الفیا

📜هنجار گریزی یا بدسلیقگی نوجوان امروز؟(بخش دوم)

✍🏼ساجده جبارپور*

▪️نوجوانِ به هر دلیل رانده از درگاه شعر کهن، خالی از مطالعه، خسته از تفاسیر بی‌ربط و محتاج آیینه‌ای که درونش را نشانش دهد، مثل کاغذ سفیدی وارد جامعه شده که هرکه زودتر قلم‌به‌دست بگیرد و به ذهنش دست بیابد، بُرده است. اینجا دیگر فضای مجازی کار را راحت می‌کند. شاعر خوش‌اقبال هم اگر یک مقدار همت داشته باشد و خوب از عهدۀ تبلیغ هنرش بربیاید، نانش در روغن است. افزایش طرفداران از هر جنس، خود نوعی بازاریابی مویرگی راه می‌اندازد تا به‌صورت نردبانی، تعداد کسانی که کتاب را می‌خرند هم افزایش یابد. حال سؤال نخست این است که آیا دیگران وظیفه ‌دارند نوجوان را ازآنچه مریدش شده بر حذر دارند؟ اصلا آیا می‌شود شعر یا سلیقۀ خوب و بد معین کرد؟

▫️اگر به ابتدا و انتهای ماجرای شهرت چند شاعر در دهه‌های اخیر توجه شود، دریافت می‌شود که اصولا با موجی مواجهیم که هرچقدر هم آن بالا بماند، بالاخره یک روز فرو می‌نشیند. به‌یقین نام مریم حیدرزاده برای خیلی‌هایمان آشناست. انگار دروازۀ آشنایی با شعر را برای خیلی‌ها گشوده است؛ هرچند شرم داشته باشند ذکر کنند. یک‌دوره در رسانۀ آن زمان، که تلویزیون بود، معرفی شد. هرقدر عده‌ای گلو پاره کردند که شعر این نیست و نخوانید و نخرید و … بازهم در اکثر خانه‌ها، حداقل یک جلد از کتاب ایشان وجود داشت. فضا طوری بود که هرچه منع می‌کردی، سلیقۀ جمعی مشتاق‌تر می‌شد. در نهایت پس از چند سال، آنچه باقی ماند این بود که سلیقۀ مخاطب تغییر کرد و موج ایجاد شده، مبدل به خط صاف شد.

▪️درنهایت به نظر می‌رسد آنچه پس از سال‌ها منع، دستگیر عرصۀ فرهنگ شده، تمایل بیشتر مخاطب برای مطالعۀ ممنوعه‌جات بوده و اتفاقا همواره آنچه توقیف‌شده یا ممیزی خورده، طرفدارانش هم بیشتر شده است و کار به‌جایی کشیده شده که برای جذب مخاطب، گاهی به‌دروغ، اثری منع شده معرفی می‌گردد. در واقع شاید نمی‌توان با اصرار بیجا، سلیقۀ نوجوان را تغییر داد؛ بلکه باید اجازه داد این سلیقه را نگهداری و به‌جای بر حذر داشتن، در کنار آن، کتب دیگر نیز معرفی گردد تا خود به‌مرور با مقایسه و افزایش آگاهی دست به انتخاب بزند.

متن کامل این یادداشت را در سایت مجله‌ی ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8038

*ساجده جبارپور، شاعر، غزلسرا و کارشناس‌ارشد حقوق بین‌الملل است. اوبرگزیدگی دوره هفتم جشنواره شعر فجر و انتشار کتاب «حرف بی‌ربط» را در کارنامه‌ی ادبی خود دارد.

#ساجده_جبارپور
#سی_گانه_شعر_فجر۶
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#الفیا
@alefya

📜هنجارگریزی یا بدسلیقگی نوجوان امروز؟ (بخش اول)

✍🏼ساجده جبارپور*

▪️منظور از شعر عصیانگر شاید شعری است که دربردارندۀ هنجارگریزی، مفهوم درونی اعتراض‌آمیز و آشنایی‌زدایی باشد؛ اما آنچه نوجوان امروز به‌عنوان نمونه‌ای از شعر عصیانگر می‌شناسد، می‌خواند و طرفدار آن است، شعری مملو از حرکات فرمیک، ترکیب‌های ابداعی و مفهومی اعتراض‌آمیز است که از نظر صاحب‌نظران و استادان شعر ممکن است نامفهوم و لبریز از ایرادات اساسی در رعایت اصول شعر باشد.

▫️ امروزه همواره بین محافل این سؤال مطرح می‌شود که چرا اقبال عمومی به گونه‌ای از شعر‌ به‌وضوح در بین قشر نوجوان بیش از دیگر انواع شعر است؟ صف‌های طویل برای خرید کتاب، جشن امضاهای مملو از جمعیت، به چاپ چندم رسیدن یک کتاب شعر در فاصلۀ زمانی کوتاه و طرفداران بی‌شماری که اغلب در ردۀ سنی ۱۵ الی ۲۰ به سر می‌برند توجه جامعۀ ادبی را به خود جلب کرده است

▪️به نظر می‌رسد علل بی‌شماری در ایجاد این سلیقه نقش داشته‌اند. عللی که ممکن است نه‌تنها مربوط به فرهنگ و ادب، بلکه از منظر روانی نیز مطرح باشند؛ ازجمله اقتضای دورۀ نوجوانی و جوانی که خود روحیۀ هنجارگریزی را قوت می‌بخشد و توجه را از مفهوم، به شور شعر معطوف می‌کند. از سوی دیگر با بررسی تاریخ ادبیات از سال‌های پس از مشروطه تا دهۀ حاضر، به نظر می‌رسد در هر برهۀ زمانی، هنجارگریزی و عصیان چه در مفهوم و چه در چارچوب کهن شعر، کم‌وبیش موجود بوده است. از پرطمطراق‌ترین آن‌ها، می‌توان به جریان شعری نیما و بعدها شکل‌گیری قالب‌های جدید اشاره کرد و در عرصۀ تلفیق ادبیات و موسیقی، شکل‌گیری قالب ترانه از دیگر دستاوردهای نوعی هنجارگریزی است. از سوی دیگر فرهنگ امروز کشور در حالت گذار از سنت به مدرنیته قرار دارد و از تلفیق این دو باهم، شاخۀ جدیدی، نه‌تنها درشعر که در اغلب رشته‌های فرهنگی و هنری پدید آمده است که میوه‌های پیوندی‌اش به مذاق عده‌ای خوش آمده و در ذوق عده‌ای هم نگنجیده و در این میان، گاهی قوانین خلقت را نیز زیر سؤال برده است.

▫️در نهایت نوجوان امروزیِ دل‌زده یا دور از ادبیات کهن، به ادبیاتی دست می‌یابد که همچون خود او ملغمه‌ای است از اِلمان‌های سنتی و مدرن، قبل فهم برای او، پر از غم، اعتراض، احساسات نامفهوم و قابل‌دسترس در فضای مجازی است. شاعر شعر نیز که پیش‌ازاین همواره در تاریخ وجود داشت و حتی چهره‌اش دیده نمی‌شد انسانی است مثل باقی مردم که می‌توان مثل یک سلبریتی از او امضا گرفت، صدا و تصویرش را دید، ضبط کرد و طرفدار و دنبال کنندۀ او شد.

متن کامل این یادداشت را در سایت مجله‌ی ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8021

*ساجده جبارپور، شاعر، غزلسرا و کارشناس‌ارشد حقوق بین‌الملل است. اوبرگزیدگی دوره هفتم جشنواره شعر فجر و انتشار کتاب «حرف بی‌ربط» را در کارنامه‌ی ادبی خود دارد.

#ساجده_جبارپور
#سی_گانه_شعر_فجر۵
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#الفیا
@alefya