توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 یکی از اصیلترین و قدرتمندترین وجودان نامیرای مورد اعتقاد مردم #سومر و به نحوی سرتاسر تمدن باستانی #بین_النهرین، خدابانو #ارشکیگال است.

#ارشکیگال (Ereškigāl) خدابانوی تاریک و قدرتمند جهان زیرین #کور و ملکه و حکمران مردگان است‌‌. او را می توان همسنگ با #هادس یونانی و #هل خدابانوی اسکاندیناوی دانست.

نام خدابانو ارشکیگال را شاید بتوان به "بانوی زمین پر عظمت" معنا کرد. بعضا نیز او را #نینکیگال نامیده اند که صرفا معنای "بانوی زمین" را می رساند. از طرفی بعضا نام جهان زیرین #ایرکالا را نیز به او منتسب نمده اند. او در شجره منسجم خدایان #سومر نیز جایگاهی مختص داشته و اولین فرزند خدای بزرگ ماه #نانا محسوب میشود. همچنین ارشکیگال در جایگاه خواهر بزرگتر بانوی بزرگ آسمانی #ایننه (Inanna) و خدای خورشید #اوتو شناخته شده است. در اسطوره های نوینتر #بابل او به همسری خدای جنگ #نرگال در می آید و همراه با همسرش بر جهان مردگان حکمرانی می کنند.

خدابانوی مردگان در دو مورد از معروف ترین و اصلی ترین افسانه های سومری نقشی پررنگ را ایفا نموده است. یکی از این روایات "حماسه نزول اینَنَّه بر جهان زیرین" است. در جریان این حماسه می خوانیم که چگونه ایننه سرمست از قدرت آسمانی خود تصمیم میگیرد جهان کور را درنوردد و آن را به تصاحب خود دراورد. بدین منظور او لباسی لطیف از ابرهای آسمانی تهیه کرد که در هفت تکه ظریف بدنش را می پوشاندند. این لباس او را در برابر سرما و پلیدی دنیای مردگان حفظ می کرد. سپس ایننه با غرور و هلهله بر درگاه جهان زیرین فرود آمده و بر دربانان رجز خواند که برای تصاحب این سرزمین بدان پای گذاشته است. هنگامی که پیک مخصوص ارشکیگال یعنی #نتی خبر چنین تخاصمی را به بانویش رساند، او خشمگین از ماوقع دستور داد تمام دروازه های در مسیر عرش خود را ببندند و فقط هفت دروازه را برای عبور ایننه باز گذارده و بر آن دروازه ها آتشهای عظیم شعله ور کنند. با این حساب ایننه می بایست از درهای باز عبور کند، با این شرایط که او مجبور شد برای خاموش کردن آتش سد هر دروازه یک تکه از لباس ابری خود را به شکل باران بر دروازه بباراند. چون ایننه از هر هفت دروازه عبور کرد لاجرم به صورت برهنه و شرمسار بر عرش خواهر خود حضور یافت. در این مجلس قضاوت کنندگان جهان زیرین که باخبر از هرزگی ها و انحراف ایننه بودند او را گناهکار شمرده و محکوم کردند که به صورت یک جسد در جهان زیرین بماند. بنابراین بدن وی به صورت برهنه و ننگین بر قلابی بر درگاه اصلی جهان کور به دار آویخته شد تا عبرتی برای همگان شود. اما پس از مدتی مباشر مخصوص ایننه یعنی #نینشوبور برای نجات وی با ارشکیگال به رایزنی نشسته و درخواست آزادی خاتون خود را با لابه از وی خواست. ارشکیگال در برابر اصرار بیش از حد نینشوبور، ایننه را بخشید و اجازه خروج او را صادر کرد مشروط بر اینکه شخص دیگری از خدایان جایگزین حضور وی در جهان مردگان شود و در اینجا ایننه با خودخواهی تمام همسر خود #دموزی خدای خرمن را بر جای خود نهاده و باعث روی دادن اولین خزان و زمستان به خاطر مرگ خدای خرمن در تاریخ خلقت شد. (تشابه مفهومی با داستان شروع خزان با سقوط #پرسیفون به جهان زیرین از اساطیر #یونان را شاهدیم)

روایت دوم مربوط به ازدواج ارشکیگال و نرگال است. در متن این سرود می خوانیم که ارشکیگال معمولا نمی توانست در جلسات رایزنی خدایان در آسمان شرکت جوید، چرا که حضور دائمی او در جهان مردگان ضروری بود، به همین علت در تمام موارد وزیر خود یعنی #نمتار را به جای خود می فرستاد. در یکی از مجالس خدایان تمام آنها به حضور فرستاده بانو ارشکیگال تهیت گفتند به جز خدای جنگ #نرگال که با بی احترامی وی را به تمسخر گرفت و در جایگاه خدایان ندانست. این موضوع باعث خشم خدابانو ارشکیگال شد و او خدایان را تهدید کرد که زمین را به نابودی می کشاند مگر اینکه فرد خاطی تحویل وی شود. خدایان ناچار نرگال را به جهان زیرین فرستادند اما ارشکیگال پس از ملاقات وی به جای خشم بر او، عاشقش شد! در ادامه سرود شاهد مکالمه عاشقانه ای میان ارشکیگال و نرگال هستیم و اینکه چگونه ملکه والاتبار جهان زیرین سعی می کند با وعده ها و جملات زیبا، دل سرد خدای بی روح جنگ را به دست آورد. در پایان ارشکیگال با وعده تفویض پادشاهیش به نرگال موفق می شود او را راضی کند و پس از صورت گرفتن ازدواج آن دو در کنار هم بر تخت حکمرانی جهان زیرین نشستند و نرگال با آتش سرخ خود جهان کور را که تا آن لحظه سیاه و تاریک و وحشتناک بود روشن نمود.

لازم است بدانیم که همراهی نرگال و ارشکیگال برای سومریان نمونه ای از اتحاد آسترال مفهوم تذکر و تانث است. ارشکیگال نماینده قدرت ها و نقش سازنده زنانگی و حامی زنان و جایگاه آنها در جامعه و نرگال نمودی از نیروی مردانگی و صفات مردانه است.

▫️ @Torecilik