تاریخ و فرهنگ دره شهر

مختصری از افسانه همیل وممیل

باسلام خدمت دوستان آنچه راکه مااززبان بزرگان درمورددوچله زمستان یعنی چله(کلنگه)وچله(گجره، کچکه)شنیدم به این شرح است که
باپایان آذر(مونگه سیه)وآغاز دی(نوروژ) یعنی سی روز از دی وده روز ازبهمن(خاکه لیه) روچله کلنگه وبیست روز پایانی بهمن روچله گجره (کچکه)نامیده اند وسرمای زمستان رابه پیرزن( #دایا)ودوماه سردش رو دی وبهمن رو(همیل وممیل)نامیده اند..
درپایان بهمن که پایان فصل سرماست اگر روز آفتابی باشه پیرزن(دایا)میگه همیل مرد وممیل مرد ایسه دل وکی بکرم خوش/دم چمتی هوا دم عالمه بسزه عه تش..یعنی گرمای آفتاب خودشو نشون میده باورودبه ماه اسفند. ولی اگر درپایان چله گجره(کچکه) هواباز بارونی وسرد باشه میگیم چومت پیرزن افتاد تو آب یعنی روزهای بارانی وسردهمچنان ادامه دارن...
باتشکرعباس دلاوری

@CEYMARIAN

‍ سە شعر از زمستان تا بهار
دیار سیمره

1🍃
@ceymarian
هواسردو #کەور*" این کوە خاموش
نشستە ساکت وبرفش در‌آغوش

ولی فردا بهار از راه که اومد
قبای سبزش و می ندازه بر دوش

2🍃
#حمیل*" رفت وزمستان ماندوسرما
#ممیل* "هم رفت وسرما ماند برجا

کە #دایا*آمد و اندخت #مشعل
بهاران در بهاران گشت پیدا

3🍃
به تن پوشیده #کوئر *"جامه ای سبز
به دستانش گرفته نامه ای سبز

تمام سطرهایش سبز وزیبا
نوشته نامه را با خامه ای سبز

#احمدزینی_وند
*کوئر: کبیرکوه.کەور
کەور:بافتح کە ،کوئر،کبیرکوە
*حمیل:پسرننەسرما
*ممیل:پسر ننەسرما
*دایا:ننەسرمابەزبان محلی
*کەدایا آمدوانداخت مشعل:در اساطیر منطقه آمده وقتی پسران ننه سرما می میرند،ننه سرما(دایا)چوب نیمە سوختە ای بە آسمان پرتاب می کند وازهرم گرمای آن سرما ازبین رفته وبهار می شود

تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

فرهنگ شفاهی مهرگان کده
@CEYMARIAN
چومت و سر شصت

#چومت، در زبان عامیانه قطعه چوبی است که یکسر آن در حال سوختن وشعله ور شدن است ، بطوریکه سر دیگر ان را براحتی می توان در دست گرفت وپرتاب کرد .
در فرهنگ عامه مردم دیار سیمره به تجربه دریافته اند که با گذشت ۴۵ روز از فصل زمستان کم کم زمین رو به گرمی می گراید و این گرمی زمین باعث رشد و استعداد سبز شدن دیگر گیاهان می شود و اینموقع از فصل زمستان (روز ۴۵ زمستان ) را #نفس_دزده می نامند و علامت ان هم ترک خوردن یخ روی تخت #کلاشکن #کورکوه بود در ناحیه شیخ ماخو و در روزگارانی که تغییرات اب و هوایی زیاد نبوده و بعد از گذشت ۱۵ روز از نفس دزده که در مجموع ۶۰ روز از زمستان گذشته باشد ، تغییرات آب و هوایی که در پیدایش فصول نقش دارند .شروع به فعالیت می نمایند و زمین گرمتر می شود و پایان شصت روز زمستان را #سرشصت و #نفش_اشکارا می نامند .و باز هم علامت ان پاک شدن یخ بر روی کلاشکن و لیز خوردن یخ آبه روی ان بود .
وداستان رفتن #همیل بگوه و بر نگشتن ان، و #ممیل را بدنبال ان فرستادن بدستور #دایا یا همان مادر، که از دست روزگار وسرمای زمستان ناراحت می شودودر روز #شصتم و دم چومت را می گیرد و بطرف دشت و دمن پرتاپ می کند واین شعر را می خواند
همیل رت وممیل رت دل وکی به کنم خش
دُم چومتی بییرم ولات بزنم تش

همیل وممیلم رفته اند به چه کسی دل خوش کنم
چوب شعله ور شده ای بگیرم و آن را پرت کنم تا ولایت ها بسوزند
در باور لکها ولرها چنین است که اگر چومت (در روز شصتم )در شب و روز بارانی وابری ونم داری بیفتد سال پر باران وخوشی است واگر چومت درشب وروز صاف وافتابی بیفتد خشک سالی را بدنبال دارد

الحمدلله امسال چومت در تر سالی افتاد امیدواریم سالی خوش ونیکو وبهاری بمانند بهار کوئر داشته باشید و قدر دان کوئر باشیم ...

#علی_آقایی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN