اندیشه در اکنون

در ستایش تحقیق

🔰چند هفته ای است که در دانشگاه تهران با دوستانی محترم، #مساله_شر از منظر #ابن_سینا بر مبنای کتاب #الهیات_شفا را بحث می کنیم.

🔰یکی از اعضای کلاس در گفتگویی با من بیان کرد که در باب شر نظر خاصی دارد که ممکن است لزوما با اصطلاحات و هنجارهای علمی و آکادمیک سازگار نباشد و وی بر مبنای تجارب فکری و زیسته خود به آن رسیده است. از وی خواستم دیدگاهش را در کلاس، مطرح و در معرض بحث و گفتگو قرار دهد.

✅مهمترین نکته ای که از بین همه بحثها و جدلهای جدی وی و برخی دانشجویان ذهن من را درگیر خود نمود و بیش از محتوای مباحث برای من جلب توجه کرد #تلاش ایشان برای #استقلال_رای در حوزه #نظر بود.

🔰روشن است که #تقلید در حوزه #عمل به خودی خود مذموم نبوده و انتظار #تخصص افراد در همه امور به دلیل محدودیت شرایط و استعدادها محال وقوعی است.

🔰به نظر می رسد همین سخن در باب #امور_نظری نیز جاری است و تکلیف ِ افراد به صاحب رایی در همه علوم نظری تکلیف بمالایُطاق است.

✳️آنگونه که مشهور است این امر دارای یک استثناست و آن، حوزه #جهان_بینی دینی است که تحقیقِ در آن شرط شده است تا جایی که بسیاری، تقلید در حیطه #اصول_دین را مجاز ندانسته اند. اما آیا به راستی همه افراد توانایی و یا استعداد نگاه محققانه در این عرصه را دارند؟و آیا این استثناء خود دچار اشکالات پیش گفته نیست؟

✅همین ملاحظات و البته برخی دلائل دیگر که از ذکرشان خودداری می کنم موجب شدند که عنوان نوشته ام را #در_ستایش_تحقیق بگذارم و آن را مساوی #مذمت_تقلید به حساب نیاورم چه اینکه معتقدم همه اقسام تقلید مردود نیستند.

✳️نکته ای که من در اینجا می خواهم بیان کنم این است که موارد و دایره جواز یا تقبیح #تقلید هر آنچه که باشد هیچ خللی به ارزشمندی #تحقیق وارد نمی کند و همیشه و همه جا و برای همه کس و در هر موضوعی، تلاش استقلال جویانه جایگاه والاتری دارد حتی اگر که به نتیجه مطلوب نرسد.

🔰یادمان نرود که برخی از ترس گمراه شدن، خطر نکرده و راحتی تقلید را پیشه خود ساخته اند غافل از اینکه چه بسا سقوط یا بقا در ورطه #جهالت به مراتب هولناکتر باشد. به نظرم فرق است میان آن مقلدی که در اَنبانش جز #توهم_دانایی نیست(و مصداق آیات ۳۱سوره توبه و ۲۲-۲۴زخرف است)و آن حقیقت جویی که صادقانه، بضاعت مزجات خود را گوشزد می کند و آماده شنیدن سخن مخالف است تا شاید #حقیقت در جانش طنین انداز شود.

✅✅پس بهتر است خطر کرده و گوش به فیلسوف شهیر دوران مدرن #کانت فرا دهیم که:

"ای بشر #شجاعت_اندیشیدن داشته باش." مقاله روشنگری چیست،ترجمه فولادپور

✅✅✅و از نتیجه هر آنچه که می خواهد باشد نهراسیم و همراه با فیلسوف شهید، استاد #مطهری شویم که:

"من واقعا معتقدم هر فرد یا گروهی، هر مرامی، هر فکر و هر مذهبی داشته باشند اگر آن فکر و آن مذهب را از روی #صداقت بپذیرند و واقعا روی همان حس #حقیقت_جویی دنبال آن بروند عاقبتشان به خیر است." مجموعه آثار،ج۲۴ص۱۹۲

🖌مجید احسن(پژوهشگر حوزه فلسفه و دین)

@majidahsan62