امروز بیست و یک سال از درگذشت
#نادر_نادرپور میگذرد که در بعضی از وجوه در شعرِ معاصرِ ما یگانه است. نادرپور هم از اعضای حلقهٔ
#مرتضی_کیوان بود و هم از اعضای مربع مرگ! بعد از این که
#سایه و نادرپور و
#کسرایی و
#مشیری در کاخ جوانان شعر خواندند،
#براهنی به این چهار نفر لقب مربع مرگ را داد و گفت که شعرشان مرحوم شده است!
نادرپور جریانِ شعرِ
#نیما را هم در فرم و هم در محتوا به درستی درک کرد و اگر بخواهیم سه نفر از رهروانِ چالاکِ جریانِ نیما را نام ببریم، میپندارم یکی از آن سه نفر نادرپور خواهد بود. به گمانِ من آن دو نفرِ دیگر،
#اخوان و
#شاملو هستند. نادرپور اگرچه کاریزمای نیما را نداشت، اما ضعفهای زبانی او را نیز نداشت. شاعری نو که انبانش از شعرِ کهن پر بود.
نادرپور نمایندهٔ تام و تمامِ مکتبِ
#ایماژیسم در شعرِ معاصرِ فارسی است با همان مولفههای این جریان، یعنی صراحت در تصویر، طبیعی بودن، کوتاهی و فشردگی:
مشتی شکوفه را
بر آب ریختم:
یک آسمان ستاره پدید آمد
گفتم نادرپور از وجوهی یگانه است و مهمترین آن همین تصویرسازیِ اوست. او و منوچهری به فاصلهٔ ده قرن از این منظر در شعرِ ما یگانهاند:
شمشیرِ تیزِ باد
چون سینهٔ برآمدهٔ آب را شکافت
از آن شکاف، ماهی خونینِ آفتاب
چون قلب گرمِ دریا بر ساحل اوفتاد
دریای پیر، کف به لب آورد و ناله کرد
شب، ناله را شنید و به بالین او شتافت
یکی از مولفههای ایماژیسم این است که تصویر در خدمتِ محتوا نباشد، محتوا در خودِ تصویر نهفته است، اصلاً همین است که
#فروغ_فرخزاد در مورد نادرپور میگوید: «شعرِ نادرپور از نظر محتوا به کلّی خالی است. او تصویرساز ماهری است، اما تصویر به چه دردِ من میخورد؟»
اما تصویر به درد میخورد، یعنی تصویرِ نادرپور به درد میخورد، چون محتوا در آن تصویرهای درخشان نهفته است:
شب، چون زنی که پنجرهها را یکانیکان
میبندد و چراغِ اطاقش را
خاموش میکند،
یکیک ستارهها را خاموش کرد و خفت.
به گمانم نادرپور به حقش نرسید. شعرِ او بسیار سزاوارتر از جایگاهِ امروزش است. بخشی از این غربتِ ناسزاوارِ شعرش از غربتِ نادلپذیرش ناشی میشود که حتی شعرش را در دو دههٔ آخرِ عمرش تحت تاثیر قرار داد، همان نادلپذیری که بر سرِ
#اسماعیل_خویی در غربتِ بیدرکجای لندن آمده است، آخر شاعر باید در هوای وطنش و مردمانش نفس بکشد، در آمریکا نمیتوان شعر فارسی گفت، مگر به استثنا که البته آن استثنا باید در قوارهٔ نادرپور باشد!
#جویا_معروفی@jooyamaroofi1