وبسایت فرهنگی صدانت

☘️ نشست تأملاتی درباره‌ی نواندیشی دینی در ایران معاصر

به مناسبت دهمین سال تأسیس دین آنلاین نشستی با عنوان «تأملی در نواندیشی و روشنفکری دینی در ایران معاصر» در باشگاه اندیشه برگزار شد. #مصطفی_ملکیان ، #حسین_هوشمند و #امیر_مازیار در این نشست حضور داشتند. #عبدالکریم_سروش نیز از دیگر سخنرانان این نشست بود که سخنانشان به صورت آنلاین پخش شد.

🌐 برای دریافت فیلم و صوت این نشست اینجا کلیک کنید

🌾 @Sedanet
🌾 @dinonline
🌾 @DrSoroush
🌾 @amirmaziar1
🌾 @bashgahandishe
🌾 @mostafamalekian

🔆 لیبرالیسم و همزیستی مسالمت‌آمیز
👤 #حسین_هوشمند (پژوهشگر فلسفه سیاسی و محقق وابسته به دانشگاه اس اف یو)

🔅مهم‌ترین ویژگی جوامع مدرن، تنوع و تکثر سنتهای فلسفی، اخلاقی و دینی معقول و در عین حال ناسازگار با یکدیگر است که از اختلاف‌نظر اجتناب‌ناپذیر شهروندان در باورها و ارزش‌های اخلاقی و دینی‌شان نشأت می‌گیرد. چنین اختلاف نظری صرفاً ناشی از علایٔق فردی -طبقاتی یا نتیجه خودفریبی یا دیگر علل غیرعقلانی نیست؛ بلکه ویژگی عقل است که وقتی آزادانه عمل کند در آموزه‌های فراگیر فلسفی و دینی متفاوتی نمود می‌یابد. از اینرو، در دوران مدرن و در بستر نظام های لیبرال دموکراسی، پلورالیسم اخلاقی-دینی معقولی پدیدار شده است.

🔅این واقعیت پرسش مهمی را بر می انگیزد: آیا همزیستی مسالمت‌آمیز در جامعه‌ای که متشکل از شهروندانی است که به سنت‌های اخلاقی و دینی معقول اما عمیقا متفاوتی باور دارند امکان‌پذیر است؟ اگر است چگونه؟ در این گفتار با تفکیک بین دو تصور از لیبرالیسم، یعنی لیبرالیسم جامع یا لیبرالیسم روشنگری – بمثابه یک فلسفه زندگی – و لیبرالیسم سیاسی – بمثابه فلسفه سیاست- به تحلیل و بررسی پرسش مذکور می‌پردازیم.

🔅لیبرالیسم روشنگری بر اهمیت تصمیمات خودمختار شخصی در زندگی افراد تأکید می کند و ارزش متون و آموزه های دینی را ناچیز می داند. اما، لیبرالیسم سیاسی ادعاهایی چنین فراگیر در باره اصول اخلاقی برای تصمیم‌گیری فردی ندارد بلکه معطوف است به ارایٔه یک تصور معقول و خود-بنیاد از عدالت که حقوق و آزادی های اساسی فردی و سیاسی عموم شهروندان را تضمین و تأمین کند. شهروندان سکولا ر و دیندار که درباره اهمیت و نقش خودمختاری اخلاقی، سنت و متون دینی در زندگی اختلاف نظر بنیادی دارند علی‌الاصول می توانند چنین نظریه عدالت یا چارچوب سیاسی را به دلایل متفاوت مورد تصدیق قرار دهند، و از اینرو امکان همزیستی مسالمت‌آمیز بر پایه احترام به منافع متقابل امکان پذیر می‌گردد. لیبرالیسم سیاسی نشان می دهد که لیبرالیسم یک سنت سیاسی مداراگر و آشتی‌جویانه است که می تواند ازسوی پیروان فلسفه‌های متفاوت زندگی (سکولار و دینی) پذیرفته شود: یک دیدگاه سیاسی که می تواند کانون اجماع همپوشان بین شهروندان باشد و دلیل عمومی مشترکی را برای حمایت از یک دموکراسی کثرت‌گرا فراهم آورد...

🌐 صوت، فیلم و متن کامل

🌾 @Sedanet
🌾 @Goftar_Andisheh

🎥 امکان یا امتناع زیستِ اخلاقی در ساختارهای غیراخلاقی

👤 در گفتگوی #حسین_هوشمند و #کاوه_بهبهانی
به میزبانی محمدرضا کدیور
۲۶ شهریور ۱۴۰۰

مشاهده در یوتیوب
مشاهده در آپارات

به همت جرعه

🌾 @Sedanettv
🌾 @Sophia_Kaveh
🌾 @joreah_journal

🍃 بسوی روشن اندیشی حداقلی: طرحی برای بازنگری در روشنفکری دینی
✍️ #حسین_هوشمند

🔅مقاله حاضر ضمن تفکیک بین دو برداشت از روشن اندیشی، موسوم به روشن اندیشی رادیکال یا حداکثری و روشن اندیشی منعطف یا حداقلی، به تبیین و دفاع از روشن اندیشی حداقلی و کثرتگرا می پردازد و آنرا بمنزله طرحی برای بازنگری و بازسازی روشنفکری دینی -که اکنون به روشن اندیشی حداکثری گرایش یافته است- ارائه می دهد.

🔅عصر روشن اندیشی (the Enlightenment) ـ که از قرن هفدم آغاز شد ـ از مهمترین ادوار تاریخ اندیشه بشری است. مسائل و پیامدهای این عصر مانند گسترش قلمرو آزادیهای فردی و به چالش گرفتن سنت همچنان در دنیای معاصر طنین افکنده است. در بین فیلسوفان این عصر، ایمانوئل کانت مسائل مذکور را بطور جدی تری مورد تأمل قرارداده و در مقاله معروف «در پاسخ به سؤال: روشن اندیشی چیست؟» و نیز در پاره ای دیگر از آثار خویش به بررسی آنها پرداخته است.

🔅ماهیت «روشن اندیشی» از سوی تاریخ نگاران تفکر مدرن مورد مناقشات جدی قرار گرفته است: از یکسو، بسیاری از آنها بر این نکته تاکید می ورزند که روشن اندیشی سرآغاز یک عصر ضد دینی و معطوف به حذف دین از حوزه عمومی بود، به ظهور لیبرال دموکراسی منجر شد که جنبش هایی برای دفاع از حقوق زنان و دگراندیشان پدید آورد و نیز عصری که نوید بخش انقلابهای علمی و تکنولوژیک بوده است. از سویی دیگر، «روشن اندیشی» از جانب دو طیف متضاد سنت گرا (traditionalist) و ترقیخواه (progressive) مورد تحقیر قرار گرفته یا بکلی محکوم و انکار شده است.

🔅کثیری از دینداران سنتی، روشن اندیشی و میراث آنرا بمنزله تهدیدی جدی علیه باورها و ارزشهای خود تلقی می کنند و پاره ای از افراد آنرا مظهر شیطان، افول قدسیت و زوال حقیقت می دانند. همچنین، کثیری از روشنفکران سکولار (عمدتا چپ) روشن اندیشی را با نژادپرستی، تبعیض جنسیتی، امپریالیسم و بسیاری از بیعدالتی ها که به جهان مدرن نسبت داده می شود همسان می انگارند . آنها ادعا می کنند که سیاست لیبرالی که محصول روشن اندیشی است بطور کلی فردگرایانه است، علم جدید به سیطره کمیت یا راززدایی کردن جهان منجر شده و نیز اخلاق خود آئینی جدید که بر جای ادیان سنتی نشسته است، سطحی و بی روح است...

🌐 مطالعه‌ی متن کامل

🌾 @Sedanet

❄️ فراسوی لائیسیته و دین سیاسی: نگاهی به لیبرالیسم سیاسی جان رالز
👤 در گفتگوی صدانت با #حسین_هوشمند
میزبان: امید قائم‌پناه | جمعه، ۲۱ اسفند ۱۳۹۹

🔅در کتاب «لیبرالیسم سیاسی»، جان رالز از یک نکته کمتر مورد اختلاف در باره زندگی اجتماعی مدرن آغاز می کند: «جوامع جدید آمیخته است از کثرت سنتهای اخلاقی و دینی معقول و در عین حال متعارض با یکدیگر». این امر، موسوم به «واقعیت تکثر معقول» (the fact of reasonable pluralism، توصیفی است از وضعیت زندگی در جوامع مدرن که حتی افراد عاقل و سلیم النفس درباره بنیادی ترین مسایل در زندگی یعنی در باب خدا، معنی زندگی، مرگ، شادکامی و… با یکدیگر اختلاف نظر جدی دارند. این واقعیت از نتایج طبیعی فعالیت آزاد عقلانی در ذیل رژیم های لیبرال دموکراسی است.

🔅کثرت آموزه‌های جامع اخلاقی، دینی، فلسفی معقول در جوامع دموکراتیک مدرن، صرفاً یک وضعیت تاریخی نیست که به زودی سپری شود، بلکه ویژگی دائمی فرهنگ عمومی دموکراسی است. در جوامع دموکراتیک امروزی، نه یک دستگاه فکری سکولار و نه یک دین نمی تواند مورد قبول عموم شهروندان قرار بگیرد و مبنای همبستگی اجتماعی و بنیاد نظام سیاسی باشد. از اینرو، رالز می پرسد که آیا ثبات یک نظام عادلانه دموکراتیک در جوامع کثرتگرای جدید امکان پذیر است؟ اگر هست، چگونه؟ این مهمترین پرسش در فلسفه سیاسی مدرن و معاصر است...

🌐 دریافت فیلم، صوت و متن کامل

🌾 @Sedanet

☘️ دین و عقل عمومی
✍️ #حسین_هوشمند

🔆 تنش میان التزام دینی و تکالیف شهروندی، ماهیت و جریان دموکراسی مدرن را شکل داده است. دموکراسی‌های مدرن با تکثر آموزه‌های جامع فلسفی، اخلاقی و دینی توصیف می‌شوند. این واقعیت، پرسش مهمی را طرح می‌کند: «چگونه می‌توان در طول زمان، جامعه‌ای عادلانه و پایدار و متشکل از شهروندان آزاد و برابر داشته باشیم که عمیقاً تحت تأثیر آموزه‌های دینی، فلسفی و اخلاقی معقول و متفاوتی قرار می‌گیرند؟

🔆 جان رالز در لیبرالیسم سیاسی «ایده عقل عمومی» را مطرح ‌کرده که بر وفق آن شهروندان باید مباحث اساسی سیاسی خود را در چارچوب یک برداشت سیاسی از عدالت ارائه کنند که مبتنی بر ارزش‌هایی است که دیگران به طور معقول پذیرفته‌اند. این ایده به این معنی است که شهروندان باید آماده باشند و بتوانند نشان دهند که دیدگاه‌های سیاسی آنها می‌تواند توسط «عقل عمومی» یعنی دلایل مشترک و همگانی حمایت شود؛ زیرا از این طریق است که شهروندان همکاری خود را نشان می‌دهند و قصدشان این نیست که دیگران را به پذیرش دلایلی مجبور کنند که آنها نمی‌توانند به طور معقول تأیید کنند.

🔆 این امر ایجاب می‌کند تا آنها در حوزه سیاسی برای اهداف مدنی مشترک، از طرح اختلافات عمیق و فیصله ناپذیر متافیزیکی، معرفت شناختی، اخلاقی و دینی خود در باره حقیقت جهان، عقلانیت، خدا و ماهیت آدمی، اجتناب ورزند. آنها باید بکوشند تا مهمترین فضایل سیاسی و مدنی مانند مدارا و همکاری اجتماعی بر اساس احترام متقابل را در پرتو نظام اخلاقی ـ دینی خویش یا به منزله مؤلفه آن، مورد تصدیق قرار دهند.

🔆 رالز می‌گوید فلسفه سیاسی باید به دنبال زمینه‌های مشترک قابل دستیابی برای عموم شهروندان باشد. از آنجایی که در جوامع متکثر، همه شهروندان به نحو معقولی نمی‌توانند یک آموزه جامع را به اشتراک بگذارند، ایده عقل عمومی رالز، یک وظیفه اخلاقی را ایجاد می‌کند که شهروندان باید در مرزها و محدوده آن زندگی کنند .این مقاله معطوف به تبیین نظریه رالز در باره مدعیات اساسی لیبرالیسم سیاسی بخصوص ایده عقل عمومی و نسبت آن با عمل متقابل است که پایه و اساس یک جامعه دموکراتیک شمرده می‌شود.

🔆 دکتر حسین هوشمند ابتدا این مقاله را در جلسه‌ای در پژوهشکده اندیشه دینی معاصر ارائه کرد و متن مکتوب آن در دفتر دوم نواندیشی دینی منتشر شد.

🌐 متن کامل این مقاله

🌾 @Sedanet
@andishedinimoaser

☘️ هایک یا رالز؟؛ چالش درباره عدالت اجتماعی
✍️ #حسین_هوشمند

🔅بیش از چهل سال پیش، فردریک هایک اعلان کرد، باور دارد نظریه عدالت اجتماعی «سراب» است. هایک برای اینکه هرگونه ابهام نسبت به دیدگاه‌اش را رفع کند، عدالت اجتماعی را با تعبیراتی نظیر یک «فرمول توخالی»، «به‌طور محض، منطقاً و سراسر تو خالی و بی‌معنی»؛ «یک باور شبه‌ دینی که هیچ مضمون و محتوایی ندارد و نوعی خرافه یا «موهوم پرستی» مانند باور به افسون‌گری یا کیمیاگری توصیف می‌کند. هایک می‌افزاید، عدالت اجتماعی نوعی خرافه‌پرستی خطرناک است؛ همچون «کابوسی که امروزه با برانگیختن احساسات لطیف باعث تباهی تمام ارزش‌های یک تمدن آزاد شده است»، و نیز موجب «ویرانی بستری است که ارزش‌های اخلاقی، مانند آزادی فردی در آن پدید می‌آیند و رشد می‌کنند». به‌گمان هایک، تعبیر عدالت اجتماعی منشاء «تفکر آشفته و بلکه خیانت روشنفکری» است.

🔅پس از دهه ۸۰ میلادی، این دیدگاه هایک تأثیر و نفوذ قابل توجهی بر پاره‌ای از اقتصاددانان، مشاوران اقتصادی دولت‌ها و سیاست‌گذاران اجتماعی در برخی از کشورها داشته است. اما، نقطه نظرات هایک درباره عدالت اجتماعی غالباً از سوی فیلسوفان سیاسی با بی‌اعتنایی مواجه شده است. در فلسفه سیاسی معاصر، تحت تأثیر آثار و اندیشه‌های جان رالز، عدالت اجتماعی محوریت یافته است. از این‌ رو، در ادبیات این دسته از فیلسوفان اشاره‌ای به دیدگاه هایک درباره عدالت اجتماعی دیده نمی‌شود. حتی رابرت نازیک که نتایج فلسفه سیاسی او با هایک همخوانی دارد چندان بر مقدمات فکری هایک متکی نبوده است. در اینجا مجالی برای ارزیابی جامع مدعیات هایک نیست، ولی با تحلیل انتقادی مدعیات اساسی او نشان خواهیم داد بر خلاف آنچه از ظاهر کلام هایک بر می‌آید، مبانی فلسفی آراء وی متضمن بی‌معنایی نظریه عدالت اجتماعی یا عدالت توزیعی نیست.

🔅با وجود تعابیر جنجالی و جدلی هایک درباره عدالت اجتماعی، بسیار شگفت‌آور است که او در همان کتاب می‌گوید، تفاوت‌های بین دیدگاه او و نظریه عدالت جان رالز «بیشتر لفظی هستند تا معنایی و مفهومی»، و اینکه او با رالز درباره این «نکته اساسی» ناظر بر اینکه اصول عدالت بر قواعد حاکم بر نهادها و فرایندهای اجتماعی اطلاق می‌گردد و نه بر توزیع کالاهای خاصی بین افراد، اتفاق نظر دارد.

🔅هایک بر این باور است که کثیری از خوانندگان رالز، مقصود او را به‌درستی در نیافته‌اند و از این رو، نظریه وی را مبنی بر اینکه توزیع برآمده از نهادها -فارغ از ماهیت آن- به‌حق و عادلانه است، مغفول نهاده‌اند. اما، تردیدی نیست که در نظریه رالز، عدالت حاکم بر نهادها، با مفهوم عدالت توزیعی تبیین می‌شود: «اصول عدالت توزیع به‌حق مزایا و نیز وظیفه تعامل اجتماعی را تبیین می‌کند». به‌علاوه رالز عدالت را مهمترین مزیت نهادهای اجتماعی می‌داند. بنابراین، این سؤال مطرح می‌شود که، چه تفسیر موجهی می‌توان درباره ادعای هایک مبنی بر اتفاق نظر وی با رالز ارائه کرد.

🔅پاره‌ای از صاحب نظران بر این باورند که، معقول‌ترین توجیه برای همگرایی ادعا شده از سوی هایک این است که بگوییم او مطلقاً اثر رالز را نخوانده است. اما برخی از نویسندگان متعلق به جریان چپ می‌گویند، اگر هایک ادعا می‌کند با رالز اتفاق نظر دارد، لاجرم خطایی در دستگاه فکری رالز وجود دارد. بر خلاف دو طیف پیشین، در اینجا ادعا می‌شود، در سطح نظری و از حیث هنجاری، می‌توان هایک را یک فیلسوف سیاسی رالزی محسوب کرد. بدین منظور، ایده‌های زیر را به‌طور اجمالی بررسی می‌کنیم...

🌐 مطالعه متن کامل

🌾 @Sedanet | @mashghenowofficial

☘️ چرا جامعه‌های برابر کارآمدتر هستند؟
👤 #حسین_هوشمند

🔅 غالبا عموم افراد فکر می‌کنند که می‌دانند عدالت چیست و برای اینکه عدالت تحقق بیابد چه باید کرد. آنها (شاید متناسب با دانش و تخصصی که دارند) به‌طور قاطعانه یا مدافع عدالت اجتماعی هستند یا مخالف آن. اگرچه درک آنها از عدالت بسیار اجمالی و ابتدایی است. گذشته از عامه مردم، فعالان سیاسی هم غالباً به‌واسطه درگیر شدن در رقابت‌های حزبی یا اعتماد به صندوق رأی اصولاً وقت و انگیزه‌ای برای فکر کردن درباره عدالت ندارند.

🔅 رالز می‌گوید مادامیکه، ما گام‌های اساسی در جهت محدود کردن (یا کاهش) نابرابری اقتصادی-اجتماعی بر نداریم، یا روند امور سیاسی را از چنین نابرابری‌ها پاک نکنیم، بنگاه‌ها و افرادی که از قدرت و منزلت برتری برخوردارند –به‌رغم برابری صوری در نظام انتخاباتی- کنترل زندگی ما را در دست خواهند گرفت.

🔅آیا صرفاً به‌دلیل اختلاف در استعداد و مهارت‌های ذاتی، پاره‌ای از افراد باید بهتر از دیگران زندگی کنند؟ در پاسخ به این مسأله، رالز «اصل تفاوت» را که متضمن بیشینه ساختن (maximize) چشم‌داشت‌های اقتصادی محروم‌ترین گروه‌های اجتماعی است، مطرح می‌کند. این اصل مهم ایجاب می‌کند که هر نظام عادلانه اقتصادی، دامنه اختلاف در نوع و سطح زندگی مردم را که ناشی از اختلاف در استعدادها و توانمندی‌های طبیعی است، به حداقل برساند.

🌐 متن کامل این نوشتار

🌾 @Sedanet
🌾 @mashghenowofficial

☘️ مجموعه نشست‌های «دوشنبه‌های عدالت»

🔅 نشست‌های «دوشنبه‌های عدالت» هر هفته از ساعت ۱۵ الی ۱۷ در سالن اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار می‌شود و تا 10 جلسه ادامه خواهد داشت.

🔅تا کنون سه نشست از آن برگزار شده که فایل صوتی آن در صدانت قابل دریافت است.

🔹نشست اول: نسبت مفهوم و چرایی عدالت
#محمدرضا_حسینی_بهشتی

🔹نشست دوم: به سوی یک نظریه رالزی در باب توسعه پایدار
#حسین_هوشمند

🔹نشست سوم: بررسی تطبیقی نظریه عدالت رالز با نظریه عدالت مطلوب‌گرا
#سیروس_امیدوار

دریافت فایل صوتی این نشست‌ها👇
✨ → 3danet.ir/rm8Uc
🌾 @Sedanet | @andishgahefarhangi

🎙 صوت همایش بین المللی جان رالز؛ با نگاهی به عدالت، توسعه، صلح و دموکراسی

سخنرانی #سعید_حجاریان با عنوان منادیان عدالت انسانی

سخنرانی #تی_ام_اسکنلن با عوان پاره‌ای از مهم‌ترین نکات نظریه‌ی عدالت رالز

سخنرانی #ابوالقاسم_فنائی با عنوان رالز و روش توجیه نظریه اخلاقی

سخنرانی #جاشوا_کوئن با عنوان اهمیت فلسفه: تأملاتی در باره جان رالز

سخنرانی #حسین_هوشمند با عنوان فلسفه سیاسی جان رالز و روشنفکری عمومی

سخنرانی #علیرضا_حیدری با عنوان نظریه ­ی «عدالت به مثابه­ی انصاف» چارچوبی برای سیاست­گذاری عمومی

سخنرانی #پل_ویتمن با عنوان شمول‌گرایی، ثبات و اطمینان

سخنرانی #علی_کاظمیان با عنوان بازخوانی نظریه‌ی عدالت جان رالز در سیاستگذاری سلامت

سخنرانی #مهدی_کاظمی زمهریر با عنوان شرایط امکان جامعه شناختی نظریه عدالت جان رالز

سخنرانی #علیرضا_بهشتی با عنوان بهره‌گیری از ایده خردورزی همگانی جان رالز برای نظام عادلانه همکاری در ایران امروز

سخنرانی #حسین_واله با عنوان خوانشی پیشنهادی از حاکمیت دموکراتیک بر اساس مبانی فقه شیعی سنتی

سخنرانی #حسین_روحانی با عنوان گسست از معرفت شناسی، پیش درآمد دموکراسی تکثرگرای جان رالز

سخنرانی #سید_رضا_موسوی با عنوان دین دراندیشه جان رالز

سخنرانی #تامس_نیگل با عنوان تو باید عدالت، عدالت بورزی؛ شفقت انعطاف ناپذیر جان رالز


دریافت فایل‌های صوتی👇
✨ → 3danet.ir/xybFQ
🌾 @Sedanet | @IPS_A

☘️ آنچه خوانندش عدالت
جلسه ای در تبیین مفهوم عدالت از نظر رالز
✍🏻 #حسین_هوشمند

از سلسله نشست های گفتار و اندیشه | مرداد ۹۷

صوت و متن👇
✨ → 3danet.ir/1j4TV
🌾 @Sedanet
🌾 @Goftar_Andisheh