🎓 دِیوید پاوِرز
✨ آشنایی با پژوهشگران | سیرهپژوهی
📗 معرفی کتابِ «زید: داستانِ غیرمشهورِ پسرخواندهی محمّد»
🔻 متأخرترین تکنگاریِ دِیوید پاورز با عنوان
زید: داستانِ غیرمشهورِ پسرخواندهی محمّد در سال ۲۰۱۴ میلادی در ۱۹۲ صفحه از سوی نشرِ دانشگاه پنسیلوانیا منتشر شده است. این کتاب، چنانچه از نامش پیداست، به بررسی شخصیت «زید» در متون تاریخی و سیرههای اسلامی و عربی (و مقایسهی آنها با متون بایبلی و پسابایبلی) میپردازد و برای ارائهی تصویری کاملتر از زید، شخصیتِ فرزندش «اُسامة» و یکی از همسرانش «زینب» را نیز بررسی میکند. این کتاب در واقع دنبالهی تکنگاریِ پیشین او، یعنی کتاب مهم و بحثبرانگیزِ «
محمّد پدرِ هیچیک از مردانِ شما نیست: ساختنِ آخرین پیامبر» است که در سال ۲۰۰۹م منتشر شده بود (به این کتاب نیز در فرستههای بعدی خواهم پرداخت).
🔻 ادعا و استدلال مرکزیِ پاوِرز در این کتاب این است که روایتهای اصلیِ عربی و اسلامی درباره زید که به پذیرش او بهعنوان فرزندخوانده از سوی محمّد در مکّه، نفی این فرزندخواندگی از سوی محمّد در مدینه، و ازدواج محمّد با همسرِ سابقِ او (یعنی زینب بنت جَحش) میپردازند جعلیاتی داستانیاند که قصدشان ایجادِ بافتاری ساختگی برای برخی از آیههای موجود در سورهی احزاب بوده است. این آیهها (مانند آیههای ۳۷ تا ۴۰ از سورهی احزاب) میخواستهاند نشان بدهند که پیامبر بدون وارث مستقیم (چه پسرِ طبیعی و خَلقی و چه پسری از طریق فرزندخواندگی) بوده است. البته پاوِرز معتقد است که خودِ این آیهها نیز پس از درگذشت محمّد به متنِ هنوزرسمینشدهی قرآن افزوده شدهاند.
🔻 بنابراین، روایتها و متون سیرهی مربوط به زید، چارچوبی تفسیری و تاریخی ارائه میکنند که در آنها شأنِ نزول/صدور این آیههای ساختگی برای مخاطبانِ آن زمان، یعنی جامعه مسلمانان در دورهی پساپیامبری/اُموی، درک میشده است. نظر پاورز بر این است که ظهور رقبای سیاسیِ متعدد مشروعیت و قدرت خلیفه را به چالش میکشیده است: رقبایی که مدعی مشروعیت بر اساس نسببردن به محمّد یا بر اساس ادعای نبوت یا هر دو بودهاند. پس قُصّاص و سیرهنویسان با افزودن این آیههای ساختگی در قرآنِ هنوز رسمینشده و برساختنِ روایتهای تاریخی برای نزول/صدور آنها ادعای رقبای سیاسی را تضعیف کردهاند. همچنین، گزارشهایِ تاریخی موجود دربارهی زید، خانوادهاش، و تعامل آنها با محمّد عملاً آیهی ۴۰ از سورهی احزاب را به ابزاری برای تحکیمِ آموزهی برساختهی «ختم نبوت» تبدیل کرده است.
🔻 پاورز در این کتاب کوشیده است تا نشان بدهد که روایتهای عربی و اسلامیِ موجود دربارهی زید،
اسامه، زینب، و تعامل آنها با محمّد و اطرافیانِ او تا چه حد مشابه (و برآمده از) روایتهای بایبلی و پسابایبلیِ نظیر است که کارکردهایی مشابه داشتهاند. کتاب پس از یک پیشگفتار کوتاه (که ترجمهی آن را در فرستهی بعدی میآوردم) دربردارندهی مقدمهای مفصل،چهارِ فصل اصلی، و نتیجهگیری است. پاوِرز در هر یک از فصلهای اصلیِ کتاب (بهترتیب با عنوانهای «زید»، «زینب»، «مؤته»، و «اُسامه») ابتدا روایتهای اسلامی و عربیِ موجود دربارهی شخصیتِ مورد بحث در آن فصل را میآورد و آنها را بررسی میکند، سپس روایتهای نظیر بایبلی و پسابایبلی را میآورد، و در پایانِ هر بخش روایتهای اسلامی و عربی را با روایتهای بایبلی و پسابایبلی مقایسه میکند. پاورز در فصلِ پایانی، یعنی نتیجهگیری، همهی موادِ تاریخی را در کنار هم قرار میدهد تا به سود ادعایش استدلال کند.
🔗 در فرستههای بعدی بیشتر دربارهی این کتاب و دیگر آثار دِیوید پاوِرز خواهم نوشت. همچنین، بخشهایی از این فرسته با استفاده از نقد و بررسیهای موجود دربارهی کتاب نگاشته شده است که در فرستههای دیگری به آن نقدها خواهم پرداخت.
📗 برای دسترسی به نسخهی الکترونیکی کتاب به
اینجا در آشیانهی عنقاء رجوع کنید. همچنین، برای ارجاع به این کتاب میتوانید از عبارت زیر استفاده کنید:
Powers, David.
Zayd. Pennsylvania:University of Pennsylvania Press, 2014.
#محمد #زید #زینب #اسامه #ختم_نبوت #قرآن #بایبل #پسابایبلی #تاریخ_اسلام #دیوید_پاورز #Muhammad #Zayd #Zaynab #Usamah #Adoption #Finality_of_Prophecy #Quran #Bible #Post_biblical #History_of_Islam #David_Powers🖋 زهیر میرکریمی
@anqanotes