💠زبانشناسی فرهنگی
یادداشت ۱ : تعریف (compliment)
قسمت دوم: کاربرد تعریف
تعریف به‌عنوان شاخص ادب و نیز ایجاد و تقویت‌کننده‌ی همبستگی بین مشارکان گفتمان در رسمی‌ترین تا غیررسمی‌ترین و از دورترین فاصله‌ی اجتماعی تا صمیمی‌ترین بافت‌های کلامی به‌کار می‌رود.
خداوند، بلندمرتبه‌ترین وجود، در قرآن از پیامبرانش تعریف می‌کند و آن‌ها را می‌ستاید:
صدیقا نبیا (سوره‌ی مریم)
هم او در قالب تعریف بر بی‌همتایی خود در آفرینش انسان تاکید می‌کند:
فتبارک‌الله احسن‌الخالقین (سوره مومنون)
در شاهنامه نیز احترام در قالب تعریف به کلام درمی‌آید:
شما پهلوانید و داناترید
به هر بودنی برتواناترید
و در صمیمانه‌ترین سبک‌ها، قربان‌صدقه‌ی مادرانه، می‌تواند نوعی تعریف از فرزند باشد تا محبت را بیان کند:
قربون اون قد و بالات برم که انقدر رشیدی.
اما کارکرد تعریف به موارد بالا خلاصه نمی‌شود. یکی از نقش‌های مهم تعریف، نقش ارزیابانه است که در آن گوینده با فرض جایگاهی بالاتر برای خود در زمینه مورد نظر با ارائه‌ی تعریفی، همان ویژگی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد:
خیلی فنی و اصولی پیانو می‌نوازید.
ویژگی ارزیابانه تعریف بیشتر در نزد مردان، و ویژگی ایجاد همبستگی تعریف بیشتر در نزد زنان دیده شده است.
تعریف در میانه‌ی طیف نقشی خود می‌تواند به ابزاری کلامی برای چاپلوسی تبدیل شود:
استاد شما خیلی مهربونید! با دست باز نمره بدین.
در یک سر طیف نقشی تعریف، طعنه قرار دارد:
خیلی خوش‌هیکلی! لباس چسبون هم می‌پوشی.
و در نهایت تعریف در نقش متلک خیابانی می‌تواند با نیت‌های گوناگون تولید و درک شود. این کارکرد تعریف می‌تواند از ستایش واقعی تا تضاد کامل صورت تعریف و معنای آن در نوسان باشد. (مثال این کارکرد تعریف را به خواننده می‌سپاریم).
↩️ ادامه دارد...
🖋دکتر زهرا ابوالحسنی
@Linguistics_UT
