✅پیشرفت در
#حلیه نویسی
حلیهنویسی بعدها بسته به قابلیتهای هنرمندان تغییراتی یافت. با افزایش تولید کاغذ در ابعاد بزرگ، حلیهها نیز در ابعاد بزرگتر نوشته شد و به جای چوب، که بید آن را میخورد، روی مقوا چسبانده شد و بدین سبب آسیب کمتری دید. حلیهنویسی در ابعاد بزرگ را
#قاضی_عسکر_مصطفی_عزت افندی (متوفی ۱۲۹۳) آغاز کرد و بدینسان، خط
#ثلث و
#محقق و
#نسخ نیز در حلیهها صورت جلی یافت.
#حسن_رضا_افندی در قسمت زیر کتیبه حلیههایش با خط ثلث حدیث معروف «لولاک لولاک لماخلقت الافلاک» را افزود و طول حلیه را تا بیش از دو متر افزایش داد. همچنین
#محمد_فهمی_افندی، در ابعاد بزرگ، در کنار استفاده از خط ثلث در قسمت شمسه، از خط
#غبار نیز استفاده کرد و با آن طرحهای گُل و گیاه کشید.
در حلیهها گاه جملات ترکی و فارسی نیز به متن عربی افزوده میشد. متون حلیه برای تذهیب کاران نیز صحنه نمایش هنرشان بود. نگارگران نیز گاه نگارههای مکه و مدینه را در آنها رسم میکردند.
■
#اجازت_نامه در حلیه نویسی
حلیهنویسی مناسبتی با اجازهنامهها نیز داشت، چنان که خطاط با نوشتن حلیه از استادش اجازهنامه دریافت میکرد. چنان که سلطان
محمد دوم عثمانی با نوشتن حلیهای زیبا اجازه خود را از
#محمد_وصفی دریافت کرد و عارف افندی فلبوی،
#احمد_کامل_آکدیک و
#محمد_عزیز افندی نیز هر یک با نوشتن حلیهای در خط ثلث و نسخ اجازهنامه گرفتند.
■ تزیین الواح حلیه
الواح حلیه پس از قرن سیزدهم هجری/ نوزدهم میلادی با طرحهای غربی تزیین شدند، اما از ۱۳۱۹ش/۱۹۴۰ به بعد دوباره همان شیوه تزیین سنّتی معمول شد. حلیهها جز به صورت الواح برای آویختن، بر روی سنگهای گرانبها و نیمه گرانبها نظیر کوارتز زرد نیز نوشته میشد که برای دفع شر بود و کاربردی طلسم گونه داشت. نمونههای زیادی از حلیهها در موزههای مختلف، به ویژه موزه
#توپکاپی سرای،
#موزه_آثار_ترک_و_اسلام و
#موزه_هنر_خط اداره اوقاف استانبول، نیز در بعضی کتابخانهها، مانند کتابخانههای
#سلیمانیه و دانشگاه استانبول و در مساجد جامع و محلی و برخی مجموعههای شخصی موجود است.
□□□منابع جهت مطالعه
• اوکتای آصلان آبا، فنون الترک و عمائرهم، ترجمه احمد
محمد عيسى، استانبول ۱۴۰۷/۱۹۸۸.
• ابن منظور.
• ژاک داماز، هنر خطاطی در ترکیه از قرن دوازدهم، ترجمه صادقىوند و بهروز گلپايگانى، تهران (۱۳۶۰ش).
• آنه ماری شیمل، خوشنویسی و فرهنگ اسلامی، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد ۱۳۶۸ش.
• سلیمان سعدالدین مستقیمزاده، تحفه خطاطین، استانبول ۱۹۲۸.
• هنر قلم، تحول و تنوع در خوشنویسی اسلامی، گردآورى ناصر خليلى و نبيل ف. صفوت، سرويراستار انگليسى، جولیان رابی، مترجم فارسى، پيام بهتاش، تهران، نشر كارنگ، ۱۳۷۹ش.
•
#خوشنویسان_استانبول ، تألیف دکتر سلیمان برک، ترجمۀ ثریا منیری و مهدی قربانی، نشر پیکره/ ۱۳۹۶
@MehdiQorbani