#روزنامه_اعتماد 12-12-99 آسیب پذیری
#ایران از نظر
#تلفات در
#زمینلرزه ها
دکتر
#مهدی_زارعایران «یک منطقه پر خطر برای زلزله» است. دلیل آن وجود و پویایی چندین ورقه زمین ساختی در محدوده کشور ماست. بیشتر زمین لرزه ها در ایران در ژرفای بین ۵ تا ۲۵ کیلومتری رخ می دهند، بنابراین از بخت بد ما، بیشتر زلزله های ایران کم ژرفا هستند و بنابراین زلزله های ایران به ویژه آنها که در نواحی پرجمعیت شهری رخ می دهند (مانند زلزله ۵ دی ماه ۸۲ بم) بسیار پرتلفات هستند.
در خلیج عمان، یک ورقه اقیانوسی به زیر ورقه دیگر- قاره ای- می رود، به همین دلیل است که «زمین لرزه های عمیق» در این منطقه رخ می دهد. اما اینها همچنین می توانند تاثیرات مخربی روی سطح زمین داشته باشند.
ورقه عربی در جنوب غربی ایران از قسمت های قاره ای و اقیانوسی تشکیل شده است. در منطقه زاگرس در غرب ایران، دو ورقه زمین ساختی با پوسته قاره ای به هم می رسند و یک منطقه بزرگ برخورد فرورانشی را تشکیل می دهند.
هر ساله حدود ۲۰هزار زمین لرزه در سراسر کره زمین یا تقریبا ۵۵ بار در روز زلزله ثبت می شود. در نتیجه پیشرفت در ارتباطات اکنون مردم با زلزله سریع تر از گذشته آشنا می شوند.
طبق سوابق بلندمدت زمین (از حدود سال ۱۹۰۰)، انتظار داریم که در هر سال حدود ۱۶ زمین لرزه بزرگ داشته باشیم. این شامل ۱۵ زمین لرزه با بزرگای ۷ تا ۸ و یک زمین لرزه با بزرگی ۸.۰ یا بیشتر است. در ۵۰-۴۰ سال گذشته، سوابق نشان می دهد که حدود دوازده برابر از متوسط تعداد طولانی مدت زلزله های بزرگ فراتر رفته ایم.
سال ۲۰۱۰، با ۲۴ زمین لرزه بزرگ تر یا مساوی با بزرگای ۷.۰، سال شاخصی بود. در سال های دیگر کل این رقم کاملا کمتر از میانگین سالانه طولانی مدت ۱۶ زمین لرزه بزرگ بوده است. سال ۱۹۸۹ تنها ۶ زمین لرزه بزرگ و ۱۹۸۸ تنها ۷ زمین لرزه در این اندازه داشته است.
با این آمار مشاهده می کنیم که ما الزاما لرزه خیز ترین کشور دنیا نیستیم ولی از نظر شاخص تلفات یکی از بدترین وضع ها را در جهان در بین کشور های لرزه خیز داریم.
در کشور ما همچنان نسبت تلفات در زلزله ها نسبت به جمعیت تحت تاثیر بسیار بالاست.
توجه کنیم که در تمامی زلزله هایی که در پنجاه سال اخیر تلفات بیش از ۵۰۰ هزار نفر در ایران رخ داده است (به ویژه در زمین لرزه های ۲۵ شهریور ۱۳۵۷ طبس، زمین لرزه ۳۱ خرداد ۶۹ منجیل و زلزله ۵ دی ماه ۱۳۸۲ بم و زلزله ۲۱ آبان ۱۳۹۶ ازگله سرپل ذهاب) کل جمعیت تحت تاثیر در هر کدام از کانون های این زمین لرزه ها کمتر از ۱۲۰ هزار نفر بوده است.
یعنی در بدترین حالت که زلزله ۵ دی ماه ۸۲ بم بود و ما حدود ۳۰درصد جمعیت شهر را از دست دادیم، کل جمعیت ساکن شهر در هنگام زلزله به ۱۰۰ هزار نفر نمی رسید.
بدین ترتیب لازم است که از این پس به وضع کلانشهر های ایران توجه کنیم.
در ایران شهر های مهمی مانند تهران و تبریز داریم که در آنها خطر زلزله بسیار بالاست و البته جمعیت میلیونی ساکن هستند (تبریز کمابیش وضعیت تهران را دارد، ولی در ابعاد ۶ برابر کوچک تر). بنابراین اینکه تا امروز ما ۲درصد از زلزله های دنیا ولی ۶درصد از تلفات زلزله های دنیا را تجربه کرده ایم الزاما بدترین حالت ممکنه برای ما نبوده است.
سناریوهای بدتری هم می تواند در پیش باشد. باید توان انسانی و زیرساختی خود را برای چنان سناریو های پیچیده تری آماده کنیم.
https://www.magiran.com/article/4155864