♦️بازار فرهنگیی مولوی و معنویت مخدّر
✍️ حسن محدثیی گیلوایی
۳۰ مهر ۱۴۰۰
🔻قریب دو دهه هست که در ایران بازاری فرهنگی حول و حوش آثار مولوی رونق گرفته است و انواع کلاسها و دورهها در شرح مثنوی و آثار و افکار مولوی پدید آمده است که من آن را بازار فرهنگیی مولوی مینامم.
🔻این بازار هماکنون از نظر اقبال عمومی به اوج خود رسیده است. دوستی میگفت یک خانوادهی تهرانی در برشمردن امتیازهای عروسشان، گذراندن یک دورهی کامل شرح مثنویی معنوی را هم ذکر کردهاند!
🔻اینکه بزرگان فرهنگیی ما مورد اقبال باشند، بسیار پسندیده است، به شرطی که کالاهای فرهنگیی مورد بحث آثار اجتماعیی مثبت بهبار آورد.
🔻اما در بازار فرهنگیی مولوی ما به جای
معنویت سازنده، با نوعی
معنویت مخدّر مواجهایم؛ معنویتی که جهان را از رهگذر وارونه نشان دادن آن، زیبا جلوه میدهد و بدین ترتیب، مخاطب را میفریبد.
معنویت مخدر از رهگذر ارایهی تصویری باژگونه از نیروها و فرآیندهای اجتماعی و ساز و کارهای اجتماعی همه چیز را مطلوب مینمایاند و از مشتریی بازار فرهنگیی مولوی میخواهد که تنها نگرش خود را تغییر دهد. همه چیز را احاله به خود او میکند.
🔻معنویت مخدر همچنین گاه اینجهان را تحقیر میکند و ناچیز میشمارد تا تنشها و درگیریهای واقعیی افراد را در تصویر عرفانیی خیالین از جهان، به آرامش مبدل سازد.
🔻معنویت تحولآفرین اما به ما میآموزد که تنش و درگیری بخشی حیاتی از زندهگیی اینجهانی است. رشد و شکوفاییی شخصیت تنها از طریق عمل و حضور در جهان اجتماعی و همکاری با نیروهای معطوف به تحول جهان اجتماعی ممکن خواهد بود.
🔻در حالیکه
معنویت مخدّر تنها راه تغییر جهان را تغییر خود میداند و فرد را از درگیریهای بیرونی و اجتماعی برحذر میدارد،
معنویت تحولآفرین تغییر و بهبود احوال فردی را به تغییر و بهبود شرایط اجتماعی گره میزند.
🔻در شرایطی که حیات اجتماعی و کیفیت زندهگیی ایرانیان در وضعیت بیثباتیی اجتماعی و اقتصادی بهنحو قابل توجهی تنزل کرده است، بازار فرهنگیی مولوی دستاندرکار فروش
معنویت مخدر و کالای فرهنگیی تسکینبخش است. از این رو، این بازار فرهنگی در دو دههی اخیر بهخاطر وضع اجتماعی-اقتصادیی پریشان ما بسیار رونق گرفته است.
🔻بازار فرهنگیی مولوی، کارگزاران و مشتریان خاص خود را دارد. کارگزاران این بازار اندیشههای مولوی را در زرورق مفاهیم و ایدههای نو میپیچند و به مشتریان خود عرضه میکنند؛ ایدههایی برگرفته از روانشناسی، فلسفه، جامعهشناسی، روشنفکری، و حتا علومی چون فیزیک جدید و انواع شبهعلم.
🔻کارگزاران بازار فرهنگیی مولوی اندیشه و افکار او را منفصل از بنیادهای معرفتیی خاص مولوی و منفصل از پیوند افکار مولوی با فرهنگ زمانهاش به مخاطبان خویش ارایه میدهند و بدین ترتیب، خواسته یا ناخواسته مرتکب یک خطای معرفتیی بزرگ میشوند؛ پنداری آثار و اندیشههای مولوی در عصر خود جزیرهای جدای از فرهنگ زمانه بوده است.
🔻معنویت مخدّر چالشهای اصلیی موجود فراروی جامعه را نادیده میگیرد و مسایل اصلیی مرتبط با توسعهی اجتماعی-سیاسیی جامعه را بهمنزلهی اموری غیرمرتبط با حیات فردی کنار میگذارد و مشتریان خود را از اندیشیدن به مسوولیتشان در قبال مسایل اصلیی جامعه بازمیدارد.
🔻معنویت مخدّر علاوه بر عرفان و نوع خاصی از روانشناسیگری، از اندیشههای رواقی نیز بهره میبرد و نوعی از رواقیگری را در عصر ما ترویج میکند. به همین دلیل آموزههای رواقیگرایانه نیز در این بازار در حال ترویج و تبلیغ است.
🔻ویژهگی دیگر
معنویت مخدّر تضعیف انتقادیاندیشی و تقویت نگاه جزماندیشانه و پذیرش تعبدی و بیچون و چرای اندیشهها است.
🔻معنویت مخدر جماعت سازنده نمیسازد. جماعت سازنده جماعتی است که برای حل مشکلات اجتماعی نیرو بسیج میکند و منابعی فراهم میکند و در حل مشکلات و درد و رنجهای مردم، در هر سطحی، سهیم میشود.
معنویت تحولآفرین اما معطوف به کار جمعی برای حل مسایل و کاهش دردها و رنجهای مردم است و جامعهی مدنی را تقویت میکند.
#مولوی#عرفان#رواقیگری#معنویت_مخدر#معنویت_تحولآفرین#بازار_فرهنگی_مولوی@NewHasanMohaddesi