انجمن آنتی‌تئیست‌های‌ ایران

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


نقایصی در برهان علامه‌طباطبایی در اثبات #علیت (۳)


× اثبات #علیت و #معلولیت:

تعبیرهای فلاسفه از قانون علیت، مختلف و در بسیاری موارد مسامحه‌آمیز است.


در ذیل به پاره‌ای از قضایایی که به عنوان #قانون‌علیت ارائه شده اشاره می‌شود

۱. هر حادثه‌ای دارای #علت است
۲. هر موجودی، #علتی دارد
۳. هر معلولی نیازمند #علت است
۴. هر موجود وابسته‌ای دارای #علت است
۵. هر موجود ضعیفی دارای #علت است


اما آنچه در اینجا مورد نظر حضرت ملا طباطبایی است و بر مبنای آن سخن می‌گوید، آن است که #قانون‌علیت عبارت است از اینکه:

× ماهیت در وجود و عدم خود نیازمند غیر می‌باشد



•استدلال ایشان برای اثبات این قانون کلی بدین شرح است:

همان طور که در گذشته بیان شد #ماهیت در مرتبه‌ی #ذات خود (یعنی آنگاه که آنرا به تنهایی و بدون هیچ ضمیمه‌ای در نظر می‌گیریم. و به عبارتی، آنگاه که آنرا #من‌حیث‌هی‌هی لحاظ می‌کنیم، نه موجود است و نه معدوم.
(زیرا وجود و عدم عین یا جزء ذات هیچ ماهیتی نیست)

پس ماهیت در مرتبه ذات خود نسبتش با وجود و عدم یکسان است.
(نه اقتضای هستی دارد و نه اقتضای نیستی، بلکه می‌تواند موجود باشد و می‌تواند موجود نباشد)

بنابراین ماهیت برای آنکه یکی از دو طرف #وجود و #عدم برایش رجحان یابد نیازمند امری بیرون از ذات خود می باشد


اگر گفته شود، ما می‌پذیریم که ماهیت نسبت به وجود و عدم، #لااقتضا می‌باشد و لذا ماهیت، نی‌تواند مرجح #وجود و یا #عدم خودش باشد
اما نیاز ماهیت به غیر خودش را ضروری نمی‌دانیم و می‌گوییم، شاید #وجود و یا #عدم، خود به خود برای ماهیت رجحان و تعین یابد و ماهیت بدان متصف گردد.

جناب علامه (!) در پاسخ به این #توهم و برای تکمیل استدلال خویش می‌فرماید:

• رجحان یافتن یکی از دو طرف وجود و عدم، بدون مرجحی از ذات‌ماهیت و یا از بیرون ذات، به حکم صریح عقل محال و ممتنع می باشد.


× استدلال ملای‌علامه (!) برای اثبات قانون علیت و اینکه ماهیت در هستی و نیستی خویش نیازمند غیر می‌باشد، مبتنی بر دو مقدمه بدین شرح است:


۱. ماهیت نمی‌تواند وجود و یا عدم را برای خود رجحان دهد و یکی از آنها را برای خود متعین سازد، زیرا نسبتش به وجود و عدم یکسان است و نسبت به هیچکدام اقتضایی ندارد

۲. ترجح بدون مرجح محال است، زیرا عقل به طور صریح و روشن اذعان دارد که، اگر نسبت یک شئ به دو چیز یکسان باشد محال است که یکی از آن دو چیز، خود به خود و بدون دخالت هیچ عاملی برای آن شئ رجحان یابد و متعین شود.
اصل محال بودن ترجح بدون مرجح از بدیهی ترین احکام عقل نظری است.


• نتیجه ی این دو مقدمه آن است که:

× ماهیت در وجود و عدم نیازمند عاملی بیرون از ذات خویش است.، تا وجود و یا عدم را برای آن رجحان دهد.


• و این همان قانون علیت است.

#ادامه‌دارد



‏Join Us ☞ @iranian_antitheists