Ixtiyor Esanov | Rasmiy kanal

Sanksiyalar bizga qo‘rqinchli emas. 😁

"Ер шарини болаларга берайлик".

Нозим Ҳикмат Ран (1902–1963) – турк шоири ва ёзувчиси.

Фернандо Магелланнинг дунё бўйлаб сайёхатидаги байроқдор кемаси"Тринидад" нинг тўлиқ ҳажмдаги нусхаси.

Шарқдаги минора услублари.

Доктор Йозеф Геббелс Гитлер томонида жанг қилган рус Дон казакларига Учинчи Рейх мукофотларини тақдим этмоқда .
Энди сиз Дон казакларининг ЖАСУР ўтмиши ҳақида бир оз биласиз.

Энг қизиғи совет ва рус тарихчилиги бу азаматлар хақида эслашни ёқтирмайди. Лекин бутун уруш давомида нацистлар концлагерида қамоқда ётган Степан Бандерани негадир фашистга тенглаштиришни яхши кўрадилар.
Бунинг асл сабаби битта, чунки Бандера Украинани Россиядан алоҳида мустақил давлат сифатида кўришни истаган эди.

«Сарт» атамасининг энг тўғри таърифи шундай: Совет ҳукумати даврида сартлар ҳақидаги баҳсларга ҳожат қолмади . Чунки шунчаки тожикларгв қўшилиб барча қозоқлар, қирғизлар, қарақалпоқлар ва ўзбекларнинг катта қисми кўчманчиликни тўхтатдилар ва ҳозирги кунда уларнинг барчаси сартлар деб ҳисобланадилар.

Б. Смирновнинг «Туркистон саҳроларида. Очерклар», асаридан, 1914 йил

«…Сартлар аралаш ирқдан ташкил топган. Лекин сартлар номи кўпинча алоҳида миллатни эмас, балки фаолият тури ва урф-одатлари билан ажралиб турадиган бир тоифани англатиш учун ишлатилади.
Шаҳарлар ва қишлоқларнинг кўчманчи бўлмаган аҳолиси, ривожланган бой тожиклардан ташқари, келиб чиқиши қайси миллатга мансублигига қарамай сарт деб аталади.
Қачонлардир қозоқ ёки ўзбек-кўчманчи кишиси кўчманчилик ҳаётидан воз кечиб, шаҳарга келиб жойлашса, ўша ерда уй қуриб, савдо ёки ҳунармандчилик билан шуғулланса, унинг болалари сарт бўлиб қоларди. Шунингдек, катта шаҳар атрофидаги қишлоқларга жойлашган ҳар қандай уруғ ва миллат вакиллари — ўзбеклар, қозоқлар, қорақалпоқлар ҳам сартлар деб аталади…».

Демак сартлар бу алоҳида миллат эмас, бу хар қандай шаҳарлик савдогар киши бўлиши мумкин бўлган, у хох тожик, ўзбек, қозоқ, қирғиз, туркман ёки қорақалпоқ бўлмасин шаҳарлашса бўлди сарт дейилган.

Амир Темур нима учун Самарқандни пойтахт қилган эди ?

Совет давридаёқ Амир Темур тарихи ўрганиш ва тарғиб қилишга журъат этган академик Иброҳим Мўминовнинг фикрича(Мўминов И. Темурийлар даври санъатининг пайдо бўлиши ва тараққий этиш тарихий илдизлари ҳақида - Самарқанд-Тошкент, 1969.) бунга кўпчилик учта сабабни кўрсатади.
1. Амир Темур эгаллаган биринчи йирик шаҳар
2. Об-ҳавоси, иқлими қулай бўлганлиги учун
3. Афросиёб Туронни Самарқанддан туриб бошқарганлиги учун
Иброҳим Мўминов буларга қўшилган ҳолда қуйидагиларни ҳам таъкидлайди:
1. Қулай географик жойлашув, яъни Мовароуннаҳрни, Туронни маркази
2. Сувлари кўп, уч томони тоғ билан ўралган ва уч ҳаво оқими мавжуд. Яъни тоғ, яйлов, дарахтзор водий(деҳқончилик қулай)
3. Атрофидаги тоғларда қурилиш материалларининг кўплиги
Юқоридагиларга эса қуйидагиларни қўшимча қилиш мумкин:
1. Савдо йўллари марказида жойлашган
2. Яйловларнинг яқинлиги катта қўшинни сақлаб туриш учун ҳам қулай эди
3. Ўша вақтдаги Мовароуннаҳрнинг энг йирик маркази эди. Бу ерда марказлашган давлат тузилишидан манфаатдор кучлар бошқа ҳудудларга нисбатан кўп бўлган.
4. Ўзидан аввалги амирлардан Абдулла ва Баён сулдуз ҳам пойтахт қилиб Самарқандни танлаган эдилар. Аммо улар марказлаштириш душманлари томонидан йўқ қилинган.
Шу ўринда айтиб ўтиш лозимки, Бобурнинг ёзишича, аслида Темурбек Кешни пойтахт қилишни истаган, шунинг учун у ерда маъмурий бинолар қурган. Аммо Кешнинг пойтахт бўлиш учун салоҳияти Самарқандга нисбатан кичик бўлгани учун фикридан қайтган экан
https://t.center/bahriddin_tarix

Фарзандингиз сизга ўхшашини ёки сиз хоҳлагандек одам бўлишини кутманг. Уни ўзингизга ўхшаш эмас,балки ўзига хос шахс бўлишига ёрдам беринг.

Януш Корчак

Москва рубли, 1707 йил.
Бу Россиянинг номи аслида Московия бўлганлигига яққол далилдир.

Римдаги Палаццо Фарнезе саройи тахминан 1530 йилда қурилган. Ранг-баранг фрескалардан ташқари, бу саройнинг безакларидан бири ажойиб,улуғвор миқёсда чизилган дунё харитаси бўлиб, унда дарёлар оқими, шаҳарлар, портлар ва диққатга сазовор жойлар аниқ акс эттирилган.

Бизга таниш бўлган харитадан у оқ эмас, балки яшил Антарктида билан фарқ қилади. Буни Антарктида дейиш қийин... У ерда икки Америкадан ташкил топган улкан ягона қитъа тасвирланган. Жанубий Америка эса гуллаб-яшнаётган Антарктида ерлари билан туташган. Дрейк буғози эса умуман йўқ!

Қулларни бошқариш бўйича 8 та маслаҳат: қадимги "топ-менеджер" айтади:

Қулларни бошқариш ва ходимларни бошқариш ўртасида унчалик катта фарқ йўқ — бунга Кембриж ўқитувчиси Жерри Тонер мутлақо аминдир . У қадимий Римда кадрлар билан ишлаш бўйича қўлланмани тайёрлаб нашрдан чиқарган. Ўзининг "Қулларни бошқариш" китобида Жерри Тонер римлик патриций Марк Сидоний Фалкс номидан сўзлайди: у қандай қилиб қулларни тўғри танлаш ва улардан максимал кучларини олиб ишлатиш кераклиги ҳақида ҳикоя қилади. Буларни диққат билан ўқинг ва қандай усуллар иш жойингизда сизга нисбатан қўлланилаётганини аниқлаб олинг.

1. Жамоа тузишга ҳаддан ташқари берилиб кетманг!

Шуни унутмаслик керак: бир хил муҳитдан ёки бир миллатдан келган қулларни ҳаддан зиёд кўп сотиб олманг. Бир қарашда бу жуда яхши ечим бўлиб кўриниши мумкин — улар бир-бирлари билан осон тил топишади ва яхши ҳамкорлик қилишади. Лекин кейинчалик катта муаммоларга дуч келасиз. Яхши ҳолатда улар бир-бирларини қувватлаб, суҳбатлашиб ўтиришлари ёки майда нарсаларни ўғирлашга мажбур бўлишади. Энг ёмон ҳолатда эса улар сўзлаша бошлаб, сизга қарши фитна уюштиришлари, қочиш ёки ҳатто сизга зарар етказишлари мумкин.

2. Фақатгина маҳоратга эмас, балки характерга ҳам эътибор беринг!

Қул сотиб олишда уларнинг характерларига ҳам эътибор беринг. Улар сизга жуда суст ёки, аксинча, ўта жасур кўринмаяптими? Энг яхши қуллар ўта қарам ва бўйсунувчан ҳамда ўта дағал ва ўзбошимча эмас. Жуда бўйсунувчан қуллар суст ва меҳнатда кучсиз бўлишса, жасурлари эса бошқаришда қийинчилик туғдиради. Шунингдек, доимий қайғу ва тушкунлик ҳолатида бўлган қуллардан сақланинг. Қул бўлиш осон эмас, шунинг учун бундай кайфиятдаги қуллар иш натижасини пасайтириб юборади.

3. Ҳамма ишни ўзингиз қилишга ҳаракат қилманг!

Ҳаддан ташқари кўп қул сотиб олиб, уларга кераксиз вазифаларни юклашдан сақланинг. Қадимий Римда бир бой киши қуллардан бирига ўз меҳмонларининг исмларини эслатиш вазифасини берган эди — бу каби ишлар фақатгина мақтанчоқлик белгисидир .

4. Қулларга ўзингизни севдиринг!

Кўплаб янги қул эгалари ишни фақат калтак билан бошқариш мумкин деб ўйлайдилар. Лекин тажрибали қул эгалари билади: ортиқча зўравонлик қулларнинг руҳан йўқолишига олиб келади. Зўравонлик ишончни йўқотади, қуллар оғир ва қийин бошқариладиган инсонларга айланиб қоладилар. Меҳнатни рағбатлантириш муҳим. Яхши ишлаган қулларни тақдирланг.

5. Ташкилотчиликка эътибор қаратинг!

Ҳар бир қулнинг вазифаси аниқ бўлиши керак. Бундай тизим уларнинг шахсий жавобгарлигини оширади. Қулларни 10 кишидан иборат кичик гуруҳларга бўлинг, чунки катта жамоаларда масъулият ҳисси йўқолади. Шундай қилиб, ҳар бир гуруҳ рақобат қилади ва кимнинг яхши, кимнинг ёмон ишлаётганини аниқлаш осон бўлади.

6. Раҳбарларни тўғри тарбияланг!

Янги бошқарувчилар қулларни ўз манфаати учун ишлатмаслигини таъминланг. Улар қулларни шахсий ишлари учун эмас, балки мулк манфаати учун ишлатиши керак. Шунингдек, бошқарувчилар ходимлар билан бир хил овқат еб, улар билан бир хил шарт-шароитларда бўлишлари лозим.

7. Қуллар билан дам олишни хам билинг!

Қуллар билан байрам қилишдан қочманг. Байрам кунлари қуллар билан бирга вақт ўтказиб, улар билан бир хил овқат еб, ўйинлар ўйнаш керак. Бу уларнинг сизга бўлган муносабатини яхшилайди. Бироқ байрамдан кейин жиддий назоратга қайтинг.

8. Қулларнинг қулига айланманг!

Қуллар майда-чуйда ёлғонлар орқали сиздан устун келмоқчи бўладилар. Улар ўзига хос найранглар қилади: овқатни ортиқча ейишлари, нархларни ошириб кўрсатишлари, касалликка ёлғон баҳона қилиб ишдан қочишлари мумкин. Агар сиз уларга ишонаверсангиз, тез орада барча иш икки баробар кўп вақт талаб эта бошлайди. Қулларнинг бу турдаги найрангларига қарши туришингиз ва ўз устунлигингизни сақлаб қолишингиз керак.

Analogi yo‘q.. 😃

Tundrada,
Temir yo‘l bo‘ylab,
Qaydagi yuguradi tezkor poyezd,
Vorkuta-Leningrad...

Па тундре,
Па железной дороге
Где мчится скорый
Воркута-Ленинград...

Ishlayotgan odamlar yonidagi dangasa odam ko‘proq qoralashga uchraydi. Yomon va adolatsiz odamlar fonida esa mehribon odam doimo alohida e’tibor bilan qarshilanadi.

Kontrast prinsipi to‘g‘ridan-to‘g‘ri gapirish mumkin bo‘lmagan (tsenzura, tuhmat uchun sudga tortilish xavfi) hollarda qo‘llaniladi, lekin aytishga juda zarurat tug‘ilgan paytda ishlatiladi. Bunda kerakli yo‘nalishda fikr yuritish ta’minlanadi.

Masalan, barcha OAVlar ma’lumotni qabul qiluvchini aniq bir xulosaga olib keladigan maxsus yangilik mavzularini tanlashda ushbu usuldan keng foydalanadi. Bu, ayniqsa, saylov kampaniyalari paytida yaqqol ko‘rinadi. Siyosiy raqiblar lageridagi ichki nizolar va janjallar batafsil tarzda, barcha tafsilotlari bilan yoritiladi. Go‘yoki, “ularning hammasi” – demagoglar va janjalkashlar to‘dasi. Aksincha, “o‘z” siyosiy harakati esa haqiqiy konstruktiv ishlar bilan shug‘ullanayotgan, o‘zaro birdam bo‘lgan jamoa sifatida ko‘rsatiladi. Tegishli yangilik syujetlari ham shunga mos tanlanadi. “Yomonlar” partiya ro‘yxatidagi joylar uchun tortishib yurganida, “yaxshilar” o‘z hisoblaridan qurilgan bolalar shifoxonasini ochishadi, nogironlarga va yolg‘iz onalarga yordam berishadi. Umuman olganda, dekoratsiya shunday yaratiladiki, bir siyosatchilar hokimiyat uchun kurashib, o‘zaro munosabatlarni aniqlashtirib yurgan paytda, boshqalar xalq manfaati yo‘lida bunyodkorlik ishi bilan shug‘ullanishadi.

Ba’zi OAVlar bir siyosiy bloklarni yaxshiroq ko‘rinishda tasvirlasa, boshqalari – boshqa bloklarni. Jurnalistlarning qaysarligi orqali ushbu OAVni qaysi moliyaviy-siyosiy guruh nazorat qilayotganini osongina bilib olish mumkin.

Propaganda usullari yoki OAV, siyosatchilar, reklama qanday ishlashi haqida...

1. Noma'lum avtoritet
Bu OAV tomonidan faol qo'llaniladigan aldash usuli bo‘lib, "kulrang" propaganda deb ataladi. Ma’lumki, ta’sir o‘tkazishning eng samarali usullaridan biri avtoritetga murojaat qilishdir. Bu avtoritet diniy, siyosiy arbob, ilm-fan vakili yoki boshqa kasb egasi bo‘lishi mumkin. Ammo bu avtoritetning ismi keltirilmaydi. Shu bilan birga, hujjatlar, ekspertlarning baholari yoki guvohlik bayonotlari keltiriladi. Masalan: "Olimlarning uzoq yillik tadqiqotlari shuni ko‘rsatdiki...", "Shifokorlar tavsiya qiladi...", "Prezident atrofidagi noma'lum manba xabar beradi...". Qanday olimlar? Qanday shifokorlar? Qanday manba? Bunday xabarlarning ko‘pchiligi haqiqat emas. Manbani ochiqlamagan holda bunday ma’lumotlar ishonarliroq bo‘lib ko‘rinadi, lekin jurnalistlar yolg‘on uchun javobgarlikdan qochadi. Shu sabab, agar OAVda "manbalar xabar qiladi" yoki "olimlar tavsiya qiladi" deb boshlanadigan gapni ko‘rsangiz, bu ko‘pincha propaganda yoki yashirin reklamadir.

2. "Oddiy hikoya"
"Oddiy" yoki "kundalik" hikoya odatda salbiy va yoqimsiz axborotni odamlar qabul qiladigan darajaga keltirish uchun qo‘llaniladi. Agar odamlarni zo‘ravonlik, qon to‘kilishi, jinoyatlarga o‘rganishga majbur qilish kerak bo‘lsa, boshlovchi xotirjam va hissiyotsiz ovoz bilan eng og‘ir jinoyatlar haqida xabar beradi. Bu usul odamlarning jinoyatlarga odatlanishiga olib keladi.

Bu usul 1973-yilgi Chilidagi davlat to‘ntarishi paytida qo‘llanilgan. Masalan, minglab odamlar ishtirokidagi norozilik namoyishi tarqatiladi, lekin keyingi kun bu haqda hissiz, oddiy bir voqea sifatida xabar qilinadi: "Huquq-tartibot organlari tartibni saqlash uchun chora ko‘rishga majbur bo‘ldi...". Bu hodisani ahamiyatsiz qilib ko‘rsatadi va jamoatchilikning diqqatini pasaytiradi.

3. "Ushla o‘g‘rini deb baqir"
Bu usul aybdorlarning o‘zlarini oqlash va boshqalarga aybni yuklashga qaratilgan. Masalan, 1970-yillarda AQSh Markaziy razvedka boshqarmasi (CIA) o‘zining noqonuniy faoliyatlarini oshkor qilishda birinchi bo‘lib qadam tashlab, boshqalarni jilovlaydi. Shu bilan birga, jamoatchilik e’tiborini boshqa masalalarga yo‘naltiradi. Bu usul odamlarning e’tiborini chalg‘itishda samarali bo‘ladi.

4. Gapni chalg‘itish
Bu usul muhim mavzularni ahamiyatsiz qilib ko‘rsatish yoki muammoni odamlarning diqqatidan yashirish uchun ishlatiladi. Doimiy maqtovlar yoki haddan tashqari ko‘p ma'lumot bilan odamlarni charchatish orqali ular o‘z e’tiborini yo‘qotadi. Masalan, saylovlar davrida nomzod haqida haddan tashqari ko‘p ma’lumot berib, odamlarni bezdirish mumkin.

5. Emotsional rezonans
Bu usul hissiy ta’sir orqali ma’lumotni odamlar ongiga singdirishdan iborat. Propaganda odamning aqliga emas, balki hissiyotlariga murojaat qiladi. Inson ongli ravishda ma’lumotni rad etishga harakat qilishi mumkin, ammo hissiy darajada ta’sir qilish orqali qarshilikni sindirish oson. Masalan, ommaviy tadbirlarda bir xil hissiyotlarga "yuqtirish" orqali odamlarning kayfiyatini boshqarish mumkin.

6. Ishtirok etish effekti
Bu usul haqiqatni imitatsiya qilish uchun ishlatiladi. Masalan, jang maydonidan xabarlar yoki kriminal voqealarni "jonli" qilib ko‘rsatish uchun kamera qasddan qaltirab turadi, kadrlar chalkashadi. Bu voqeani "haqiqiy" qilib ko‘rsatish uchun ishlatiladi. Reklamalarda ham "oddiy odamlarning" go‘yoki tasodifiy so‘zlarini eshitish orqali bu usuldan foydalaniladi.

7. Izohlar
Faktlar bilan birga ularga kiritilgan izohlar o‘quvchi yoki tomoshabinni kerakli xulosaga olib keladi. Masalan, har xil tomonlarning fikrlarini keltirib, ulardan biri ko‘proq ishonchli qilib ko‘rsatiladi.

8. Kontrast printsipi
Yaxshilik yomonlik fonida yanada ravshan ko‘rinadi. Siyosiy kampaniyalarda raqiblarning xatolarini ko‘rsatib, "o‘z tomonini" ijobiyroq qilib ko‘rsatish orqali bu usul keng qo‘llaniladi. Turli OAVlar o‘zlarining homiylariga xizmat qilib, muayyan guruhlarni targ‘ib qiladi.