گفتوگو
#روزنامه #شهروند 1-9-96 با دکتر «
#مهدی_زارع» استاد و عضو هیأتعلمی پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله در رابطه با گسلها و مناطق زلزله خیز ایران "
#زلزله_در_نمیزند" (بخش-3) قدرت تخریب زلزله در هر ریشتر به شکل صعودی بالا میرود. آیا این موضوع
درست است؟
بله. با هر درجه افزایش درجه بزرگا، دامنه نوسانات ١٠ برابر و میزان انرژی آزادشده ٣٣ برابر بزرگتر میشود. نظر شما درباره تصویری که از نور خورشید در مناطق زلزله کرمانشاه پخش شد، چیست؟آیا قبل از زلزله امکان دارد با واکنشهای جوی مواجه شویم یا صرفا نوعی تصادف بود؟
در آسمان عصرگاهی در همان ناحیه سرپل ذهاب چنین نوارهای نورانی شبيه همان كه ٢١-٨-٩٦ ساعاتي قبلي از زلزله ديده شده، معمولا عصرها و هنگام غروب آفتاب دیده میشود و در صورت نيمهابريبودن هوا چنین حالتی طبیعی است، ولی الزاما ربطي به وقوع زلزله ندارد.
زلزله در دریا هم ممکن است اتفاث بیفتد یا فقط در مناطق خشکی چنین اتفاقی میافتد؟
بله ممکن است اتفاق بیفتد و اساسا بیشتر زلزلهها در دریا و در نوار حاشیهای اقیانوس آرام و جایی که به آن حلقه آتش میگویند، رخ میدهند.
آیا ما بهعنوان ساکنان زمین در رخ دادن این بلایای طبیعی مقصریم؟ یعنی به خاطر گرمایش زمین، بالارفتن میزان کربن در اتمسفر و گازهای گلخانهای امکان زلزله را بالا بردهایم؟
در زمینشناسی ما با سه دوران (era) زمینشناختی برای تشریح تاریخچه زمین مواجهیم. این دورانها عبارت از واحدهای بزرگ زمانی در تاریخ زمین هستند و بر پایه تعیین سن و فسیلهای شاخص یافته و تعیین شدهاند. هر دوران به چند دوره (period) تقسیم میشود. سنگهایی که در هر دوره شکل میگیرند به یک واحد چینهنگاری به نام سیستم (سامانه) مربوطاند. ما اکنون در دوران سوم و دوره کواترنری از حیات زمین قرار داریم. هر دوره به چند دور (epoch) تقسیم میشود. در زمینشناسی «دور» واحدی، زمانی است که دوره کوتاهتر و از «سن» واحدهای سنگی طولانیتر است. ما اکنون در «دور» هولوسن (holocene) که به معنای «تماما جدید» است، زندگی میکنیم. دوره کواترنر از حدود ٢ونیم میلیون سال قبل آغاز شده و شامل پله ایستوسن و هولوسن است. در ٣٠٠سال گذشته ٧٥درصد از گونههای مختلف پستانداران از بین رفتهاند و براساس پیشبینی آنتونی بارونسکی، دیرینه زیستشناس در دانشگاه برکلی کالیفرنیا و مقالهای که در سال ٢٠١١ در مجله نیچر منتشر کرد اگر روند کنونی ادامه یابد، کلیه گونههای پستانداران در ٥٠٠سال آینده در وضع بحرانی و در حدود ٢٥٠٠سال آینده در وضع خطر انقراض کامل قرار خواهند گرفت. این پدیدهای است که در کل ٥٤٠ میلیون سال قبل از آن فقط ٥ بار رخ داده است. این ٥ انقراض در دوران نخست زمینشناختی (پالئوزوئیک) نخستینبار در
٤٣٥ میلیون سال قبل (پایان دوره اردوویسین)، بار دوم در ٣٥٤ میلیون سال قبل (پایان دوره دونین)، بار سوم در پایان دوران نخست در ٢٥١ میلیون سال قبل (که ضمنا پایان دوره پرمین نیز بوده)، بار چهارم در دوران دوم (مزوزوئیک) در ٢٠٥ میلیون سال قبل (در پایان دوره تریاس) و آخرین و پنجمینبار در پایان دوران دوم در ٦٥ میلیون سال قبل رخ داد؛ وقتی که شهاب سنگی بر روی زمین سقوط کرد. این همان زمانی است که زمینشناسان بهعنوان پایان دوران دوم زمینشناسی (مزوزوئیک) و پایان دوره کرتاسه و زمان از بین رفتن دایناسورها میشناسند. بارونسکی نتیجه گرفت که انسان هماکنون درحال شکل دادن به یک انقراض جدید (ششمین انقراض بزرگ زمین) در همان ابعاد و اندازه آخرین انقراض در پایان کرتاسه است. این مسأله به دلیل تغییرات اقلیمی، آلودگی، سکونتگاههای جدید و ناپایدار و همچنین تهدید تنوع زیستی رخداده است.
فناوریهای روز دنیا برای مقابله با زلزله چیست؟ و فناوریهای نوین چقدر در کاهش خدماترسانی به زلزلهزدگان موثر است؟
به دلیل اهمیت فراوان رویداد زمینلرزه در دهههای اخیر دانشمندان زیادی تلاش کردهاند تا با کمک فناوریهای جدید از یكطرف و ناهمگن بودن ساختمان داخل زمین، لایهایبودن پوسته، وجود چینها، گسلها، انعكاس و شكست امواج در لایهها، موجهای تبدیلیافته و فرآیند پیچیده كاهندگی از طرف دیگر، به بررسی و تخمین ویژگیهای جنبش نیرومند زمین بپردازند. درجهت رسیدن به این هدف روشهای متفاوتی برای تخمین جنبش نیرومند زمین و هشدار پیش هنگام زمینلرزه توسعه
یافته است.