سالها پیش که نوجوان بودم، در مستندی از
#عباس_معروفی عبارتی شنیدم که سالهاست آن عبارت با من زندگی میکند. مضمونش این بود که
عباس معروفی میگفت، مرا - که این همه وطنم را دوست داشتم - مجبور کردند که کشورم را ترک کنم.
این جمله برای من از همان دوران نوجوانی تا همین امروز بسیار تکاندهنده بود و است. چرا که آن حال را عمیقاً درک میکنم. کشور و فرهنگی که به صورت غریبی دوستش دارم را چگونه ترک کنم و با این همه سختیِ شرایط چگونه بمانم. این بود که در بیتی از غزلی گفته بودم:
نه اهلِ غربتیم و نه در خاکِ خود عزیز
چشمِ به راه مانده و پای شکستهایم
اما این سرنوشت تلخِ غربتِ ناخواسته، گریبانِ بسیاری از هموطنانِ ما و طبیعتاً هنرمندان و اهالی فرهنگِ ما را گرفته است.
#نادر_نادرپور گفته بود:
نه پای رفتن، نه تابِ ماندن، چگونه گویم درختِ خشکم
عجب نباشد اگر تبرزن طمع ببندد در استخوانم
همین نادرپور که پای رفتن نداشت و البته تاب ماندن، در بیست سال آخر عمرش در غربت آمریکا ماند و در همان غربت درگذشت و به خاک سپرده شد.
#اسماعیل_خویی در یک رباعی گفته بود:
یک روز به کوی یار خود میمیرم
یا آنکه به روی دار خود میمیرم
یک دست پُر از بهار و دستی پُر شعر
میآیم و در دیار خود میمیرم
اما دریغ خویی هم نیامد و در غربتِ بیدرکجای لندن درگذشت.
#سیاوش_کسرایی هم که در دو دههٔ آخر عمرش غربتی ناخواسته و نادلپذیر را تجربه کرد، وقتی به آذربایجان رفت و دریاچهٔ خزر را - اما از آن سو - دید، شعر پرعاطفهٔ "از آن سو با خزر" را سرود:
موجت کجاست؟ تا به شکنهای کاکلش
عطری ز خاک و خانهٔ خود جستوجو کنم
موجت کجاست؟ تا که پیامی به صدقِ دل
بر ساکنانِ ساحلِ دیگر
همراهِ او کنم:
کاینجا غریبمانده پراکندهخاطریست
دلبستهٔ شما و به امیدِ هیچکس
این دلبستهٔ ایران، امروز در غربت وین مدفون است.
#هوشنگ_ابتهاج نیز بیش از سه دهه در غربت ناخواستهای بود که بر او تحمیل شد و پیکرِ عزیزش پس از نزدیک به یک قرن کار فرهنگی به وصیت خودش به وطنش برگشت و چند روز پیش آرام گرفت.
به این اسامی دهها و شاید صدها اسم دیگر را هم میتوان اضافه کرد.
#صادق_هدایت و
#هایده و
#فرهاد_مهراد مشتی نمونهٔ خروارند.
ای دریغا
عباس معروفی و ای دریغا وطندوستانی که در وطن جایی نیافتند. فرزندی را که از آغوشِ مادرش جدا کنند، به هیچ چیز نمیتوان تسکین داد مگر به مرگ. و امروز
عباس معروفی، این شخصیتِ فرهنگیِ وطندوست تسکین یافت. یادش همیشه در دلِ هموطنانش زنده باد.
#جویا_معروفی@jooyamaroofi1