توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 تا به این قسمت جنبه های وجودی متعدد خدایگان #ماهادوا #شیوا را با هم بررسی کردیم. دیدیم که او میتواند آفریننده، نگاه دارنده و نابودگر باشد. همچنین آموختیم که شیوا در مقام خدایی خود خانواده و فرزندانی دارد و اینکه او در موقعیتهای خاص تاریخی و اساطیری در قالب چندین "آواتار" پای به عرصه کائنات نهاده تا نقشهای مهمی را ایفا کند و این آواتارها همانند روح و ذات یگانه او مورد پرستش مومنان هستند. حال در این قسمت به عنوان حسن ختام سری مقالات مربوط به این خدای زنده عصر حاضر به بررسی مهمترین و عمده ترین جنبه وجودی او یعنی #ناتاراجا می پردازیم.

#ناتاراجا در یک کلام اصلی ترین شکل کیهانی ماهادوا است. او در این صورت به شکل یک "رقصنده" ظاهر می شود. شاید این موضوع برای ما روشنگری کند که چرا در اساطیر #هندو و فرهنگ تمدن #هند، هنر "رقص" تا این اندازه محبوب و پر اهمیت است! در یک کلیشه میتوان گفت که "رقص آن چیزی است که تمامی کائنات را سرپا نگاه داشته است"! و این رقص همان رقص شیوا دوا در فرم ناتاراجا است.

نام #ناتاراجا در ریشه واضح #سانسکریت خود متشکل از دو زیر واژه "ناتا" به معنای "رقص" و "راج" به معمای "پادشاه" است. پس ناتاراجا همان "پادشاه رقص" است! در تعریف ساده ناتاراجا با رقص کیهانی خود کائنات و تمام آسمانها، ستارگان، جهانهای متعدد و کرات را می آفریند و سپس با حرکات دقیق این رقص آنها را به حرکت وا میدارد. همچنین این رقص نظم و هماهنگی حرکات و پایستگی ستارگان و جهانهای متعدد را حفظ می نماید. اما موعدی که زمان نو شدن آفرینش فرا برسد همین رقص ناتاراجا تمامی این نظم‌و پایستگی را به هم میریزد و در رویدادی آخرالزمانی مطلقا همه چیز را نابود میسازد تا پهنه آفرینش برای نو شدن مجدد توسط لرد #براهما مجددا آماده شود. این نابودگری هر چند به شکل غیر قابل تصوری عظیم و ترسناک است اما این موضوع به هیچ عنوان باعث تنفر مومنان از شیوا نیست. بلکه برعکس آنها شیوا را به خاطر همین هدف غایی می ستایند و او را به خاطر لطف خود در پایدار نگه داشتن کائنات در زمانی بسیار طولانی با این رقص پر مشقت تحسین میکنند.

رقص کیهانی شیوا دوا #تانداو نام دارد. این رقص برای فرهنگ هندو حرکات واضح و ترسیم شده اما بسیار دقیقی دارد که در آن هر کدام از کوچکترین حرکات کوچکترین اعضای بدن معنای خاص خود را دارد. رقص تانداو میتواند توسط هندوان مومن به شیوا اجرا شود اما این موضوع بسیار حساس است و آنها باید بدانند که در هر لحظه و نسبت به فرم آن لحظه پاها و دستهای خود را به چه وضعیتی درآورند و بدن را چگونه انعطاف دهند. حتی این که با چشمان خود در آن لحظه به کدامین سو بنگرند و یا این که آن لحظه از اجرا مستلزم نمایش چه حالتی از چهره است! حالت چهره خندان، عبوس یا خشمگین همگی در این رقص جایگاه حساس و دقیق خود را دارند و کوچکترین لبخند یا اخم رقصنده حاوی معانی است و حکایتگر بخشی از داستان آفرینش کائنات و حفظ نظم و پایداری آن است!

شاید بسیاری از ما شمایل شیوا ناتاراجا را به عنوان یکی از عمده ترین نمادهای فرهنگ هندو تا کنون دیده باشیم و این همان تمثالی است که خدایگان در آن بر روی یک پا به حالتی زیبا تعادل خود را حفظ نمود و پای دیگر را روی آن به حالتی خمیده بالاتر از زمین نگاه داشته است. همچنین در این تمثال برای خدایگان دستان بسیار زیادی نقش شده است که هر کدام از آنان فرم خاصی از این رقص را به اجرا گذاشته اند و در پایان تمامی این هیکل در دایره ای طلایی محاط شده که نشانگر گنبد دوار کیهان است. در فرهنگ هندو معمولا مجسمه ای از جنس طلای خالص از همین شمایل را در بسیاری از معابد شیوا می توان یافت.

در نقش رقص کیهانی همچنین زیر پاهای شیوا بدن دیوی به نام #آپسامارا نقش می شود که توکل بر بیماری و کفر و صرع دارد. در این رقص شیوا بر این وجود اهریمنی فائق می آید و اهمیت راه "یوگی" و حرکات صحیح و دقیق بدن در به دست آوردن نظم کائنات را به اثبات می رساند. چیرگی رقص زیبا و دقیق خدایگان بر دیو صرع میتواند بیانگر این موضوع باشد که راه و رسم یوگی حرکات صرع وار و بی هدف بدن را نمیپذیرد و هر نوع حرکت بدن یک انسان در راه رستگاری هچون چگونگی نشستن، ایستادن، راه رفتن، دویدن، ورزش کردن، رقصیدن و حتی خوابیدن باید هماهنگ با نظم و فرم خاص و حساب شده باشد. مجموعه این قوانین در اسلوبی به نام "یوگا" گرد آمده و منتسب به لرد شیوا است.

همچنین بهتر است بدانیم که برای اقوام ساکن هندوستان از تبار #تامیل، مقدسترین و ستوده ترین آواتار لرد شیوا همین فرم نتاراجا است‌. جایی که مومنان تامیل برای خدایگان سرودهای زیبایی از داستان آفرینش بیان میکنند و همراه با اجرای آوازهای مذهبی اشکالی از رقص زیبای تانداو را در ستایش ناتاراجا به اجرا میگذارند.

◽️ @Torecilik

🔗 torecilik.ir

👁‍🗨 مجموعه علوم "اسطوره شناسی" با عنوان لاتین "میتولوژی" همواره به بررسی و معرفی تشخص های افسانه ای از تمدنها و ملل مختلف پرداخته است. اصولا تخصص علم اساطیر در بررسی و باز نگری به آیینها و شناخت شخصیتهایی هست که دیگر در هیچ اندیشه ی زنده ای جای ندارند. اما همواره هم اینگونه نیست که خدایان و اساطیر دنیای باستان مرده باشند! ما در این مقال به بررسی یکی از مهم ترین و اصیل ترین شخصیتهایی می پردازیم که اعتقاد به او از حدود پنج هزار سال پیش تا کنون هنوز زنده است و افراد زیادی هم اکنون در سرتاسر دنیا این تشخص را به عنوان یک وجود آسترال و یک "خدا" می پرستند و او کسی جز لرد #شیوا نیست!

خدایگان #شیوا از بزرگترین و باستانی ترین خدایان دیانت #هندو و اساطیر تمدن #هند است. می دانیم که او خدای تمام کننده تثلیث بزرگ هندو یعنی خدایان #تری_مورتی است. در اعتقاد تدین هندوییسم شیوا یک خدای کاملا مولتی پوتنت و بسیار محترم و والاتبار است و در بسیاری از مواقع احترام او حتی از همتایانش یعنی #براهما و #ویشنو نیز پیشی میگیرد. هر چه که هست شیوا تنها خدایی است که توسط هندوان #ماهادوا (Mahadeva) به معنای "خدای بزرگ" خوانده می شود و این لقب تنها خاص شخص اوست!

در تفکر و ستایش شخصیت شیوا برای او به جز نام اصلی خودش نام های بسیاری در نظر گرفته شده و حتی متن #پورانا او را "صاحب هزار نام زیبا" قلمداد میکند اما تعداد محدود از این نامها بین شیوا پرستان محبوبیت دارد.

لرد شیوا، "ماهادوا" یا "ماهادیو" خوانده میشود و همین نام به روشنی بنیانهای اعتقادی بسیار باستانی #سانسکریت را برای وی اثبات می نماید. چرا که تنها اقوام سانسکریت خدای خالق خود را "دی" و "دیو" می خواندند. او همچنین #ماهاکلا است. چرا که او نابودگر بزرگ زمین و زمان و به پایان آورنده دوره تناسخ است. لرد شیوا را با نامهای دیگری همچون #ماهش (والا)، #شمبو (پایدار)، #بوله_نات (محافظ) و #رودرا نیز خوانده اند. اما شیواترین نام او همان لفظ #شیوا است! در باب اتیمولوژی لفظ "شیوا" که آن را با تلفظهای متعددی همچون "سیوا"، "شیو"، "سیو" و حتی "شِو" از زبان هندوان شنیده ایم، تفاسیر فراوان وجود دارد. اما معتبرترین این نظرات نام شیوا را از ریشه سانسکریت به معنای "خوشخیم" و "با عطوفت" دانسته است.

در مورد وجوه قدرت او میدانیم که او خدای "زمان" است. پس شیوائیست ها وی را "ازلی" و "ابدی" می دانند. همچنین در عین اینکه ‌لرد شیوا خدای نابودگر است اما وجهه مهمی از خلقت و نگاهداری کائنات در حیطه قدرت اوست و در بسیاری از عرصه های اسطوره خلقت تا کنون او نقش کلیدی را در برپایی تمامیت آسمانها ایفا نموده است.(در ادامه این مقال به برخی از این حکایات خواهیم پرداخت). علی ای حال شیوا همواره با "رقص" خود نظم و چرخش آسمانها و زمین و تعادل را خفظ می نماید. بدینسان او را #نتاراجا یا "شاه رقصان" خوانند که یکی از مهم ترین جنبه های شخصیت اوست و این باعث شده است که هنر "رقص" یکی از اصلیترین اشکال ستایش لرد شیوا باشد. رقصی که یک مومن هندو به درگاه لرد شیوا به اجرا میگذارد یکی از دقیقترین و قاعده مند ترین اشکال رقص است که بشر تا کنون ابداع نموده چرا که در چتین رقصی برای حرکت تک تک بندهای بدن رقصنده قواعد و معنای خاصی وضع شده است!

لرد شیوا در کنار همه اینها خداوندگار "یوگ" و "مدیتیشن" است. او قاعده زندگی سعادتمند و رسیدن به تعادل جسمی و روحی را برای مخلوقات وضع نموده و آن را "یوگا" نامیده است. پس هر مومن پارابراهمن باید به قواعد یوگا و مراقبه آشنا و پایبند باشد.

ریشه های اعتقادی به لرد شیوا او را خداوندگاری بسیار باستانی میدانند که حتی اشکال پرستش او به دوران "پره ودیک" می رسد. یعنی او حتی پیش از شکل گیری فرهنگ سانسکریت توسط اقوام بدوی و قبایل بومی شبه جزیره هند پرستیده می شده است. اما شمایلی از شیوا که امروز هندوییسم به تبیین آن پرداخته شاید میانگینی از توصیفات ودیک و غیر ودیک مردم هند باشد.

از تبار خدایان او همواره با نسل "دوا" ها همرزم و مهربان بوده است و با نسل #اسورا پیکار نموده. همسر لرد شیوا بدون هیچ رقیبی بزرگترین الهه مورد اعتقاد تدین هندو یعنی خدابانو #پارواتی است. پارواتی صاحب آواتارهای مهمی از اساطیر هندوست. او #ما_دورگا خدابانوی جنگ است و در عین حال #پارواتی و #ماها_دیویا خدابانوی عشق و مادری است. همچنین او را به شمایل هیولای خونخوار #ماها_کالی نیز دیده ایم و حتی بسیاری از مومنان هندو خدابانو #شاکتی (ساتی) همسر دیگر لرد شیوا را نیز تناسخی از زندگی پیشین ماها پارواتی می دانند.

◽️ @Torecilik