اندیشه در اکنون

‍‍ ‍‍ دانی که حروف عشق را معنی چیست


چهارشنبه هفته گذشته و دیروز در جمع فرهیختگانی چند از حوزه علمیه تهران، مساله #هدف_آفرینش در جلسات مختلفی کانون بحث و گفتگو قرار گرفت.
نخستین کوشش من معطوف به این نکته شد که این مساله که در دوران #سنت با یک نوع زمینه و در عین حال استلزامات الهیاتی همراه بوده و هست بدل به مساله #معنای_زندگی شده است. افق نگاه انسان پیشامدرن به عالَم به افق الهی تنظیم شده و وجود و معرفت را از دریچه فعل موجود فوق بشری تبیین کرده است و بر این مبنا، وجود عینی یا وجود ذهنی ماهیت لابشرط را بند آن نموده است. این در حالیست که ساعت انسان #مدرن بر وقت الهی کوک نمی شود و زاویه دید #بشری جایگزین افق نگاه #فوق_بشری می شود. محوریت انسان، نیاز بشر به دین را به انتظارات بشر از دین و صحبت از حقوق بشر را جایگزین تکالیف او می نماید. دیگر هدفداری یا عبث بودن خلقت اهمیتی ندارد؛ به قول کامو:

"چه فرقی میکند که زمین به دور خورشید بچرخد یا این به دو آن؛ این مساله فاقد ارزش و اهمیت است. بسیاری به زندگی خود خاتمه میدهند زیرا معتقدند که زندگی به زحمت زیستن نمی ارزد و کسان دیگری خود را در راه عقاید یا آرزوهایی به کشتن می دهند که بدانها دلخوش کرده بودند و بهانه زیستنشان بوده است. آنچه که مردم بهانه زیستن میخوانند بهانه بسیار خوبی برای مردن من هم هست! پس به نظرم معنای زندگی واجبترین مساله است"

در این ساحت، سخن از اهداف آفرینش موضوعیت خود را از دست داده و مبدَّل به معنای زندگی در ساحت هدف، کارکرد و ارزش زیست انسانی می گردد. تلاش برای واکاوی ابعاد مساله معنای زندگی در فرصتی محدود تنها بخشی از گفتگوی صمیمی فیمابین من و این فرهیختگان بود. تامل در ابعاد روانشناختی و علمی و دهها مساله دیگر پیرامون هدف آفرینش و معنای زندگی بخش بعدی بحثهایمان بود که گزارش آن را به وقتی دیگر موکول میکنم:

گنج مخفی بُد ز پری چاک کرد
خاک را تابان تر از افلاک کرد
گنج مخفی بُد ز پُری جوش کرد
خاک را سلطان اطلس پوش کرد


🖌دکتر مجید احسن


@majidahsan62