♥🌺🍁♥تاریخ و ادبیات تالش ♥♥

✅🔶خاندان #اسپهبدان #طبرستان


🔵خاندان اسپهبدان طبرستان که از دوران باستان تا 200 سال در برابر اعراب پایداری کردند و حتی پس از آن تا مدت های مديد به حکمرانی خود ادامه دادند، بطور خلاصه شامل زیر بودند :
- قارنیان تا 224 هجری (مازیار گبر، آخرینش بود)
- باوندیان تا 750 هجری
- آل گاوباره (دابویهیان) تا 144 هجری
- # پادوسپانیان تا 1006 هجری
و همچنین علویان و سادات حسینی مرعشی (مرعشیان) نیز از اسپهبدان دانسته اند.

حکام این سلسله های محلی تا اوایل قرن 3 هجری همچنان سکه های خود را به خط و زبان پهلوی ضرب می کردند. پس از سقوط ساسانیان نخستین بار سعید بن عاص در سال 39 هجری هجوم آورد و نیز در زمان معاویه سپاهی به فرماندهی مصقله بن هبیره به این منطقه گسیل شدند که با مقاومت اهالی و کمین های زده شده و غلتاندن سنگ های بزرگ همگی اين دو سپاه به دیار عدم رفتند. سرانجام در سال 97 ه. یزید بن ملهب توانست قسمتی از طبرستان را فتح نماید که پس از چند سال مجدداً اعراب را بیرون کردند که این مهم بواسطه شهرت مردم این نواحی به اصول جنگ و جنگاوری آنان بود.

در اینخصوص ابن اسفندیار درباره روش جنگِ ونداد هرمز با سپاه 10000 نفری خلیفه مهدی عباسی به فرماندهیِ فراشه پرداخته و چنین تشریح می کند:
هنگامى كه سپاه اعراب به طبرستان برسیدند، مردم با 400 کرنا و 400 طبل و تبر و دهره! (نوعی داسِ تیز و بلند) در بالای کوهها و جنگل ها پنهان گردیدند که همگی سپاه اسپهبد 4000 نفر بودند....... ونداد هرمزد با 100 سوار در پیش اعراب ظاهر شد و با جنگ و گریز آنها را به نقاطی کشاند که از پیش مشخص شده بود! پس ناگاه 4000 طبرستانی با کوفتن بر طبل های بزرگ و دمیدن بر 400 کرنای، غوغایی برپا کردند که اعراب را گمان افتاد صاعقه قیامت است و صور اسرافيل آمده است...... سپس 4000 درخت بریده را بر سر آنها افکندند و در پی آن شمشیرها در آورده و تیغ در میان عربان نهادند و در همان آغاز کار 2000 اعرابی را کشتار کردند......فراشه نیز دستگیر و گردن زده شد و اعراب زنده مانده را هم رها کردند تا بگویند که چه ها دیده اند.

این ونداد هرمز کسی بود که بهمراه اسپهبد شروین، اعراب و مسلمانان را از طبرستان بیرون کرده و توانست بر مناطق کوهستانی طبرستان سلطه یابد و باز بگفته ابن اسفندیار:
..... مسلمانان را پس از وفات نگذاشتی که بخاک طبرستان دفن کنند!!!

سرانجام در عهد منصور دوانیقی طبرستان را از دست اسپهبد خورشید درآوردند و در نهایت با شکست مازیار، برای کنترل منطقه در آن نواحی پادگان هایی متعدد مستقر کردند که در تواریخ، 45 پادگان ذکر شده است که به اختصار چند پادگان چنین بود :

- پادگان کجور (در رویان) با 6000 سرباز و فرماندهی عمر بن علاء
- پادگان جیلان آباد با 1000 شمشیر زنِ خراسانی و فرماندهی نصر بن عمران
- پادگان ترینجه با 1500 مرد جنگی از سغد و خوارزم و نساء به فرماندهی مسلم بن خالد
- پادگان چالوس با 500 مرد جنگی
- پادگان خرم آباد با 1000 سرباز زره پوش شامی
- پادگان ساری با 500 سوارِ شبه جزیره (اعراب بدوی)
- پادگان تمیشه (کردکوی) با 1000 سرباز برگزیده عرب

خلاصه ای از کتاب وزینِ تاریخ چهار هزار سال ارتش ایران

📚 https://telegram.me/Ahmadi111



.

✅🔶پادشاهان محلی در دوره ساسانی

🔸 در اواخر دوره ساسانی براثر ضعف شاهنشاهی ایران و امرا محلی قدرتی بدست آورده و حكومت های مستقلی که به حکومت مرکزی نیز مختصر اطاعتی داشتند پدید آوردند. نام و نسب بعضی از ایشان در کتب قدیم مانده است از زمان فیروز اول ساسانی ممالکی که در مشرق مرو رود واقع است از تسلط دولت ایران خارج بود هرات هم دیگر جزو قلمرو ساسانی شمرده نمیشد. مقارن حمله عرب #گیلان و #ولایات #ساحلی #دریای #خزر در تصرف یکی از #سرداران# دیلمی بنام #موتا(موتار) بود. #طبرستان را #اسپهبدان داشتند.

🔹 پادشاهان ممالکی که مجاور سرحدات شرقی و. شمال ایران بودند به القاب مخصوص خود معروفند. شاه نسارا، وراز(گراز،مقایسه شود با لقب شهروراز) و شاه ابیورد را (وهمنه)،خوارزم را (خسروخوارزم) و بخارا را (بخاراخوذا)، وردانه را (وردانشاه)، سمرقند را (طرخان)

🔸 در طخارستان مشرق کابل (یبغو) سلطنت میکرد که لقب باستانی امرای کوشانی است و امیری به نام (شاذ) تابع او محسوب میشد. ترکه و نیز طرخان که در بادغیس بود مطیع این شاذ به شمار می آمد. کلمه (شاذ) لقبی ایرانی است که مانند اخشید؛شهرگ، شهر از ریشه خشای بمعنی شاه آمده است.


شایانشاه: حکمران سرزمین شایبان در مغرب ایران.

امو كانشاه: حکمران دشت امو كان يا موقان در

آذربایجان.

براشكانشاه: حکمران بر اشکان در آذربایجان.

گیگانشاه: حکمران گیگان در میان سند و مکران.

بلاشگانشاه: حکمران بلاشگان (بلاساغون) در مشرق ایران.

نخشبانشاه: حکمران نخشب یا نسف در آسیای مرکزی.

کشميرانشاه: حکمران کشمير.

گوچشاه : پادشاه طوایف گوچ در جنوب شرقی ایران و همسایهی بلوحان امروز بوده اند این طایفه را به عربی «قفص» و پادشاه ایشان را قفص شاه» گون
چغان خداه: حکمران چغانیان در شمال ترمذ.

سامان خداه: حکمران ناحیهی سامان از نواحی سمرقند.

حکمران طخارستان را شروین میگفتند.

ريوشار:حکمران ريوشاران در ماوراءالنهر.

بندون: خکمران سرزمین کش در شمال سمرقند .

يمانشاه : حکمران یمن تازیانشاه : حکمران سرزمین تازیان (عربستان) ترازخداه : حکمران تراز یا ادرار در ترکستان

چول : حکمران دهستان در سرزمین گرگان تا خلیج حسینقلی در کنار دریای خزر

تین یاخذین : حکمران ناحيه شاش یا چاچ در شمال جيحون

🔸 باید دانست که این القاب مربوط به يك زمان نیست بلکه در دوره های مختلف۔ تاریخ ایران قدیم پادشاهان وحکمرانان محلی به این القاب و نامهاخوانده میشدند حتی تاچند قرن پس از اسلام این القاب هنوز باقی بوده است.

🔰 منبع:

ایران در عهد باستان نوشته دکتر محمد مشکور

📚 https://t.center/Ahmadi111