پیرنگ | Peyrang

‍‍ .
#مستند
باد جن؛ ناصر تقوایی

گزینش و توضیح: گروه ادبی پیرنگ

«تحمل آدم به خاطر این است که درد باز هم بیشتر بشود، اما هنگامی که درد آن‌قدر زیاد بشود که دیگر نتواند بیشتر بشود، سیاهان جنوب زارشان می‌گیرد.» (از متن مستند باد جن؛ ناصر تقوایی)

ساعدی به واسطه‌ی برخورداری از دوستانی از اهالی جنوب، زمینه‌ و مقدمات آشنایی، حضور و پژوهش در این منطقه را فراهم آورد. از جمله‌ی این دوستان، ناصر تقوایی بود که در این راه، به غلامحسین ساعدی مساعدت نمود و سپس بر اساس پژوهش‌های مشترک صورت‌گرفته درباره‌ی پدیده و مراسم آئینی «زار» مستندهای «باد جن» و « «باد زار» را ساخت. ضمن اینکه حال و هوای وهم‌زده‌ی این مراسم، در آثار بعدی تقوایی نیز نمود پیدا کرد.
تماشای مستند «باد جن» که از قدیمی‌ترین سندهای تصویری آئین و مراسم «اهل هوا» محسوب می‌شود، در کنار خواندن کتاب «اهل هوا» غلامحسین ساعدی، شناخت دقیقی از این آئین و باور در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.


مستند «باد جن»؛ ۱۳۴۸
نویسنده‌ی متن و کارگردان: ناصر تقوایی
گوینده: احمد شاملو


#غلامحسین_ساعدی
#اهل_هوا


@peyrang_dastan

‍‍ .
#یادداشت
#معرفی_کتاب
غلامحسین ساعدی و تک‌نگاری‌هایش؛ با تأکید بر کتاب «اهل هوا»

#حدیث_خیرآبادی

از غلامحسین ساعدی، علاوه بر داستان‌های کوتاه، رمان‌ها، نمایشنامه‌ها و فیلمنامه‌هایش، سه تک‌نگاری مهم نیز بر جا مانده است. ایلخچی (۱۳۴۲)، خیاو یا مشکین‌شهر (۱۳۴۳) و اهل هوا (۱۳۴۵). این تک‌نگاری‌ها که با همکاری «مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی» دانشگاه تهران (تأسیس ۱۳۳۷)، به پیشنهاد جلال آل احمد و زیر نظر او به انجام رسیده است، وجه دیگری از نگاه دقیق، موشکافانه و تیزبین ساعدی را در مواجهه با اجتماعی که در آن می‌زیست، بازنمایی می‌کند.
[...]
سومین و آخرین و شاید بتوان گفت مهم‌ترین تک‌نگاری ساعدی، به لحاظ موقعیت جغرافیایی و فرهنگی، دور از زادگاه و پیشینه‌ی فرهنگی-قومی اوست. «[اهل هوا] بررسی یک باور بومی است به نام «هوا» یا «هوایی شدن» در مناطق جنوبی ایران - از میناب تا روستاهای بندرلنگه، بوشهر و جزیره‌نشینان هرمز- که در حقیقت تحقیقی است در باب یک نوع بیماری خاص روانی که ریشه در باورها دارد و تک‌نگاری به معنای متعارف نیست.» *
[...]
ساعدی علی‌رغم اینکه یک سال در میان ساحل‌نشینان جنوب زیست و مشاهده‌گر و محققی دقیق بود، اما به گفته‌ی دکتر جمشید بهنام به خود جرأت تجزیه و تحلیل نمی‌داد. او هرگز ادعایی در پژوهش‌های مردم‌نگارانه نداشت و همواره از پژوهش‌هایش با عنوان یادداشت و سفرنامه یاد می‌کرد. با این حال، هنوز تک‌نگاری‌های او و به‌خصوص «اهل هوا» به عنوان منبعی دست اول برای تحقیقات مردم‌شناسانه محسوب می‌شوند. درباره‌ی «اهل هوا» می‌توان گفت که علی‌رغم گذشت بیش از پنجاه سال از انجام آن، هیچ پژوهشی در این موضوع، بدون ارجاع به «اهل هوا»ی ساعدی به انجام نرسیده است. این امر، بر اهمیت کاری که ساعدی در آن برهه از زمان بر عهده گرفت و به انجام رساند، صحه می‌گذارد.


*: غلامحسین ساعدی همسایه هدایت، قهرمان شیری، نشر ورا، ۱۳۹۸


متن کامل این یادداشت، در سایت پیرنگ از طریق لینک زیر در دسترس است:


http://peyrang.org/articles/75/غلامحسین-ساعدی-و-تک-نگاری-هایش-با-تأکید-بر-کتاب-اهل-هوا



#غلامحسین_ساعدی
#اهل_هوا


تصویر:
غلامحسین ساعدی و ناصر تقوایی در سفر به جنوب، در حال گفت‌وگو با گروهی از مردم. حاصل این سفر پژوهشی، کتاب «اهل هوا» برای غلامحسین ساعدی و مستندهای «باد جن» و «باد زار» برای ناصر تقوایی بود.

@peyrang_dastan