ادب‌سار

🎇 چهارشنبه که روز بلاست باده بخور
به ساتگینی می خور تا به عافیت گذرد
#منوچهری_دامغانی

🎆 جشن سوری
از جشن‌های باستانی مانده بر جای، جشن سوری در پایان سال یا همین #چهارشنبه_سوری کنونی است. تنها نوشتار بازمانده‌ای که در این باره به ما سخن گفته، تاریخ بخارا است که این جشن برگزار می‌گردید و جشن سوری نامیده می‌شد.
«و چون امیر سدید منصور بن نوح به ملک نشست، اندر ماه شوال به سال ۳۵۹ در جوی مولیان بفرمود تا آن سراها عمارت کردندی و هنوز سال به پایان نرسیده بود، به شب سوری چنانکه عادت قدیم بود آتشی بزرگ بیفروختند، پاره‌ای آتش بجست و جمله سرای بسوخت»(۱)

🎇 چند نکته‌ی ارزشمند در این گفتار شایان نگرش است:
۱- نُمارش (اشاره) به هنگام جشن است که هنوز سال پایان نیافته بود.
۲- چنان‌که آیین دیرینه بود، به شیوه‌ای کهن که رواگ داشته بود.
۳- دیگر آنکه از جشن سوری یاد شده است در پایان سال، نه چهارشنبه‌سوری.

🎆 به نوشتار یاد شده می‌نگریم و پی می‌بریم که این جشن به دست «منصور بن نوح سامانی» در بخارا برگزار شده و انگیزه‌ی آتش‌سوزی گردیده است. آنکه چه هنگام بوده به درستی روشن نیست ولی می‌توان دریافت که در یکی از شب‌های پایان سال بوده است و برخورد این جشن با شب چهارشنبه که در روزشمار تازیان بدشگون و ناخجسته (۲) به شمار می‌رفته و تا آن زمان شب چهارشنبه‌ی پایان سال را به شادمانی پرداخته و می‌کوشیدند بدین روش، بدشگونی چنین شب و روزی را از میان ببرند.
اکنون این پرسش پیش می‌آید که جشن سوری ایرانیان چگونه می‌توانست زداینده‌ی بدبختی و گجستگی باشد؟
آتش در دیدگاه ایرانیان پدیده‌ی روشنی و شادابی، پاکی، سازندگی، زندگی و تندرستی و پدیده‌ای خداوندی است.

🎇 بیماری‌ها، زشتی‌ها، بدی‌ها و همه‌ی گرفتاری‌ها در پهنه‌ی تاریکی جای دارند. پس افروختن آتش راه یافتن روشنی شناخت در دل و روان آدمی است که نشانه‌ی اهریمنی و بدشگونی را از میان برمی‌دارد. از این رو جشن سوری پایان سال را به شب واپسین چهارشنبه سال دگرگون کردند تا با پدید آمدن سال نو خوش و خرم و شادکام گردند. چون افروختن آتش که نشانه‌ی پیروزی روشنی بر تباهی و بیماری بود و بودن‌اش انگیزه‌ی پاکی می‌شد شناخته گشت و کم‌کم آیین پریدن از روی آتش و خواندن ترانه‌هایی پدید آمد که بر پایه‌ی سخن شادروان استاد پورداوود کار زشتی است و چنین می‌گوید که در جشن سوری پریدن از روی گدازه‌های آتش و ناسزایی چون «سرخی تو از من، زردی من از تو» گفتن، از آن روزگارانی است که دیگر ایرانیان مانند نیاکان خود آتش را فروغ ایزدی نمی‌دانستند.

✍ فرستنده: #بزرگمهر_صالحی

🎇 بازخَن‌ها:
۱- تاریخ بخارا ابوجعفر نرشخی به کوشش مدرس رضوی ۱۳۱۷
۲- المحاسن و الاضداد نوشته‌ی جاحظ
۳- تاریخ نوروز وگاهشماری ایرانیان عبدالعظیم رضایی
۴- پنجاه گفتار استاد پورداوود به کوشش مرتضی گرجی ۱۳۴۳

🎆 @AdabSar

☀️🕊

آمدت نوروز و آمد جشن نوروزی فراز
کامکارا کار گیتی تازه از سر گیر باز!
#منوچهری

#چکامه_پارسی #نوروز

🦋🌼 @AdabSar

بازتاب #جشن_بهمنگان در شماری از چامه‌های پارسی:

اورمزد و بهمن و بهمنجنه فرخ بود
فرخت باد اورمزد و بهمن و بهمنجنه
#منوچهری

فرخش باد و خداوندش فرخنده کناد
عید فرخنده‌ی بهمنجنه و بهمن‌مه را
#فرخی

بجوش اندرون دیگ بهمنجنه
بگوش اندرون بهمن و قیصران
منوچهری

رسم بهمن گیر و از نو تازه کن بهمنجنه
ای درخت ملک، عزت بار و بیداری تنه
منوچهری

اندرآمد ز در حجره‌ی من صبحدمی
روز بهمنجنه یعنی دویم از بهمن ماه
#انوری
❄️ @AdabSar 🕊

‍ 🌺@AdabSar🌺

شاد باشید که جشن مهرگان آمد
بانگ و آوای درای کاروان آمد

کاروان مهرگان از خَزران آمد
یا ز اقصای بلاد چینستان آمد

نا از این آمد، بالله نه از آن آمد
که ز فردوس برین وز آسمان آمد

مهرگان آمد، هان در بگشاییدش
اندر آرید و تواضع بنماییدش

از غبار راه ایدر بزداییدش
بنشانید و به لب خرد نجاییدش

خوب دارید و فرمان بستاییدش
هر زمان خدمت لختی بفزاییدش!

#منوچهری_دامغانی
#مهرگان #جشن_مهرگان


خوراکی‌های جشن مهرگان نوشیدنی گیاه هوم و نانی از آرد هفت گیاه گندم، جو، نَرسَک(عدس)، برنج، ماش، نخود و ارزن پخته می‌شد. اکنون آن هفت گیاه در خوان مهرگانی نهاده می‌شود. در آتشدان‌ها اسپند و زفران(زعفران) و انبر(عنبر) می‌ریختند تا هوا خوشبو باشد.

🌺@AdabSar🌺

🔷🔶🔹🔸
@AdabSar
🔅پالایش زبان پارسی


🔻موسم= هنگام، هنگامه، گاه(موسم بهار= بهارگاه)، زمان، وار، وارِه، سالگَه، فَرشیم، وَرشیم
🔻موسم سرما= پیزار
🔻موسمی= هنگامانه، گاهانه

✍نمونه:
🔺بهار، اولین موسم سال است=
بهار، نخستین وَرشیم/فَرشیم سال است

🔺موسم تابستان است و گرما طاقت‌فرساست=
وَرشیم/فَرشیم تابستان است و گرما توان‌فرساست

🔺شروع باران‌های موسمی، بعضا موجب جاری‌شدن سیلاب می‌شود=
آغاز باران‌های گاهانه، گاهی زمینه‌ساز راه‌افتادن تُندآبه می‌شود

🔺دانی که خوشی او چه‌سان بود؟
چون عشق به موسم جوانی #عطار=
دانی که خوشی او چه‌سان بود؟
چون اِشغ به هنگام جوانی

🔺هر سال دارای ۴ «سالگه» است: بهاران، تابستان، خزان و زمستان

🔺خیزید و خز آرید که «هنگام» خزان است #منوچهری

🔺گُل دگرره به گُلْسِتان آمد
«واره»ی باغ و بوستان آمد #رودکی


گردآوری و نگارش #مجید_دری
#پارسی_پاک
#موسم #موسمی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸

🔷🔶🔹🔸
@AdabSar
🔅پالایش زبان پارسی


🔻موسم= هنگام، هنگامه، گاه(موسم بهار= بهارگاه)، زمان، وار، وارِه، سالگَه، فَرشیم، وَرشیم
🔻موسم سرما= پیزار
🔻موسمی= هنگامانه، گاهانه

✍نمونه:
🔺بهار، اولین موسم سال است=
بهار، نخستین وَرشیم/فَرشیم سال است

🔺موسم تابستان است و گرما طاقت‌فرساست=
وَرشیم/فَرشیم تابستان است و گرما توان‌فرساست

🔺شروع باران‌های موسمی، بعضا موجب جاری‌شدن سیلاب می‌شود=
آغاز باران‌های گاهانه، گاهی زمینه‌ساز راه‌افتادن تُندآبه می‌شود

🔺دانی که خوشی او چه‌سان بود؟
چون عشق به موسم جوانی #عطار=
دانی که خوشی او چه‌سان بود؟
چون اِشغ به هنگام جوانی

🔺هر سال دارای ۴ «سالگه» است: بهاران، تابستان، خزان و زمستان

🔺خیزید و خز آرید که «هنگام» خزان است #منوچهری

🔺گُل دگرره به گُلْسِتان آمد
«واره»ی باغ و بوستان آمد #رودکی


گردآوری و نگارش #مجید_دری
#پارسی_پاک
#موسم #موسمی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸

‍ 🌺@AdabSar🌺

شاد باشید که جشن مهرگان آمد
بانگ و آوای درای کاروان آمد

کاروان مهرگان از خَزران آمد
یا ز اقصای بلاد چینستان آمد

نا از این آمد، بالله نه از آن آمد
که ز فردوس برین وز آسمان آمد

مهرگان آمد، هان در بگشاییدش
اندر آرید و تواضع بنماییدش

از غبار راه ایدر بزداییدش
بنشانید و به لب خرد نجاییدش

خوب دارید و فرمان بستاییدش
هر زمان خدمت لختی بفزاییدش!

#منوچهری_دامغانی
#مهرگان #جشن_مهرگان


خوراکی‌های جشن مهرگان نوشیدنی گیاه هوم و نانی از آرد هفت گیاه گندم، جو، نَرسَک(عدس)، برنج، ماش، نخود و ارزن پخته می‌شد. اکنون آن هفت گیاه در خوان مهرگانی نهاده می‌شود. در آتشدان‌ها اسپند و زفران(زعفران) و انبر(عنبر) می‌ریختند تا هوا خوشبو باشد.

🌺@AdabSar🌺

🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی

«بزرگمهر»
🔮🔮 نام کهن و پسرانه‌ی "بزرگمهر" نمایانگر باورهای آیین مهرپرستی و یا کیش زرتشتی، به چمار خورشید بزرگ است. "بزرگمهر" نامی وابسته به واژه‌ی مهر(میترا یا خورشید) و نشان ارجمندی مهر است.
فروغ و روشنایی فراوان و بسیار مهربان چم‌های دیگر این نام هستند.
برای آشنایی با مهر یا میترا به این پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/7569

🔮🔮 "بزرگمهر"، نام ویچیر(وزیر) خوشنام، هوشمند و خردمند انوشیروان ساسانی بود که در زبان پهلوی "وزورگ میتر" (vazurgmitr) خوانده می‌شد. (بهرام فره‌وشی)

همچنین گفته شده که "بزرگمهر" در پهلوی "ووزورگ‌میهر" (vuzurgmihr) خوانده می‌شد. (منصور رستگار فسایی و برهان قاطع)

در فرهنگ عمید آمده که "بزرگ" در زبان پهلوی بازورگ یا بَـزورگ گفته می‌شد.

🔮🔮 برخی "بزرگمهر"، ویچیر دانای انوشیروان را همان برزو یا برزویه پزشگ دربار انوشیروان دانسته‌اند.
هنگامی که پادشاه هند بازی شترنگ(شطرنج) را نزد شاه ایران فرستاد، بزرگمهر راز آن بازی را یافت و در برابرش بازی تخته‌نرد را نوآفرینی(ابداع) کرد.
- سی‌سد(صد) وزیر گیری بیش از بزرگمهر
سی‌سد امیر بندی بیش از سپندیار!
#منوچهری

- بزم نوشیروان سپهری بود
کز جهانش بزرگمهری بود!
#نظامی

- ما را چه باک مزدک و بیم بزرگمهر
چون او غباد قادر نوشیروان ماست!
#خاقانی

🔮🔮 نام "بزرگمهر" در شاهنامه‌ی فردوسی، به گونه "بوزرجمهر" (تازی شده‌ی نام بزرگمهر) آمده است:
- برفتند یکسر پر آژنگ چهر
بیامد بر شاه بوزرجمهر!

- بیامد نهم روز بوزرجمهر
پر از آرزو دل، پر آژنگ چهر!
#شاهنامه #فردوسی


🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی و هم‌آوا:
👧🏻 نازمهر، شیدمهر، فرمهر، هورمهر، آذرمهر، فرخ‌مهر، پری‌مهر، به‌آذین و...
👦🏻 کیان‌مهر، رادمهر، زادمهر، شادمهر، پاکنهر، برزو، برومند، برازنده، برزام، برزین و...

✨برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم✨


#پریسا_امام_وردی
#نام_پسرانه_ایرانی
#بزرگمهر
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸

🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🌍به‌نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه برنگذرد

خداوند "کیهان" و گردان سپهر
فروزنده‌ی ماه و ناهید و مهر!
فردوسی


🔅آشنایی با نام‌های ایرانی

«کیهان»
💫واژه‌ی کهن و پارسی "کیهان" برگرفته از واژه‌ی پهلوی "گِهان" یا "گیهان"(gehan) است. واژگان جهان و گیتی نیز گونه‌ی دگردیس شده‌ی "گیهان" هستند. "گیهان" در زبان پهلوی نیز به چَـم(معنی) جهان هستی بود.

🌙⭐️"کیهان"، واژه‌ای ساده است و از گذشته تاکنون به چم جهان هستی، گیتی، سپهر، آسمان، همه‌ی گویال‌ها(سیارات) و ستارگان و هستی کهکشان است که امروزه در نام‌گذاری پسران نیز از آن بهره می‌گیرند.

⛺️شاید از اقبال و بخت تو که گیهان آفرین
آفریند از پی ملک تو گیهان دگر!
#سوزنی

🌠چو روشن زمانه بدانسان بود
که فرمان دادار گیهان بود!
#فردوسی

🌌ای میر جهان ایزد بسپرد به تو گیهان
گیهان به ستمکاران دانم که بنسپاری!
#منوچهری

🌈بر این دشت بسیار شاهان بدند
همه نامداران "کیهان" بدند!
#شاهنامه #فردوسی

🇮🇷نام‌های ایرانی و زیبای هم‌آوا با "کیهان":
👦🏻کیان، کیان‌مهر، کیارش، کیاوش، کیانوش، ماهان، روزبهان و...
👧🏻ژوان، پگاهان، ارغوان و...


#پریسا_امام_وردی
#نام_پسرانه_ایرانی
#کیهان
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸