کانال خوشنویسی مهدی قربانی

قطعۀ #ثلث_جلی با ترکیب مدور اثر #محمد_عزیز افندی

@MehdiQorbani

قالب زرنیخی #ثلث_جلی اثر #محمد_عزیز افندی

● سوزن‌کاری اطراف حروف جهت انتقال طرح بر روی زمینه دیگر مشخص است.

@MehdiQorbani

شرح حال و آثار #محمد_عزیز_افندی
کتاب #خوشنویسان_استانبول
صفحات ۲۹۲ تا ۲۹۶
تألیف دکتر سلیمان برک
ترجمۀ ثریا منیری و مهدی قربانی
نشر پیکره-۱۳۹۶

@MehdiQorbani

پرترۀ #محمد_عزیز_افندی #آک‌توغ خطاط بزرگ تُرک
اثر توران سوگیلی

● امروز ۸۶مین سالگرد وفات عزیز افندی است.

@MehdiQorbani

✅ کتیبۀ #سبیل #ام_عباس در #قاهره

از زمانی که مصر به تصرف سلطان یاووز سلیم درآمد، تبدیل به یکی از ایالات حکومت عثمانی شد و فرهنگ تُرکی و عثمانی را نیز پذیرفت. حاکمان مصر همواره از سوی خلیفۀ عثمانی تعیین و از باب عالی (استانبول) اعزام می‌گردیدند. این حکام علاوه بر اجرای منویات سیاسی و مذهبی سلطان عثمانی، به تقلید از وی، اقدام به ساخت مساجد و مدارس و بناهای عام‌المنفعه می‌کردند. شیوۀ #معماری_عثمانی را هنوز هم می‌توان در بناهای باقیمانده از آن دوران دید. یکی از این آثار که تا امروز نیز محفوظ مانده، #سبیل_ام_عباس است. "سَبیل" در اصطلاح شرعی و فقهی، موقوفه‌ای است که فی سبیل الله برای استفادۀ عموم مسلمین ایجاد می‌شود. اما اُمّ عباس کیست؟

"عباس حلمی پاشا" یا "عباس دوم" (زادهٔ ۱۴ ژوئیه ۱۸۷۴ - درگذشتهٔ ۱۹ دسامبر ۱۹۴۴) پسر توفیق پاشا و آخرین #خدیو مصر بین سال‌های ۱۸۹۲ تا ۱۹۱۴ میلادی بود. #خدیو عنوان حاکمان سلسلۀ خدیوی بود که ماهیتی نیمه‌مستقل داشت.

مادر عباس حلمی پاشا به تقلید از سَبیل‌های بناشده توسط خاندان عثمانی در استانبول، اقدام به ساخت چشمه‌ای در #قاهره نمود که کتیبۀ آن را #عبدالله_زهدی_افندی نوشته است. این کتیبه حاوی چهار بیت شعر تُرکی عثمانی است که به خط #ثلث_جلی و بر روی سنگ به شکل برجسته حکاکی و بر بالای این چشمه نصب شده و هم‌اکنون نیز مرمت و بر جای خود باقی است.

چند سال پیش یکی از دوستان، با دیدن واژۀ "حضرت عباس" در ابتدای مصرع نخست کتیبه و بدون توجه به متن و معنی اشعار، این سَبیل را به حضرت ام‌البنین مادر حضرت اباالفضل العباس علیه‌السلام نسبت داده بود که صد البته خطای فاحشی است!

#عبدالله_زهدی_افندی از بزرگترین خطاطان تُرک است که نسب به تمیم الداری از صحابۀ حضرت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌‌وسلم می‌برد و عمدۀ شهرت وی، به دلیل کتابت #کتیبه های مسجد شریف نبوی در مدینۀ منوره است. #عبدالله_زهدی_افندی به دعوت خاندان خدیوی، سال‌ها در مصر اقامت کرد و عنوان #خطاط_مصر به وی اعطاء گردید. بسیاری از نوشته‌های رسمی و دولتی و کتیبه‌های بناهای بزرگ در قاهره به خط زهدی افندی است. وی در ۱۸۷۹ میلادی در #قاهره درگذشت و در جوار آرامگاه امام شافعی در قرافة الصغری در #فسطاط مدفون شد. زهدی افندی هنر خوشنویسی را در مصر پایه‌گذاری کرد و راه او توسط خطاطان بزرگ دیگر همچون #محمد_عزیز_افندی و #رئیس_‌الخطاطین #احمد_کامل_آکدیک که مدتی در مصر سکونت داشتند، دوام یافت.

برای مطالعۀ شرح حال و آثار #عبدالله_زهدی_افندی به کتاب #خوشنویسان_استانبول مراجعه فرمایید.

● تحقیق و تدوین: مهدی قربانی
@MehdiQorbani

قالب زرنیخی حدیث شریف به خط #ثلث_جلی اثر نقلی #محمد_عزیز افندی از استادش #سامی_افندی

@MehdiQorbani

#قالب_زرنیخی #طغری
اثر #محمد_عزیز افندی

@MehdiQorbani

قطعۀ #ثلث و #نسخ
اثر #محمد_عزیز_افندی

@MehdiQorbani

شرح حال و آثار #محمد_عزیز_افندی
کتاب #خوشنویسان_استانبول
صفحات ۲۹۲ تا ۲۹۶
تألیف دکتر سلیمان برک
ترجمۀ ثریا منیری و مهدی قربانی
نشر پیکره-۱۳۹۶

@MehdiQorbani

سورۀ فاتحه
لوح #زراندود #ثلث_جلی
اثر #محمد_عزیز_افندی

@MehdiQorbani

پرترۀ #محمد_عزیز_افندی #آک‌توغ خطاط بزرگ تُرک
اثر توران سوگیلی

● امروز ۷۳ مین سالگرد وفات عزیز افندی است.

@MehdiQorbani

✅پیشرفت در #حلیه نویسی

حلیه‌نویسی بعدها بسته به قابلیت‌های هنرمندان تغییراتی یافت. با افزایش تولید کاغذ در ابعاد بزرگ، حلیه‌ها نیز در ابعاد بزرگ‌تر نوشته شد و به جای چوب، که بید آن را می‌خورد، روی مقوا چسبانده شد و بدین سبب آسیب کمتری دید. حلیه‌نویسی در ابعاد بزرگ را #قاضی_عسکر_مصطفی_عزت افندی (متوفی ۱۲۹۳) آغاز کرد و بدین‌سان، خط #ثلث و #محقق و #نسخ نیز در حلیه‌ها صورت جلی یافت. #حسن_رضا_افندی در قسمت زیر کتیبه حلیه‌هایش با خط ثلث حدیث معروف «لولاک لولاک لماخلقت الافلاک» را افزود و طول حلیه را تا بیش از دو متر افزایش داد. همچنین #محمد_فهمی‌_افندی، در ابعاد بزرگ، در کنار استفاده از خط ثلث در قسمت شمسه، از خط #غبار نیز استفاده کرد و با آن طرحهای گُل و گیاه کشید.

در حلیه‌ها گاه جملات ترکی و فارسی نیز به متن عربی افزوده می‌شد. متون حلیه برای تذهیب‌ کاران نیز صحنه نمایش هنرشان بود. نگارگران نیز گاه نگاره‌های مکه و مدینه را در آنها رسم می‌کردند.

■ #اجازت_نامه در حلیه نویسی
حلیه‌نویسی مناسبتی با اجازه‌نامه‌ها نیز داشت، چنان‌ که خطاط با نوشتن حلیه از استادش اجازه‌نامه دریافت می‌کرد. چنان‌ که سلطان محمد دوم عثمانی با نوشتن حلیه‌ای زیبا اجازه خود را از #محمد_وصفی دریافت کرد و عارف افندی فلبوی، #احمد_کامل_آکدیک و #محمد_عزیز افندی نیز هر یک با نوشتن حلیه‌ای در خط ثلث و نسخ اجازه‌نامه گرفتند.

■ تزیین الواح حلیه
الواح حلیه پس از قرن سیزدهم هجری/ نوزدهم میلادی با طرح‌های غربی تزیین شدند، اما از ۱۳۱۹ش/۱۹۴۰ به بعد دوباره همان شیوه تزیین سنّتی معمول شد. حلیه‌ها جز به صورت الواح برای آویختن، بر روی سنگ‌های گران‌بها و نیمه گران‌بها نظیر کوارتز زرد نیز نوشته می‌شد که برای دفع شر بود و کاربردی طلسم‌ گونه داشت. نمونه‌های زیادی از حلیه‌ها در موزه‌های مختلف، به‌ ویژه موزه #توپکاپی‌ سرای، #موزه_آثار_ترک_و_اسلام و #موزه_هنر_خط اداره اوقاف استانبول، نیز در بعضی کتابخانه‌ها، مانند کتابخانه‌های #سلیمانیه و دانشگاه استانبول و در مساجد جامع و محلی و برخی مجموعه‌های شخصی موجود است.

□□□منابع جهت مطالعه

• اوکتای آصلان ‌آبا، فنون الترک و عمائرهم، ترجمه احمد محمد عيسى، استانبول ۱۴۰۷/۱۹۸۸.
• ابن منظور.
• ژاک داماز، هنر خطاطی در ترکیه از قرن دوازدهم، ترجمه صادقى‌وند و بهروز گلپايگانى، تهران (۱۳۶۰ش).
• آنه ‌ماری شیمل، خوشنویسی و فرهنگ اسلامی، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد ۱۳۶۸ش.
• سلیمان سعدالدین مستقیم‌زاده، تحفه خطاطین، استانبول ۱۹۲۸.
• هنر قلم، تحول و تنوع در خوشنویسی اسلامی، گردآورى ناصر خليلى و نبيل ف. صفوت، سرويراستار انگليسى، جولیان رابی، مترجم فارسى، پيام بهتاش، تهران، نشر كارنگ، ۱۳۷۹ش.
• #خوشنویسان_استانبول ، تألیف دکتر سلیمان برک، ترجمۀ ثریا منیری و مهدی قربانی، نشر پیکره/ ۱۳۹۶

@MehdiQorbani

✅ کتیبۀ #سبیل #ام_عباس در #قاهره

از زمانی که مصر به تصرف سلطان یاووز سلیم درآمد، تبدیل به یکی از ایالات حکومت عثمانی شد و فرهنگ تُرکی و عثمانی را نیز پذیرفت. حاکمان مصر همواره از سوی خلیفۀ عثمانی تعیین و از باب عالی (استانبول) اعزام می‌گردیدند. این حکام علاوه بر اجرای منویات سیاسی و مذهبی سلطان عثمانی، به تقلید از وی، اقدام به ساخت مساجد و مدارس و بناهای عام‌المنفعه می‌کردند. شیوۀ #معماری_عثمانی را هنوز هم می‌توان در بناهای باقیمانده از آن دوران دید. یکی از این آثار که تا امروز نیز محفوظ مانده، #سبیل_ام_عباس است. "سَبیل" در اصطلاح شرعی و فقهی، موقوفه‌ای است که فی سبیل الله برای استفادۀ عموم مسلمین ایجاد می‌شود. اما اُمّ عباس کیست؟

"عباس حلمی پاشا" یا "عباس دوم" (زادهٔ ۱۴ ژوئیه ۱۸۷۴ - درگذشتهٔ ۱۹ دسامبر ۱۹۴۴) پسر توفیق پاشا و آخرین #خدیو مصر بین سال‌های ۱۸۹۲ تا ۱۹۱۴ میلادی بود. #خدیو عنوان حاکمان سلسلۀ خدیوی بود که ماهیتی نیمه‌مستقل داشت.

مادر عباس حلمی پاشا به تقلید از سَبیل‌های بناشده توسط خاندان عثمانی در استانبول، اقدام به ساخت چشمه‌ای در #قاهره نمود که کتیبۀ آن را #عبدالله_زهدی_افندی نوشته است. این کتیبه حاوی چهار بیت شعر تُرکی عثمانی است که به خط #ثلث_جلی و بر روی سنگ به شکل برجسته حکاکی و بر بالای این چشمه نصب شده و هم‌اکنون نیز مرمت و بر جای خود باقی است.

چند سال پیش یکی از دوستان، با دیدن واژۀ "حضرت عباس" در ابتدای مصرع نخست کتیبه و بدون توجه به متن و معنی اشعار، این سَبیل را به حضرت ام‌البنین مادر حضرت اباالفضل العباس علیه‌السلام نسبت داده بود که صد البته خطای فاحشی است!

#عبدالله_زهدی_افندی از بزرگترین خطاطان تُرک است که نسب به تمیم الداری از صحابۀ حضرت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌‌وسلم می‌برد و عمدۀ شهرت وی، به دلیل کتابت #کتیبه های مسجد شریف نبوی در مدینۀ منوره است. #عبدالله_زهدی_افندی به دعوت خاندان خدیوی، سال‌ها در مصر اقامت کرد و عنوان #خطاط_مصر به وی اعطاء گردید. بسیاری از نوشته‌های رسمی و دولتی و کتیبه‌های بناهای بزرگ در قاهره به خط زهدی افندی است. وی در ۱۸۷۹ میلادی در #قاهره درگذشت و در جوار آرامگاه امام شافعی در قرافة الصغری در #فسطاط مدفون شد. زهدی افندی هنر خوشنویسی را در مصر پایه‌گذاری کرد و راه او توسط خطاطان بزرگ دیگر همچون #محمد_عزیز_افندی و #رئیس_‌الخطاطین #احمد_کامل_آکدیک که مدتی در مصر سکونت داشتند، دوام یافت.

برای مطالعۀ شرح حال و آثار #عبدالله_زهدی_افندی به کتاب #خوشنویسان_استانبول مراجعه فرمایید.

● تحقیق و تدوین: مهدی قربانی
@MehdiQorbani