانی که نسبت به دیگر افراد از خصوصیات‌ مردانه‌ی کمتری برخوردارند، مورد توجه مردان هم‌جنس‌باز هستند.
سه: احساسات عمیق لازمه‌ی هنرمند بودن است.
چهار: افراد احساساتی قدرتمند هستند اما نوع قدرت آن‌ها متفاوت است.
پنج: بدون قدرت فیزیکی و تنها با هنر و احساسات هم می‌توان به کسی آسیب زد.
شش: اغلب زنان ازدواج با مردان قوی و جاه‌طلب را ترجیح می‌دهند چراکه خودشان به اندازه‌ی کافی از نیروی احساسات برخوردار هستند.

ششمین برداشت، به یک دیدگاه زیست‌شناختی درخصوص جفت‌گیری ارتباط دارد که ممکن است در آینده آن را شرح بدهم.

جمع‌بندی

ساختار داستان فیلم حیوانات شبگرد، اصولی و باورپذیر است. درمجموع می‌توان گفت که فیلم با ساختاری درست و منسجم به هدف خود که اثبات قدرت احساسات است رسیده است و ظرفیت برخورداری از همراهی کنجکاوانه‌ی مخاطب که از بدیهیات یک فیلم جنایی است را دارد.

در دهانم من نمی‌دانم چه شد افتاد من

می‌گویند تغییرات بزرگ با اقدامات کوچک صورت می‌گیرند. من هم مدتی‌ست به دنبال انجام اقدامات کوچکی برای مقابله با ابتدای جمله هستم؛ مقابله با «من». هیچ از مظاهر فروتنی تصنعی خوشم نمی‌آید. همان اعمالی که به چوب‌کاری و شکسته‌نفسی و امثال این‌ها معروف‌اند.
تواضع خوب است اما وقتی که یک ویژگی جاگرفته در روان و شخصیت آدم باشد. تظاهر نه تنها هزینه‌ی روانی دارد بلکه دوام هم ندارد. اما وقتی یکی ویژگی با روح آدم در هم تنیده شود جلوه‌هایش ناخودآگاه در رفتار و گفتار نمود می‌یابند.

حالا چه تمرینی برای تواضع یافته‌ام؟ اولی سعدی‌ست. سعدی فقط استاد سخن نیست، معلم اخلاق هم هست. کافی‌ست دمی با او بنشینی. آنقدر اصیل و نجیب‌پرور است که آدم شگفت‌زده می‌شود. 

دومی کاربرد لفظ «من» است. یک بار نگاهی به نوشته‌هایم انداختم ببینم چند من دارند یاد نامه‌ی هیتلر به روزولت افتادم. با خودم گفتم زهی! چه خبر است. زبان فارسی پنج ضمیر دیگر هم دارد. نسبت کاربرد من به کاربرد سایر ضمایر کهکشانی‌ست. اگر خیلی به من علاقه دارم همان بهتر که بروم مثنوی هفتاد من بنویسم. من را چه به داستان و شعر؟ ادبیات باید پر از بقیه باشد. اگر پر از من باشد با دفترچه‌ی خاطرات چه فرقی دارد؟ از آن پس هر وقت چیزی می‌نویسم من‌هایش را شمارش می‌کنم. مثلاً اینجا هشت من است. من خیلی نوشته‌ها را سنگین می‌کند. شد ده من. شد یازده «تا».

#یادداشت

شکر خوردم شکر

چقدر نوشتن خوب است. هر جا بفهمی داری غلط می‌روی، پاک می‌کنی و خط می‌زنی. آب هم از آب تکان نمی‌خورد. اما وقتی حرف می‌زنی کافی‌ست یک کلمه‌ی ناشایست از دهنت بیرون بزند. حالا خر بیار و باقالی بار کن. اینجاست که آب رفته به جوی باز نمی‌گردد. کاش آدم می‌توانست حرف‌هایش را از اذهان هم پاک کند.

گاهی احساس می‌کنم بعضی از حرف‌هایم مال خودم نیست. فکر می‌کنم ممکن است کائنات از طریق من بخواهند حال کسی را جا بیاورند. مثلاً گاهی ناگهان حرفی از دهانم بیرون می‌زند که بلافاصله سکوت می‌کنم و می‌گویم: «جان؟! چه شکری خوردم؟ خودم بودم؟ به خدا اگر من بوده باشم. افترا است. کائنات می‌خواستند از مسیر من کسی را مجازات کنند.»
اگرچه راه فرار تمیزی‌ست؛ اما کمی بعد، از انکار به پذیرش می‌رسم. با خود می‌گویم چرا، کار خود ناجوانمردم بود. به پروپای شخص آزرده‌خاطر می‌پیچم که شکر خوردم شکر. غلط کردم، غلط. ببخش و بیامرز.

حالا خودت و حرف‌هایت هیچ، تصور کن آدم‌های دورت بخشنده‌ی مهربان و کریم خطابخش پوزش‌پذیر نباشند. آن وقت دیگر هیچ خری هم زور حمل باقالی‌ها را ندارد. اصلاً خری وارد گود نمی‌شود که چیزی بارش کنند. حالا نمی‌دانم خودم می‌توانم فکری به حال باقالی‌ها بکنم یا باید تا سال‌های سال همین باقالی‌ها را بپزم و با بوی جوراب نشسته سر کنم.

#یادداشت

هوم؛
شرقِ معتقد به تناسخ گفتنی‌های زیادی دارد اما گوگل از دیدن تصویر سامورایی‌های قهرمان بر پشت خرچنگ‌های تائیرا ناامیدم می‌کند. اگر چیزی هم بگوید که همیشه راست نمی‌گوید. باید از ChatGPT کمک بگیرم اگرچه او هم همه‌چیزدان حرافی‌ست. برای چت با این بزرگوار باید فیلترشکنم را روشن کنم. بعد از پایان جست‌وجو هم اشتباهی بزنم وای‌فای را خاموش کنم. بعد پنج ثانیه‌ای ناخودآگاه خاطی و خود حواس‌پرتم را لعنت کنم تا وای‌فای دوباره روشن شود. چقدر زمان در نوشتن کش می‌آید. متوقف هم می‌شود. کاش من هم در نوشته‌ای می‌زیستم. چه می‌شدم؟ شخصیتی که همیشه در کشاکش زمان دست و پا می‌زد. بعد نویسنده برای احیای انسانی‌ترین ارزش‌ها، داستان را براساس شاه‌پیرنگ پیش می‌برد و از او یک دگرخواه عاطفه‌مند می‌ساخت. هیچ از چنین پایانی خوشم نمی‌آید. طفلک شخصیت، قربانی‌ اهداف و دغدغه‌های نویسنده است. به نظرم شخصیت حق دارد با اراده‌ی خودش در داستان پیش برود. کار نویسنده باید قرار دادن این قدرت در دست شخصیت باشد.

«سین» نوشته‌ای می‌فرستد خوانشی با لحن حماسی می‌خواهد. دوست دارم بگویم من حماسه‌های کاغذی را دوست‌تر می‌دارم سین. اما سینِ هوشمندِ شوخ‌طبعِ منفی‌بافِ تخریب‌چیِ خودمان است دیگر. چه باید کرد؟!
«ز» به پر و پایم می‌پیچد که برای سرودن شعری درمورد «کلاغ» کمکش کنم. می‌گوید کلاغ را دوست دارد. می‌گویم تظاهر است. دعوایمان بالا می‌گیرد. فکر می‌کند بهانه می‌آورم تا کمکش نکنم؛ اما اشتباه می‌کند. علاقه‌ی او به کلاغ و کرکس و کفتار تظاهر است. آدم هیچ وقت به یک طاووس یا اسب یا آهو نمی‌گوید تو هم زیبایی؛ چون این موجودات زیبا هستند. نیازی به تأیید و توجیه و پردازش ندارند. اما وقتی به کلاغ می‌گویی «همه اشتباه فکر می‌کند، تو هم زیبایی»، بعد شرح می‌دهی که چرا زیباست یعنی باور داری که چنین نیست. این گفته‌ی رقت‌انگیز چیست به جز تظاهر؟ به کار بردن عبارت «نه، تو هم زیبایی» این باور پنهان را می‌رساند که کلاغ از دید بیننده زیبا نیست. لفظ «هم» یعنی بر خلاف معمول. واقعاً ترحم متعفنی‌ست؛ یعنی گوینده باور دارد که کلاغ زیبا نیست. اگر به کلاغ بگوید تو زیبایی مشکلی نیست. اما وقتی می‌گوید تو هم زیبایی کار خراب می‌شود. این جمله کمی ناخالصی دارد که نشانه‌ی وجود باوری خلاف گفتار است. 

نه‌خیر، چنگ GhatGPT هم خالی‌ست. نشانی از خرچنگ‌های اساطیری ندارد. اما معتقد است که خرخاکی و بید کاغذ و گوش‌خیزک زیبا هستند. نمی‌دانم چرا هوش مصنوعی را تعارفی بار آورده‌اند. لابد سرگین‌غلتان هم از مسؤلیتش در جهان هستی راضی‌ست. نود و هشت درصد مردم دنیا هم سر و دست می‌شکنند برای کله‌پاچه و من هم الف هستم. قرار بود ربات‌ها صریح و بی‌احساس و بی‌نقاب باشند. در نمی‌یابم.

#یادداشت

کی می‌تونه بگه فصل یعنی چی؟

کلاس اندیشه‌ی اسلامی ۲ بود. بچه‌ها برآن بودند تا اوقات را بکشند و مانع تدریس استاد شوند. دختری که مانتویی سرمه‌ای به تن داشت و ردیف اول کلاس نشسته بود گفت: «استاد یه سؤال بپرسم؟ استاد فرمود: «بله، بفرما»
گفت: «ما می‌تونیم تو بهشت نزدیکانمون رو ببینیم؟»
استاد پاسخ داد: «بله، در بهشت جایی هست به نام وادی‌السلام، مؤمنان او نجا یکدیگر را ملاقات می‌کنن.»
دختر پرسید: «خب اگه یکی بره بهشت یکی دیگه بره جهنم چی؟ می‌تونن همو ببینن؟» استاد قدری تأمل کرد و فرمود: «نه! نمی‌شه.»
دختر ناراحت شد. پرسید: «یعنی بین اعضای یه خانواده هم جدایی می‌افته؟» استاد از جایش بلند شد. یکی دو قدم راه رفت. سپس ایستاد و رو به کلاس گفت: «روز قیامت معروفه به یوم‌الفصل، کی می‌تونه بگه فصل یعنی چی؟» صداهایی از گوشه و کنار و میان کلاس بلند شد:
_جدایی
_فاصله
_جداشدن
استاد ادامه داد: «بله فاصله، دیگر نسب و پدر و مادر و فرزند و رفیق اهمیت نداره. خودتی و خدات. قیامته.»
دختر گفت: «آخه اینطوری که خیلی بده؟ یعنی هیچ وقت نمی‌تونن همدیگه رو ببینن؟»
استاد خندید و گفت: «شما مثل این که خیلی احساساتی هستی، نگران اطرافیانتی.»

از گوشه و کنار و میان صدای خنده آمد.
دیدم از گوشه و کنار و میان مغزم صداهایی می‌آید. صدایی توی سرم گفت: «یادت هست ابوتراب هنگامی که جسد محبوبش را در آغوش گرفته بود چه گفت؟»
صدای دیگری پاسخ داد: «آری گفت پایان تمام دوستی‌ها جدایی است.»
صدایی گفت: «یادت هست ژان باتیست پس از درگذشت مادر اوژنی به او چه گفت؟»
صدای لرزان دیگری گفت: «این تقدیر ماست که پس از والدینمان زندگی کنیم.» صدایی پرسید به خاطر داری استاد اندیشه‌ی یک چه گفت؟ باز صدای دیگری گفت: «آری، گفت به دنیا دل‌بسته باشید اما وابسته نباشید.» صدای دیگری پرسید آن بیت از ابتهاج که جانت را می‌فشرد چه بود؟ صدای بغض‌آلودی گفت:

«از روی تو دل‌کندنم آموخت زمانه
این دیده از آن روست که خونابه‌فشان است

دردا و دریغا که در این بازی خونین
بازیچه‌ی ایام دلِ آدمیان است.»

صدای نخست پرسید آن شاه‌بیت ستودنی پندآموز حضرت حافظ را به‌خاطر داری؟ قوی‌ترین صدای توی سرم با گریه پاسخ داد:

«غلام همت آنم که زیر چرخ کبود
ز هرچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است»

صدایی گفت: «پس به هیچ تعلق داشته باش تا آزاد باشی.»
این بار صدایی محزون از سینه‌ام برخاست و گفت: «چگونه چون که دچارم؟»
صدای دیگری از بطن چپ قلبم گفت:«دچار یعنی عاشق.»
دیدم از گوشه و کنار و میان کلاس باز صدا می‌آید

-بختیاری
-حاضر
سیاوشی
-حاضر
شایق
-هستم استاد
مرادی
-حاضره
میسائی
میسائی
خانم میسائی
_بله استاد

بچه‌ها وقت را کشته بودند، و وقت مرا، صداهای خاسته از گوشه و کنار و میانه نیز. صداهای حاکی از گذشتن و رفتن پیوسته، قصه‌ی همیشه تکرار، هجرت و هجرت و هجرت و آدم‌هایی که پیش از قیامت یوم‌الفصل‌های بسیاری می‌بینند. باری، این جدایی‌ها دست‌گرمی است برای مواجهه با جدایی‌های دردناک‌تر. جدایی بخش لاینفک زیستن است.
که نمی‌تواند بگوید فصل یعنی چه؟

#خاطره

من کوه هم هستم

می‌گویند خدا سه‌شنبه کوه را آفرید. من هم سه‌شنبه به دنیا آمدم. نمی‌خواهم بگویم من کوهم. چرا... می‌خواهم بگویم. خوب کوه هم هستم؛ همه‌ی آدم‌ها کوه هستند. درونشان هم کوه و جنگل دارند هم دریا. هزار گله‌ی درنا در سر هر آدمی آشیان دارد. هزار ماهی تنها در اعماق روان هر یک از ما شناور است. در حفرات مستحکم‌ترین مناطق روانمان، عنکبوت‌ها تار تنیده‌اند و به دنبال طعمه می‌گردند. موریانه‌های زیادی از بقایای قدیمی‌ترین خاطراتمان ارتزاق می‌کنند و چه و چه و چه.
شباهت ما به محیط پیرامون زیاد است. کم هم باشد از حسن تعلیل استفاده می‌کنیم. همه چیز که نباید فلسفی باشد، پیرو علت و معلول باشد. آنچه در منطق مغلطه‌ است در ادبیات آرایه به شمار می‌رود. بین ما و کوه حتماً شباهتی پیدا می‌شود؛ حتی اگر مثل کوه سرکش و سخت و شکیبا نباشیم. تمام کوه که ایستادگی نیست. کافی‌ست به آن نزدیک شویم تا پست‌ترین حالاتش را ببینیم.
ما کوه هم هستیم. کوه اگرچه ظاهر شکوهمند و مقتدری دارد؛ اما پر است از حفره و پرتگاه و غار و دالان و خفاش و هزاران راز پنهان دیگر. کوه مسکن مخوف‌ترین چهره‌های توحش است. هر چه به آن نزدیک‌تر می‌شوی خطراتش را بهتر می‌شناسی. با این تعابیر ما کوه هم هستیم و من از دور نه چندان اما از کم‌ترین فاصله بسیار کوه هستم.

#یادداشت

فرمانروای عالم ماده

گاهی آنقدر تاریکی بر تو چیره می‌شود که روشنایی را فراموش می‌کنی. اصلاً انگار نه انگار که روزی‌ روزگاری پیرامونت چراغی روشن بود. دیگر چشمانت به دیدن در تیرگی عادت کرده‌اند. به دیدن حجم موهوم اشیا، همه یک رنگ و بدون جزئیات‌اند. حتی دیگر انتظار تابیدن نوری را هم نداری، فقط یادت می‌آید که روزی روزگاری فضا فضای دیگر بود. در هوا نور جریان داشت و همه چیز گویاتر بود. خوبی و بدی آشکارتر بود.

از روشنایی برایت تنها خاطره مانده و ناگهان صاعقه‌ای می‌جهدـ شعله‌ای روشن می‌شود. بهت‌زده می‌شوی. از خودت می‌پرسی آیا واقعیت دارد؟ من که دیگر با تاریکی یکی شده بودم! من که دیگر در انتظار روزنه و پنجره و دریچه و شعله نبودم که هوا برم دارد و برای لمس آنچه بیرون است تقلا کنم و دست و پا بزنم. من که پذیرفته بودم سیاهی و سفیدی‌ها برابرند و سهم عده‌ای سیاه است و سهم عده‌ای سفید پس جهان عادلانه است و به سهمم خو کرده بودم. این نور ناگهان از کجا آمد و تابید بر فرق سر تیرگی؟ آیا مستحق اینم؟ دسیسه نیست؟ برای من است؟
اگر خاموش شود چه؟ دوباره همان آش است و همان کاسه، پس ارزشش را ندارد که به تابشش دل ببندم.

نه، حقیقت همین است. تمام ستاره‌ها به قدر همین شعله کوچکند. همه‌شان هم که با هم بتابند باز در یک زمینه تاریک واقع‌اند. تمام کهکشان‌ها با میلیاردها جرم سماوی نورانی به یک صفحه سیاه تکیه داده‌اند که تمام نور را می‌گیرد و چیزی پس نمی‌دهد. پس تاریکی همه چیز است. تمام نورها را در خود دارد. حواس را محدود می‌کند. حواس را جمع کند. فکر را وسیع می‌کند. قدرت می‌بخشد. همه چیز را رمزآلود و معنادار می‌کند و به خیال میدان می‌دهد. عیب‌ها و خوبی‌ها را می‌پوشاند. تاریکی فرمانروای عالم ماده است.


#یادداشت

واسه همین اوصیکم به خواندن اشعار قیصر. :)