کانال خبری پان‌ايرانيست

✅ مشروعیت و ضرورت نظام مشروطه بر پایهٔ اصول فقه

🖌 #امیر_آقاجانی

🔶 مهم‌ترین ویژگی‌علمای موافق مشروطه آن بود که از تمام امکانات اصول فقه استفاده می‌کردند تا این سامان جدید (یعنی نظام مشروطه) را توضیح دهند.

از میان ایشان، مرحوم #آخوند_خراسانی (از روحانیون عقل‌گرا و از پیروان مکتب اصولی) دارای آرای مهمی در تاریخ مباحث و نظریهٔ مشروطیت در ایران است. از نظر آخوند خراسانی (مرجع عالیقدر شیعه) الزام شرعی علاوه بر آنکه می‌بایست به لحاظ عقلی الزامش تأیید شود، ملزم به وجود مصلحت و نبود مانع نیز می‌باشد. یعنی باید مصلحت و عقل آنرا اقتضا کند. پس اگر عقل حکم به الزام نکند، شارع هیچگاه حکم الزامی صادر نمی‌کند. یعنی احکام شرعی تابع مصالح و مفاسدی است که عقل می‌بایست آنها را کشف کند، و در این صورت صدور حکم شرعی الزامی می‌شود. آخوندخراسانی بیان کردند که الزام‌های شرعی نباید مخالف عقل قطعی باشند و درصورت مخالفت می‌توان به تأویل حکم شرعی پرداخت و دست به اجتهاد زد.
آخوندخراسانی بر این مبنا، نظام مشروطه را نظام مشروع در زمان غیبت معصوم دانسته است و در اثبات آن به چند اصل عقلانی اشاره می‌کند:

1⃣اصل اختصاص معصوم: مطابق این اصل، حکومت مشروعه تنها مختص به معصوم است و در غیاب وی فقط حکومت غیرمشروعه، مشروع است.

2⃣اصل بدعت: اینکه فعال مایشاء و مطلق‌الاختیار بودن غیرمعصوم را اگر کسی از احکام دین بشمارد، دستکم بدعت‌گذار خواهد بود.

3⃣اصل مراتب حکومت: اینکه تنها حکومت معصوم نظام عدلِ تام است، حکومت‌های دیگر تنها در مراتب (به لحاظ شدت عدل) قرار می‌گیرند و برقرارکنندهٔ درجه‌ای از عدل و جور هستند و نظام مشروطه نیز در عدل نسبت به استبداد بیشتر و در تعدیلت نسبت به استبداد کمتر است.

4⃣اصل وجوب دفع افسد به فاسد: با توجه به اینکه حکومت غیرمشروعه تقسیم می‌شود به نظام مشروطه و نظام سلطنت استبدادی که یکی جور و آن دیگر نیز جورتر است، «دفع افسد و اصلح به فاسد و قبیح واجب است» و لذا مشروطه تقدم دارد بر استبداد و مطلق‌الاختیار بودن در حکومت.

5⃣اصل ضرورت علاج عاجل: اینکه تقلیل ظلم و قطع تعدیات جائرین از طریق تحدید استیلا و تصرفات بواسطهٔ قانون (اساس) از ضروریات است.

6⃣اصل آزادی: اینکه آزادی هر ملت عبارتست از مقهور‌ نبودنِ تحت تحکمات خودسرانهٔ صادره از حاکم مطلق و مختاربودن برپایهٔ قانون. یعنی فقدان مانع بر سر راه دستیابی به حقوق خود که این حقوق در قانون‌اساسی مشخص است و قانون اساسی نیز ناشی از حقوق اساسی و حقوق عمومی و کانون نظام مشروطه است.

7⃣اصل عدالت: اینکه وضع قانون در عرصهٔ مصالح عامه و تکلیف شرعی عمومی مسلمین است و تدوین قانون از ناحیهٔ اختیارات ملت واجب شرعی است.

🔸منبع: کتاب «خوانش حقوقی از انقلاب مشروطه ایران» (تاریخ مفاهیم و نهادهای حقوق عمومی در ایران) اثر دکتر فردین مرادخانی

#بازگشت_به_مشروطه
#مشروطیت
#مشروطه

👇کانال خبری پان ایرانیست👇
https://t.me/joinchat/AAAAADuh9PTR7tqOh54EqQ

📖 بازخوانی کتاب «خوانش حقوقی از انقلاب مشروطه ایران»

🖌 #امیر_احمدی

بخش7⃣
کتاب «خوانش حقوقی از انقلاب #مشروطه ایران» (تاریخ مفاهیم و نهادهای حقوق عمومی در ایران) نوشته دکتر فردین مرادخانی به بررسی حقوقی از نهضت #مشروطیت ایران می‌پردازد. نظر به اهمیت این کتاب، در چند بخش به بررسی و بازخوانی آن می‌پردازیم.

@paniranist
فقیهان در خصوص مشروطه به دو دسته‌ی موافق و مخالف تقسیم شدند. یکی از دلایل عمده‌ی مخالفان این بود که مشروطیت سامانی غربی است و با اسلام جمع نمی‌شود. مهمترین مخالفت نظری با مشروطیت از آن #شیخ_فضل_الله_نوری است که از شاگردان #میرزای_شیرازی بود. تعریف شیخ از مشروطه تعریفی خاص بود از منظر شیخ فضل الله مشروطه یعنی «اجرای احکام شرعی از طریق قانونگذاری رسمی و گرفتن خراج شرعی و زکات». یکی از علل اصلی مخالفت شیخ فضل الله با مشروطه این بود که حوزه شرع را وسیع می دید و قانونگذاری را نمی‌پذیرفت و آن را خطری برای اسلام می انگاشت. به همین دلیل در رساله "حرمت مشروطه" هدف مشروطه خواهان را باز کردن دکانی در برابر شرع می‌داند تا احکام جدید تاسیس کنند. شیخ قانون را در حیطه‌ی شرع و ذیل آن می‌دانست. بنابر این به باور او قانونگذاران باید بر احکام شرع مسلط باشند. از دیگر علل مخالفت شیخ این بود که فکر می‌کرد مشروطه برای هَدَم[نابودی] اسلام است. از این رو مشروطه‌خواهان را مرتد می‌داند که احکام اربعه‌ی مرتد بر آنها جاری است. این فتوا از جانب یک فقیه بسیار پر معناست. مخصوصا نام آورترین فقیهان شیعه در صف طرفداران مشروطه بودند.
مهم‌ترین ویژگی علمای موافق دیدگاه اصولی آنان بود که از تمام امکانات اصول فقه استفاده کردند تا این سامان جدید را توضیح دهند. #آخوند_خراسانی و شاگردانش از اتفاقات مهم عصر جدید روحانیون بودند. آخوند خراسانی از پیروان مکتب اصولی و شاگرد مستقیم #شیخ_انصاری بود که در نظریات و فتاوایش بر عقل تاکید فراوان می‌کرد. آخوند خراسانی اداره امور مملکت را یک فن می دانست که لزوم این کار آشنایی کامل بر این فن است. در خصوص مشروعیت سلطنت و جواز آن برخی فقها از جمله شیخ فضل الله نوری به نظریه سلطنت مسلمان ذی شوکت بودند و برخی به سلطنت ماذون از طرف فقیه جامع الشرایط. اما آخوند خراسانی هیچ کدام از این دو راه حل را نمی‌پذیرفت و حکومت مشروعه را مختص معصوم می‌دانست. دیگر ویژگی آخوند تاکید بر مقتضیات زمان بود که در نزد اصولیین از دلایل باز بودن باب اجتهاد است. به باور او نظر به مقتضیات آن زمان، مشروطه بهترین روش برای حفظ دین، کشور و مردم است. به عقیده آخوند «مشروطیت دولت عبارت است از تحدید استیلا و تصرفات جائرانه». خراسانی می‌نویسد مشروطیت مملکت عبارت است از «محدودیت و مشروط بودن ادارات سلطنتی دوایر دولتی به عدم تخطی از حدود و قوانین موضوعه » که نشان از درک درست از مشروطه دارد. در ادامه‌ی فصل به نظرات شاگردان آخوند خراسانی از جمله #محلاتی و #نایینی پرداخته شده است.

#بازگشت_به_مشروطه

👇کانال خبری پان ایرانیست👇
https://t.me/joinchat/AAAAADuh9PTR7tqOh54EqQ