تاریخ و فرهنگ دره شهر

#پرس_و_پو

در زمان های گذشته و در حال حاضر نیز هرگاه شخصی بمیرد ازهمان نخست گوسفند یا بزی را برایش قربانی می کنند و به آن " #شوشوم"می گویند.

شو شوم برابرواژه فارسی "شام شب "است .درجامعه سنتی داشتن دام ارزش فراوانی دارد و کسی که دام نداشت را بی شوشوم می دانستند ."بی شوشوم بمینی" نفرینی به انسان و" وَشوشوم بکشنیت " هم نفرینی به دام است.

به هر صورت شوشوم پاره‌ای از آیین‌ پرس و پو است که خود پرس و پو با آگاهی به شرایط زمانی و مکانی تغییر می کند.روزگاری رسم چمر و کتل درجای جای زاگرس اجرا می شد اما به علت هزینه سرشار و مقدمات زیادترآن امروزه و به ندرت فقط برای کسانی برجسته برگزار می‌شود.در یک قرن پیش همکاری بستگان یک طایفه در پرس و پو بسیار بیشتر از این زمان بوده است.بی‌گمان کم بودن جمعیت و شاید #طولانی_بودن_عمر_افراد هم بر روایی پرس و پو افزوده بود.در آن دوران صاحبان سوگ ،پخت و پزی انجام نمی دادند و این مردم بودند که هر خانواده یک دیگ آبگوشت می پخت و به همراه ظرف و مشکی پر ازآب برای برپایی این مراسم به خانه صاحب سوگواری می بردند.افراد دیگر به اندازه توان خود گاهی چای ، قند و به ندرت پول نقد پرداخت می کردند.این مراسم یک روزه بود و در شامگاه آن روز، هرکسی اثاثیه ای را با خود آورده بود آن را به منزل باز می گرداند.ولی رسم سیاه پوشی فراگیر بود و حتی با شنیدن مرگ عزیزی مقداری از یک تخته سیاه چادر را #بریده و به #کول خود وصل می گردند.

ازنام منطقه "دوار دِ مِل دینارکوه" متوجه خواهیم شد که این سنت در گذشته های بسیار دورهم وجود داشته است.بستگان نزدیک تا یک سال برای مرده جامه سیاه می پوشیدند.گاهی می شد که در این مدت فرد دیگری می مرد و #سیاهپوشی برای سال دیگریا سال های متمادی ادامه می یافت...
برخی افراد هم سوگند می خوردند تا پایان عمر برای شخص از دست رفته سیاهپوش شوند و به این کار " #شرط"می گفتند .در زمان های پیشین اخبار و آگهی‌ها به صورت سینه به سینه نقل می شود وبرای باخبر کردن افراد از مرگ دیگری کسانی را برای این کار به منازل آن ها می فرستادند.امروزه هم پرس و پو آرامش دهنده دردهای خانواده های داغدار است.

این سنت از چنان اهمیتی برخوردار است که دارندگان سوگواری در سخت‌ترین شرایط روحی آگاه خواهند بود که فلان کس به پرس و پوی مرده ایشان آمده یا نیامده است. حساسیت زنان در این باره بیشتر است وزنانی که هنوز از #کت و #گلونی استفاده می کنند قبل ازرسیدن به مراسم، گلونی خود را به‌پاس صاحب سوگ پایین می کشند که صاحبان عزا هم در همان ابتدای حضور آن ها ، گلونی ها را از سمت پیشانی بالاتر برده و یا با یک حرکت نمادین بر روی آن دست می کشند که این کار همانند نیمه برافراشتن پرچم کشورها در مرگ رهبر کشور دیگری است! به هر صورت بالاکشیدن گلونی شرکت کننده ها در مراسم خود یک نوع حضور و غیاب است و در صورت عدم حضور وی در این مراسم متعاقباٌ از وی گله مند خواهند شد

"غم دِ بار نوون".

جمشید حرمی/کد متن2304/24
انتشار با ذکر منبع بلامانع است
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

‍ #پوشش

#کَت و #گُلوَنی
@ceymarian
زنان لرو لک در زمان گذشته کت و گُلوَنی را باهم می‌پوشیدند به‌طوری‌که " کَت " را جدا زیر گُلوَنی می‌بستند تا موهای سر به‌خوبی پوشیده ومهارشوند.

اصل پوشش زنان لُرولک" کَت " بود و گُلوَنی به‌عنوان یک زینت و مکمل بر روی آن بسته می‌شد.
گُلوَنی" نقوش رنگی‌تری نسبت به کَت دارد وزنان لُرولک برای زیبایی همیشه آن را بلندتر از کَت می‌پوشیدند.
درگذشته مدل پوشیدن کَت ثابت بود و همه یک‌طور می‌بستند اما بستن گُلوَنی بر روی سر با توجه به مراسمات خاص متفاوت بود.
گُلوَنی آداب ویژه خودش را داشته و مدل بستن آن با توجه به نوع مراسمی بوده که زن لُر و لک به آن وارد می‌شده است.
بستن گُلوَنی زنان لرستان و همچنین در منطقه سیمره در مراسماتی مانند عروسی، عزاداری، کار و کدخدا منشی فرق داشته و هرکدام یک مدل روی سربسته می‌شد.
متفاوت بودن بستن گُلوَنی در مراسمت مختلف به خاطر نوع گره، نقوش، قاب کمتر یا بیشتر، کوتاه وبلندی سربند یا همان گُلوَنی در پشت سر بود.
در مراسمت شادی رنگ گُلوَنی شادبود و از پشت سربلندتر اما در مراسمت عزاداری گُلوَنی کوتاه، جمع‌تر و رنگ آن تیره‌تر بود.
در نوع شهری گُلوَنی جمع‌تر و کوتاه‌تر از زنان روستایی پوشیده می‌شد.
بستن همین گُلوَنی در بین طوایف مختلف لرستان و همچنین این دیارفرق می‌کرد
این مردم درگذشته ارتباط زیادی با نقوش هندسی داشتند؛ لرها ولک ها با شکل ستاره سروکار زیادی داشتند چون نعمت و برکت را از آسمان می‌دیدند و این نقوش هندسی برای آن‌ها پر از رمز و راز بود به همین خاطر در طرح‌های قالی، گلیم و گُلوَنی از شکل اشکال هندسی استفاده می‌کردند.
با آمدن صنعت پارچه‌بافی سازندگان پارچه به طبع از نقش‌های هنری و هنر زمان صفوی که نقوش لچک، ترنج، اسلیمی بود برای نقش‌های گُلوَنی استفاده کردند و از آن تاریخ تاکنون آن نقش‌ها بر روی سربند لری و لکی ماندگار شد.
بی‌شک گُلوَنی تاریخ چند هزارساله‌ای دارد اما سربند بستن زنان این دیار امروز شبیه گُلوَنی بستن زمان گذشته نیست.
گُلوَنی نشانه عزت و ایستادگی قوم لرولک بوده و حتی زمانی که پهلوی می خواست انقلاب سفید اجرا کند در لرستان نتوانست دست به این کار بزند
برگرفته از متن عطا حسن پور
ارسالی:ابوذر نجاتزاده
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIARIAN