توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 نکته جالبی در مورد خدابانو #آناهید در اساطیر #آریایی و به تبع آن دیانت #زرتشتی وجود دارد که در جای خود منحصر بفرد است و آن جایگاه محبوبیت و ستایش "مطلق" برای وی است. هر چند او در آیین مزدیسنا در جایگاه یک ایزدبانو قرارداده شده اما از احترام والاتری نسبت به بسیاری از دیگر ایزدان و حتی امشاسپندان برخوردار بوده است.

باید بدانیم که #آناهید به وضوح ستوده ی هر دو عرصه وجودان مینوی بوده است. در روایات بسیاری در جنگ میان لشکر تاریکی و روشنی از او در جایگاه خدابانوی "داور" استعانت شده. برای مثال در نبرد میان #تیشتر و #اپوش دیو و یا نبرد #فریدون و #اژی_دهاک و حتی مصاف #جمشید و #اهریمن شاهدیم که هر دو طرف معاند به درگاه خدابانو #آناهید عرض التماس و ستایش می کنند و از او می خواهند که آنان را در نبرد یاری دهد. البته پر واضح است (و یا شاید این تفکری خودخواه منشانه از سوی صاحبان دین باشد!) که آناهید همواره جانبدار لشکر روشنی است و تنها قربانی آنان را می پذیرد!

اندیشه مذکور عملا نشان می دهد که آناهید در عصر کافرکیشی ایرانی از بزرگترین مادرخدایان عمده بوده و جایگاهی محکم در اعتقاد ایرانیان داشته است.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 بی شک یکی از والاترین وجودان آسترال در اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی، ایزد #آذر است. پرسونیفیکیشن مقدسی از وجود و تمامی زیبایی و برکت "آتش" و شاید ایزدی که باعث شده بسیاری از افراد بی اطلاع، زرتشتیان را "آتش پرست" بدانند!

#آذر یا #آتر (اوستایی) بنا بر باور #اوستا پسر #هورمزد دادار دانسته شده و از نور ازلی او خلقت یافته هست. اما بی شک سابقه پرستش آذر به بنیادهای ابتدایی فرهنگ سانسکریت باز می گردد. جایی که با چند شاخه شدن فرهنگ، دِوای بزرگی با عنوان #آگنی در مذهب #هندو پدید می آورد و آذر را در آریاییان فلات ایران و شاید اژدهای بزرگ آتشین یعنی #آتار را برای اساطیر بسیار دوردستی همانند #سلت! اما بی شک مبرهن است که همه این دیتی ها در فرهنگ خود باری از تقدس و پاکی و پاک کنندگی را به دوش می کشند. با هم قسمتی از #یسنه اوستا (هات 61 و 62) در مدح آذر ایزد را میخوانیم:

"ستایش و نیایش، پیشکش خوب و آرزو شده از برای تو ای پور اهورامزدا، تویی برازنده ستایش، تویی برازنده نیایش، ... ، ای خوشا مردی که ترا از روی راستی بستاید، هیزم در دست، برسم در دست، شیر در دست، ...

... تا که هماره در این خانمان سوزان بُوی، تاکه در این خانمان روشن بوی، در روزگارانی دیرپایا، تا رستاخیز توانا"

امروزه میدانیم که آذر از بزرگترین خدایان سانسکریت عصر #پاگانیسم اساطیر ایرانی بوده است و خدای محبوب اقوام #کاسی و #لولوبی. اما طبق روال شناخته شده، با ظهور زرتشتیت به عنوان یک #ایزد در مقام یک مینوی پاک و مقرب به عنوان پسر اهورا ایفای نقش میکند. از طرفی با تمام تقدس و نیکی باز هم آذر یک ایزد است و در مقامی پایین تر از #امشاسپندان قرار دارد. در این مورد بنا به متن #بندهشن آذر ملازم #اشه امشاسپند است. در واقع تشخص آتش شاید یک سلاح مقدس بوده که توسط خود هورمزد برای از بین بردن تاریکی #اهریمن به وجود آمده و دلیل اصلی احترام آن در عقاید زرتشتی نیز همین است. از #زامیاد یشت می خوانیم که آذر ایزد و امشاسپند #وهومنه (بهمن) در جنگ اصلی پایان سه هزاره در پیشاهنگی سپاه روشنان به جنگ با تاریکی پرداخته و هجمه اهریمن را عقب راندند.

به جز این موارد پاکی و عصمت آتش طی یک اعتقاد قدیمی می توانست در مقام قضاوت حاضر آید. چرا که هیچ پلیدی و تاریکی را در نور خالص عنصر آتش راه نیست. این مسئله آذر ایزد را در شمار قاضیان اصلی روز جزا در دیانت زرتشتی قرار داده (به همراه ایزدانی همچون #رشن و #سروش و #میترا) و در موقعیت های دیگری نیز شاهد رسوم عجیبی در استفاده از آتش برای اثبات بی گناهی هستیم. معروفترین این موارد افسانه #سیاوش پاک تخمه است که آن را در متن اساطیری #شاهنامه به تفصیل میخوانیم. گاهی که سیاوش حاضر شد برای اثبات عصمت خود از آتش گداخته گذر کند و چون آتش وی را نسوزاند، او توانست بی گناهی خود را به یقین همگان برساند‌.

نام و نشان آذر ایزد علاوه بر موارد فوق در بسیاری از متون جنبی زرتشتیت نیز به چشم میخورد. در #ارداویراف_نامه او را یکی از ایزدان همراه ارداویراف می یابیم. کسی که موبد عالی رتبه به یاری و مدد او از #چینود پل گذر کرده و به سیاحت از بهشت و دوزخ پرداخت. همچنین در #دینکرد چندین بند از ستایش های مخصوص او را با خاصیت فراری دادن اهریمنان از مومن تسخیر شده شاهدیم.

در گاهشمار باستانی آریایی روز نهم هر ماه به نام آذر ایزد پاک نامگذاری شده. پس بنابر قاعده آشنا باید روز نهم آذرماه را گاهنبار #آذرگان بنامیم که طبیعتا جشن برافروختن آتش پاک و شادمانی و توبه و استغاثه است. ابوریحان بیرونی در وصف آذرگان در آثار الباقیه توصیفات مفصلی را آورده و از لوازم این جشن بزرگ که بر افروختن آتش، سوزاندن عود و کندر و نوشیدن هوم و شیر می باشد یاد کرده است.