آمین

‍ ◾
آدرس غلط در پشت بام!
[ واقعن چرا خروس جنگی تعطیل شد؟ ]

در شماره‌ی دوم از #مجله‌_پشت_بام (ویژه‌ی انجمن هنری #خروس_جنگی) یادداشتی آمده از "حمیدرضا شش‌ جوانی" درباره‌ی علل تعطیلی مجله‌ی خروس جنگی در دوره‌ی اول. شش‌جوانی این‌جا ضمن نادرست خواندن اظهارات #جلیل_ضیاپور (از بنیان‌گذاران انجمن) مبنی بر محاکمه‌ شدنش برای نشر مجله، هم‌چنین توقیف مجله با دستور دولت وقت، علت توقف انتشار مجله را (برخلاف آن‌چه در خاطرات و مکتوبات ضیاپور آمده) دعوای درونی اعضای انجمن ذکر کرده است.

شش‌جوانی برای نظریه‌اش دلیل هم آورده است:
او معتقد است صاحب امتیاز مجله در دوره‌ی اول ر. شیروانی بوده و منطقی‌ست که او را برای بازخواست اظهار کنند نه فقط #ضیاپور را.
همچنین گرایش #شیبانی به حزب توده و اختلافات عقیدتی او و ضیاپور که در سال ۲۸ به مطبوعات هم کشید اسباب تعطیلی خودخواسته‌ی انجمن شد.

داستان شش‌جوانی اما چند اشکال اساسی دارد‌:
اول این‌که صاحب‌امتیاز دوره‌ی اول خروس‌جنگی هرگز ربابه‌ی شیروانی نبود. در بدو امر، انجمن درخواست مجوز را به نام غریب و سردبیری ضیاپور به اداره‌ی معارف ارائه می‌دهد اما تا صدور مجوز (که به دلیل اشتغال به کار هر دوشان در دستگاه‌های دولتی هرگز صادر نمی‌شود)، تحت امتیاز مجله‌ی #قیام_ایران (با مالکیت #حسن_صدر) منتشر می‌شود (نکته این‌که، این خروس جنگیِ دوره‌ی دوم است که با امتیاز ر. شیروانی منتشر می شود!)

خب! با این اوصاف طبیعی‌ست که در هنگام بازخواست و محاکمه‌ی اداری توسط اداره‌ی فرهنگ، ضیاپورِ سردبیر که کارمند همان اداره هم هست جهت توضیحات احضار شود نه دیگران که سمتی در مجله ندارند. البته که ضیاپور ماجرای حضورش در دادگاه اداری مقابل قاضی شریف رازی و یک روز قبل: در دفتر اقبالِ وزیر کشور را هم به طور مفصل برای شماره‌ی ۹۶۱۵ روزنامه‌ی اطلاعات (۴اردیبهشت ۱۳۲۸) نوشته. ضیاپور این‌جا شرح هم داده که اساسن دلیل توقیف مجله چه بوده است. مساله‌ این‌جاست اگر برابر نظریه‌ی شش‌جوانی ادعای ضیاپور (در همان روزهای تعطیلی مجله) درباره‌ی دلیل توقیف مجله راست نیست و دروغ است پس چرا هیچ سندی دال بر تکذیب دیگر خروس جنگی ها از همان زمان و بعدها در دست نیست؟


اما ماجرای توقیف چه بود؟
یک خطای مضحک اما ویرانگر، که در تاریخ معاصر ما مکرر مثل آن رخ نموده است!

#مظفر_بقایی (نماینده‌ی ملی‌گرا و ضد توده‌ی مجلس) #کوبیسم (که ضیاپور مبلغ‌‌اش است) را با کمونیسم یکی فرض می‌کند و بنابر اطلاعات رسیده از بدخواهان انجمن، ضیاپور و غریب را نفوذی توده‌ای‌ها در اداره‌ی فرهنگ می‌داند و مجله‌ی خروس جنگی را ارگان مطبوعاتی توده‌ای‌ها برای تسخیر افکار دانشجوها و بچه مدرسه‌ای‌ها!
همین هم به استیضاح دکتر اقبالِ وزیر کشور توسط مجلس و متعاقب آن دستور توقیف و بازخواست عاملین می‌کشد. ضیاپور روز پیش از محاکمه، در جلسه‌‌ای خصوصی، اقبال را نسبت به خطای مضحک صورت گرفته و خلط مفاهیم کوبیسم و کمونیسم توجیه می‌کند‌. می‌گوید که اتفاقن رویکرد انجمن در تقابل با ایده‌های توده‌گرایانه است. اقبال می‌پذیرد اما می‌گوید دستور توقیف را داده و حالا کاری‌اش نمی‌شود کرد. هم او پیشنهاد می‌دهد که یک مجله‌ی دیگر و با نامی دیگر منتشر کنند!

حرف آخر:
قطعن این شماره از نشریه محترم پشت بام، یکی از منابع قابل ارجاع درباره‌ی جنبش نوگرایی در هنر معاصر ایران خواهد بود. یادداشتِ "فرو افتادن در آدرس غلط" اما علاوه بر ثبت اطلاعاتی فاقد اعتبار در خصوص علل توقف یکی از اثرگذارترین نشریات هنری ایران، اتهاماتی را متوجه پدر نقاشی مدرن ایران کرده است که هیچ مبنای اسنادی ندارد. مطلوب است و ضروری‌ست در شماره‌ی بعدی تمهیداتی برای تصحیح و رفع اثر این خطای بزرگِ صورت گرفته، اندیشیده شود.


#روزانه
@aminhaghrah

▪️
سپاس، و نقدی برای پشت بام...

پنجشنبه‌ای که گذشت از شماره‌ی دومِ #مجله‌_پشت‌_بام، در مدرسه‌‌ی ایده رونمایی شد. پشت بام ۲، اختصاص دارد به پژوهشی پیرامون انجمن هنری #خروس_جنگی؛ تشکلی که در سالهای پایانی دهه‌ی بیست آغازگر جنبش نوگرایی در هنر ایران شد.

از بعد از حضور در مراسم رونمایی، حالا مجالی شد نگاهی به دسترنج مکتوب فرشید پارسی‌کیا و دوستانش بیندازم. در این روزگار مشقت و فترت، کار محترم و ارزشمندی‌ست. منتها در همین مرور گذرا اشکالاتی به دیده‌ام آمد که کاش در مجموعه‌ای که یقینن بعدها جایگاهی اسنادی خواهد داشت نبود.

مثلن یکی از این موارد که اشکال کوچکی هم نیست مربوط است به تصویر پیوستِ مطلعِ یادداشتِ یوریک کریم‌مسیحی با عنوان "گارد باز"، از تابلوی "مسجد سپه‌سالار" اثر #جلیل_ضیاپور.
در توضیحات، سال خلق آن را، همچون همه‌ی مراجع معتبر تاریخ هنر و یادداشتهای روزنامه‌نگاران و پژوهشگران معاصر و... هم شناختنامه‌ی نقاش، ۱۳۲۹ درج کرده‌اند.

اگر عزیزان گرداورنده‌ی مجموعه به آرشیو مجله‌ #خروس‌_جنگی دسترسی دارند می‌توانند تصویر این تابلوی نقاشی از #ضیاپور را در پیوست صفحه‌ی هشت شماره‌ی دوم مجله‌ی خروس‌جنگی (یادداشتی تحت عنوان نقاشی) به تماشا بنشینند. جدای از آن #حسن_شیروانی نیز در یادداشتی برای روزنامه‌ی ایرانِ شماره‌ی ۱۲اردیبهشت ۲۸، در دفاع از ضیاپور از این تابلو یاد کرده که با توجه به تاکید خودِ پشت بام بر دسترسی به سندی دال بر آغاز انتشار خروس‌جنگی در بهار سال ۱۳۲۷ّ (جدای از این‌که گروهی بهار ۲۸ را زمان آغاز انتشار دانسته‌اند) می‌تواند به وضوح موید تکرار این خطای مکرر تاریخی از سوی رفقایمان باشد. همان خطایی که حمیدرضا شش‌‌جوانی در یادداشت‌ خوبش، #شمس_لنگرودی و علی قلی‌‌پور را متوجه آن کرده:
"متحمل نشدن زحمت راستی آزماییِ منابع دست دوم..."


پانوشت:
۱- اگر مجالی شد بیشتر از خروس‌جنگی در پشت‌بام می‌نویسم.

۲-مدتی‌ست کار نگارش کتاب شناختنامه‌ی جلیل ضیاپور و گزیده‌ی مقالات و سخنرانی‌هایش را به اتمام رسانده‌ام و حالا به ویرایش نهایی رسیده‌ام و انتخاب ناشر. آن‌جا مفصل به خروس‌جنگی و نقش آقای نقاش در شکل‌گیری و حضور موثرش در عرصه‌ی هنر معاصر ایران پرداخته‌ام.


#روزانه
@aminhaghrah