انجمن آنتی‌تئیست‌های‌ ایران

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


نقایصی در برهان علامه‌طباطبایی در اثبات #علیت (۳)


× اثبات #علیت و #معلولیت:

تعبیرهای فلاسفه از قانون علیت، مختلف و در بسیاری موارد مسامحه‌آمیز است.


در ذیل به پاره‌ای از قضایایی که به عنوان #قانون‌علیت ارائه شده اشاره می‌شود

۱. هر حادثه‌ای دارای #علت است
۲. هر موجودی، #علتی دارد
۳. هر معلولی نیازمند #علت است
۴. هر موجود وابسته‌ای دارای #علت است
۵. هر موجود ضعیفی دارای #علت است


اما آنچه در اینجا مورد نظر حضرت ملا طباطبایی است و بر مبنای آن سخن می‌گوید، آن است که #قانون‌علیت عبارت است از اینکه:

× ماهیت در وجود و عدم خود نیازمند غیر می‌باشد



•استدلال ایشان برای اثبات این قانون کلی بدین شرح است:

همان طور که در گذشته بیان شد #ماهیت در مرتبه‌ی #ذات خود (یعنی آنگاه که آنرا به تنهایی و بدون هیچ ضمیمه‌ای در نظر می‌گیریم. و به عبارتی، آنگاه که آنرا #من‌حیث‌هی‌هی لحاظ می‌کنیم، نه موجود است و نه معدوم.
(زیرا وجود و عدم عین یا جزء ذات هیچ ماهیتی نیست)

پس ماهیت در مرتبه ذات خود نسبتش با وجود و عدم یکسان است.
(نه اقتضای هستی دارد و نه اقتضای نیستی، بلکه می‌تواند موجود باشد و می‌تواند موجود نباشد)

بنابراین ماهیت برای آنکه یکی از دو طرف #وجود و #عدم برایش رجحان یابد نیازمند امری بیرون از ذات خود می باشد


اگر گفته شود، ما می‌پذیریم که ماهیت نسبت به وجود و عدم، #لااقتضا می‌باشد و لذا ماهیت، نی‌تواند مرجح #وجود و یا #عدم خودش باشد
اما نیاز ماهیت به غیر خودش را ضروری نمی‌دانیم و می‌گوییم، شاید #وجود و یا #عدم، خود به خود برای ماهیت رجحان و تعین یابد و ماهیت بدان متصف گردد.

جناب علامه (!) در پاسخ به این #توهم و برای تکمیل استدلال خویش می‌فرماید:

• رجحان یافتن یکی از دو طرف وجود و عدم، بدون مرجحی از ذات‌ماهیت و یا از بیرون ذات، به حکم صریح عقل محال و ممتنع می باشد.


× استدلال ملای‌علامه (!) برای اثبات قانون علیت و اینکه ماهیت در هستی و نیستی خویش نیازمند غیر می‌باشد، مبتنی بر دو مقدمه بدین شرح است:


۱. ماهیت نمی‌تواند وجود و یا عدم را برای خود رجحان دهد و یکی از آنها را برای خود متعین سازد، زیرا نسبتش به وجود و عدم یکسان است و نسبت به هیچکدام اقتضایی ندارد

۲. ترجح بدون مرجح محال است، زیرا عقل به طور صریح و روشن اذعان دارد که، اگر نسبت یک شئ به دو چیز یکسان باشد محال است که یکی از آن دو چیز، خود به خود و بدون دخالت هیچ عاملی برای آن شئ رجحان یابد و متعین شود.
اصل محال بودن ترجح بدون مرجح از بدیهی ترین احکام عقل نظری است.


• نتیجه ی این دو مقدمه آن است که:

× ماهیت در وجود و عدم نیازمند عاملی بیرون از ذات خویش است.، تا وجود و یا عدم را برای آن رجحان دهد.


• و این همان قانون علیت است.

#ادامه‌دارد



‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


نقایصی در برهان علامه‌طباطبایی در اثبات #علیت (۲)


× معلول:
چیزی را که برای تحققش نیازمند علت است را معلول گویند.


× ماهیت:
پاسخی که به پرسش از #چیستی‌شئ می‌دهند، نشانگر ماهیت آن شئ است.

به عبارت دیگر محدوده و قلمروی تعریف شئ را #ماهیت گویند.
یعنی آن عاملی که اشیا را از یکدیگر متمایز می کند.
• به زبان عامیانه ماهیت همان مشخصات و ویژگی‌های شئ است که ما با توجه به آن ویژگی‌ها شئ را از دیگر اشیا باز می‌شناسیم.


× وجود:
به قول ملا هادی‌سبزواری مفهوم وجود از بدیهی‌ترین مفاهیم است.
مقصود #تحقق‌شئ است.


× عدم:
معنای متضاد وجود، عدم است.
می توان آن را به آنچه که تحقق ندارد یعنی #نیست تعبیر کرد.
و به عبارتی #عدم، مترادف با #نیستی است.


× ذات و عرض :
#ذات، آن چیزی است که از خود شئ ناشی شده باشد.
حقیقتی که از تعریف خود شئ بدون هیچ مفهوم اضافه بدست می آید، ذات نام دارد
و تمام چیزهایی که از ذات ناشی شده باشد، ذاتی یا قائم به ذات نام دارد.
برای مثال اگر رفتار خوبی که شخصی انجام می‌دهد از خصلت خوبی خود فرد ناشی شده باشد، قائم به ذات یا ذاتی است.

و در مقابل #عرض آن چیزی است که از غیر بر شئ وارد شده باشد.
مانند سیب له شده که له شدنش امری ذاتی و برگرفته از حقیقت شئ نیست، بلکه از عاملی بیرونی بر آن وارد شده یا عارض شده است.
ذات سیب ایجاب نمی‌کند که پس از مدتی خود به خود له شود بلکه عاملی بیرونی موجب آن می‌شود.


× ممکن‌الوجود:
آن شئ که وجودش وابسته به دیگری است و علتی می‌خواهد ممکن‌الوجود نام دارد.
به عبارت دیگر ممکن‌الوجود شئی است که نسبت به عدم یا وجود اقتضایی ندارد و برای اینکه نسبت به وجود اقتضا پیدا کند نیازمند #علتی است و در غیر این صورت از آنجا که ممکن است وجودش، #وجوب پیدا نکرده و حادث نمی‌شود.


× واجب‌الوجود:
آن شئ که وجودش قائم به ذات خود است و نیاز به عامل و علتی بیرون از ذات خود ندارد.
یا به عبارتی ذاتش، وجودش را ایجاب می‌کند.

#ادامه‌دارد



‏Join Us ☞ @iranian_antitheists