زمین لرزه تاریخی قومس
#زمینلرزه👈👈👈به بهانه دوم دی ماه سالروز
زمین لرزه ویرانگر قومس:
✍ دوم دی ماه سال ۲۳۵ هجری شمسی،
زمین لرزه ای ویرانگر، ایالت قومس و شهر صددروازه (هکاتم پیلوس) را ویران کرد. مسجد تاریخانه، این یادگار دیرین و ارزشمند، هنوز زخمهای آن زلزله را بر تن دارد. داوود بن طهمان البیهقی می نویسد: "اخبار سرزمین بیهق [سبزوار کنونی] که
زمین لرزه درازمدت در شب هنگام رخ داد و تمام خانه ها و فروشگاه ها تخریب شدند؛ سبب تلفات سنگین بسیاری از مردم شد" ( بربریان، کتاب
زمین لرزه و گسلش سطحی هم
لرزه در فلات ایران).
برخی از محققین، بزرگای این
زمین لرزه را بیش از ۸ بیان نموده اند و آن را بزرگترین رویداد
لرزه ای درون فلات ایران نامیده اند. به نظر می رسد در بیان این موارد اغراق شده است، چرا که وقوع چنین
زمین لرزه بزرگی نیازمند گسیختگی همزمان بیش از ۱۵۰ کیلومتری در طول گسل مسبب آن است. با توجه به آثار به جا مانده از
زمین لرزه های دیرین، پارگی با جنبش طولی مشاهده نمی شود. با توجه به شواهد موجود شاید بتوان بزرگی
زمین لرزه را در حدود ۷ تا ۷/۵ در نظر گرفت. البته در این منابع مجددا به تلفات ۲۰۰ هزار نفری هم اشاره شده است که در مورد آن هم اما و اگر بسیار است!
در اسناد تاریخی به
زمین لرزه ویرانگر دیگری اشاره شده است که حدود هشت ماه قبل از زلزله معروف قومس، در بیست و دوم اردیبهشت سال دویست و سی و پنج هجری شمسی منطقه ری را با خاک یکسان کرده است. قوامی رازی در یکی از اشعار سوگواری خود به کشته شدن سیصد و پنجاه هزار نفر در این زلزله اشاره کرده است. در مورد این دو رویداد پیاپی (به فاصله زمانی هشت ماهه) دو سناریو پیش روی ماست.
الف) این دو رویداد در واقع هر دو یک واقعه نبوده اند که در گذر زمان و نقل و قول های مختلف در قالب دو رویداد مجزا درآمده اند. دلیل را شاید در بزرگی خارق العاده
زمین لرزه (بیش از ۸) دانست. با توجه به اینکه قومس و ری هر دو مراکز مهم جمعیتی بوده اند، لذا به واسطه تلفات سنگین در اثر زلزله ای بزرگ، در منابع تاریخی بطور مجزا به آن ها پرداخته شده و به مرور زمان برای هر کدام رویدادهای جداگانه ذکر شده است. در این مورد می توان فعالیت همزمان گسل شمال دامغان، آستانه، گسل فیروزکوه و گسل مشا را عامل رخداد آن زلزله دانست. در این صورت بزرگی بیش از ۸ برای آن رویدادو البته تلفات سنگین قابل تصور است.
ب) این دو زلزله واقعا رویدادهای مجزایی بوده اند و وقوع
زمین لرزه اول (ری) به واسطه انتقال تنش موجب تحریک گسل مسبب
زمین لرزه قومس شده است. البته وقوع دو
زمین لرزه بزرگ در فاصله زمانی بسیار کم، واقعه ای کم نظیر در این منطقه است.
در فصل نهم بونداهشن (متن مذهبی زردتشتیان) به
زمین لرزه ی مهیب دیگری در منطقه دامغان کنونی اشاره شده است. در زمان جنگ ویشتاسب (پادشاه ایران از سلسله کیانیان در زمان زردشت) و ارژاسب (پادشاه هیون ها)، در کوهستان کومش (قومس)
زمین لرزه ای بزرگ روی داده است. پروفسور بربریان معتقد است گسل مسبب این زلزله کهن در حدود هزار و دویست تا هزار و پانصد سال پیش از میلاد مسیح رخ داده است، گسل شمال دامغان و همان گسل مسبب
زمین لرزه معروف قومس است. با این حساب می توان چنین تصور کرد که گسل شمال دامغان در سه هزار و پانصد سال گذشته حداقل مسبب دو
زمین لرزه بزرگ و ویرانگر بوده است.
👈👈👈 روز یکشنبه ۵ دی ماه به مناسبت روز ملی ایمنی در مقابله زلزله در سخنرانی علمی دکتر کلاهی آذر عضو هیئت علمی دانشکده علوم
زمین دانشگاه دامغان در مورد خطر زلزله در دامغان گفته خواهد شد. ساعت ۱۰ روز یکشنبه مرکز همایش های دانشگاه دامغان
📱 پخش زنده از صفحه رسمی دانشگاه در اینستاگرام:
🌐 https://instagram.com/du.ac.ir