آنچه در این نوشته می آید ، بیشتر به منظور
اشاره به شیوه ای از اندیشه و جست و جوی
دانش و گونه یی ادبی به نام "جستار ( essay) است و یاد آور نمونه ی درخشان آن در
کار شاهرخ مسکوب ..
یوسف اسحاق پور در سخنرانی اش درباره ی
شاهرخ مسکوب و آثارش ( آوریل ۲۰۰۵،
پاریس ) در معرفی این نوع ادبی ، پس از یاد
آوری سابقه ی آن در " اکثر نوشته های عرفانی
ایران " ،
می گوید " اسه [ essai] رابطی است بین دنیای
زندگی ، شعر و هنر و دنیای فکر و عرفان و
فلسفه ؛ بین دنیای جسمی ، حسی و تصویری و
دنیای فکر و ایده ".
هر جستار قطعاً کار یک متخصص است ؛ اما
متخصصی که در چارچوب تخصص خود و
ضابطه های مشخص و از پیش تعیین شده ی آن
محبوس نمانده است و می کوشد از آن فراتر
رود . خود شاهرخ مسکوب نوشته است :"
ارمغان مور جستاری است درباره ی چند مفهوم
بنیادی ِ شاهنامه "؛ و یاد آور می شود که "
تاریخ پیدایش و تدوین شاهنامه ، منابع گذشته
و سرنوشت بعدی آن تاکنون بیشتر با دریافت
علمی و متعارف و از دیدگاه تاریخ ادبیات و
نسخه شناسی و مانند آنها مطالعه شده .
پژوهش های " تاریخی و ادبی " و ارجمند
دانشمندان در این زمینه نخستین شرط شناخت
حماسه ی ملی ایران و سراینده ی آن است . از
همین رو تحقیقات عالمانه و پر ثمری نیز در
این باره شده است . اما از اینها گذشته کتاب
مانند هر اثر هنری بزرگ ، یکرویه نیست و ،
بسته به دریافت و دیدگاه نگرنده ،چهره های
آشکار و ناآشکار دیگر نیز دارد ".
بنا بر این ، او ضمن این که " دریافت علمی و
متعارف " و " پژوهش های تاریخی - ادبی " و
تحقیقات عالمانه و پر ثمر دانشمندان را ارجمند
و مفید و ضروری می داند ، رویکرد دیگری را در
جست و جوی " چند مفهوم بنیادی شاهنامه "
پیشنهاد می کند ، که همان " جستار" است ..
جستارهایی همچون جستارهای شاهنامه ای
مسکوب است که امکان دست یافتن به " معنی
تازه " و متناسب با امروز را فراهم می کند .
این گونه جستارها و فرم های ادبی ِ غیر
تخصصی و فراتر از " قیل و قال مدرسه " در
جست و جوی این است " که ببینیم امروز - در
این زمان و مکان که در آنیم - از شاهنامه چه
می توان دریافت .
ارمغان مور با برخورداری از دانسته های امروزی
بیشتر جویای " نادانسته های آن روزی و نگاه به
ناخود آگاه شاعر است و گمان دارد که از این
دیدگاه می توان به عرصه های تازه ای از هستی
شعر و شاعر نظر افکند ؛ و این که " ما
خوانندگان کنونی از کار پیشینی شاعر چه
می فهمیم "؟
.....
..
#محمد_رحیم_اخوت#نگاه_نوشماره ۶۹
اردی بهشت ۱۳۸۵
@hassan_arbab