هزاره جنبش یتیمان مزاری(ره)

فلسفه نامگذاری دایکندی


اسامی های تاریخی معیار ساده و دقیق در تبارشناسی یک مردم است. شناخت تبار و پیشینه مردم بومی خراسان، شناخت نامهای تاریخی آن مردم در اعماق تاریخ است. نامهایی که در اعماق تاریخ چند هزار سال قبل کاربرد داشته امروزه نیز مصداق داشته و استعمال میشود. یکی از کلمه های تاریخی و باستانی که از چند هزار سال تاحال بر مردم بومی #خراسان_قدیم و افغانستان برحال استعمال میشده و کاربرد داشته کلمه (#دی) است بسیاری از طوایف ساکن افغانستان و مردمان مسکن در مناطق مرکزی اصیل اکنون با این مشخص میشود.

به نقل از #مولانا_برمک_بلخی " کلمه #دای یا #دی پسوند بسیاری از نامهای طوایف تاریخی #زابلستان، #غور و #خراسان تاریخی است. مانند دایکندی، دایزنگی، دای چوپان ، دایمیرداد و.... با آن شروع میشود.

بررسی مفهوم و پیشینه تاریخی آن کلمه حکایتی در شناخت بهتر آن مردن تاریخی است.
کلمه دای یا دی به معنی جمع از یک چیز و یک مجموعه ای از یک چیز میباشد. هنوز در اصطلاح آمیانه مردم اصیل خراسان کاربرد فریمان دارد. مثلا #بامیانی ها و #دایکندی ها گویند؛ دای هیزوم (انبار هیزوم) دی بوته ( انبار بوته). البته کلمه دای به مجموعه پراکنده از یک چیز استعمال نمیشود بلکه به مجموعه منظم و مرتبط و چسبیده استعمال میگردد. چنانکه یک مجموعه پراکنده از بوته ی را (دی)نگویند ؛بلکه انبار منظم و چسپانده آنرا (دی)گویند. کلمه دای و دی در پیشوندی بعضی از نام ها و طوایف #هزارگی به معنی یه مجموعه مرتبط و وابسته است.
یک جمعی از مردم و یک دسته ی از مردم و جامعه مثل دایکندی (یعنی مجموعه ای از شیران ) و انسانهای دلیر ،دیمیرک یعنی مجموعه میران و شاهان. در زمان های باستان هر ولایت و استان حکومتی را دای یا دی می گفتند و حاکمانشان را دیگان یاد میکردند.

طوایف هزاره ها و دسته های قومی انان که در نظم شاخه ای فوق العاده جالب دسته بندی شده و مرتبط به هم اند، بر آنان کلمه دی استعمال شده. اما با طوایف #هزاره های که دسته بندی منظم تری باستانی شان مشخص نیست. کلمه (دای) با دی استفاده نشده مثل #جاغوری و #شیخلی و #زیدری و... کلمه دای و دی با توجه به اینکه پیشوند است برای بسار طوایف و اقوام افغانستان (#زابلستان)و #خراسان دقیقا معنی قوم و طایفه را دارد.
ان کلمه که امروزه نام بسیاری از طوایف هزاره به کاربرده و پیشینه باستانی دارد بررسی آن جایگاه تاریخی آن مردم را در چند هزاره نشان میدهد.


📚 برگرفته از کتاب اتنوگرافی مردم سنگ تخت بندر ولایت دایکندی

@YatemanMazary

@ytimanmazari