راهنمای فیلمِ من!

دنباله 👆

گذشته‌های رازگونه‌ی افراد که کسانی از سراسر جهان هستند و تداخل برنامه‌های‌ شخصی‌شان، که حواس‌پرتی‌های را برای خواننده در راه کشف قاتل به‌وجود می‌آورد، همه با ریزه‌کاری‌های خاصِ کریستی هم‌سوست و به‌ویژه پایانِ غافلگیرکننده‌اش که نگرانی‌ام از چگونگیِ پایان دادن به داستان را به خوبی پاسخ داد. نوآوری شیطنت‌آمیزی هم، از همان نوع نوآوری‌هایی که در هر داستان کریستی به‌گونه‌ای وجود دارد، در قسمت نهایی وجود دارد که مظنون اصلیِ قتل حاضران را گرد هم می‌آورد و بر روی حل معما پافشاری دارد...

وفاداری به سبک‌های کلاسیک اگر حرفه‌ای باشند آثار زیبایی را پدید می‌آورند. چند وقت پیش هم سریال شوگِر (Sugar - 2024) را دیدم که فضای پلیسی کلاسیکش (کاراگاه خصوصیِ تنهایی که به سبکِ کارهای چندلر و همت راوی داستان هم هست) بسیار عالی و جذاب بود، هر چند در پایان اُفت داشت که به نظرم آن‌قدر هم بد نبود، اما دوستِ هم‌فکرم ایمان، که عاشقِ فضاهای کلاسیک است، اصلاً آن بخشش را نپسندید که بهش حق می‌دهم! با این درون‌مایه به فیلم «گرمای کشنده» (Killer Heat - 2024) هم می‌توان اشاره کرد که کاری خوب بود و به دوستداران این دست فیلم‌ها دیدنش را سفارش می‌کنم.

اما درباره‌ی سریالِ «جنایتی در انتهای دنیا» دوست دارم به این نکته هم اشاره کنم؛

اکنون حضور ایرانیان در سینمای جهان محدود به چند نام برجسته نیست و بسیار با نام هم‌میهنان یا ایرانی‌تبارانی در فیلم‌ها و سریال‌های روز ــ در جایگاه‌های مختلف، از کارگردانی و بخش‌های فنی و موسیقی‌سازی تا بازیگری ــ برخورد می‌کنیم که حس خوبی را به ما می‌دهد (این هم از پیامدهای شاید خوب اما ناخواسته‌ی اوضاعِ بسیار بد کشورمان که سببِ جلای وطنِ گسترده‌ی این هم‌میهنان شده است). در این سریال هفت قسمتی هم پگاه فریدونی نقش خانمی ایرانی به نام زیبا را بازی می‌کند که زنی قشقایی است و در دورهمی‌ای ترانه‌ی ماندگار «مرغ سحر» را با نوایی خوش می‌خواند. جایی هم اشاره می‌شود که شراب شیراز را به مهمانی آورده که طبیعتاً این تکه در برگردان فارسی حذف شده است. برایم بسیار جالب بود به‌ویژه این که بعدتر متوجه شدم کارگردانی حرفه‌ای اثر، با صحنه‌های طبیعی بسیار زیبایی که دارد، کار مشترکِ بریت مارلینگ (که خودش هم نقش‌آفرینی می‌کند) و زال باتمانقلیچ است که احتمالاً این دومی هم‌میهنی قشقایی باشد. ▪️

@IFilmReview

دنباله از 👆

بار نخست که نام سریال را دیدم و به‌ویژه امتیاز بالای فیلم‌بینان (آی‌اِم‌دی‌بی) را که آن را در کنار بازی تاج‌وتخت، در روزهای اوجش، قرار داده بود، یعنی امتیازی در حد ۹.۵، شک نکردم که سریالی مستندگونه است و اقدامی برای دیدنش نکردم! اما بعدها که تکه‌هایی از سریال را در جاهایی دیگر دیدم به آن برگشتم و از دیدنش لذت بردم، چرا که افزون بر شرط‌های «لازم»‌ام برای دیدن اثری (داستان خوب و هیجان‌انگیز داشتن و خوش‌ساخت بودن) شرط «کافی» را هم داشت؛ متفاوت بودن فضا یا نگاه... بله، این سریال کارآگاهی بر خلافِ نامش اصلاً به پرونده‌هایی طبیعی و معمولی نمی‌پردازد، هر چند پرونده‌هایش فراطبیعی ــ مانند فرینج ــ هم نیستند، اما حال و هوای خاصی دارند؛ بیشتر برآمده از سنت‌هایی خرافی یا آیین‌های دینیِ خاص...

هر فصل از سریال افزون بر آن که خط داستانی مجزایی دارد کارآگاهانی مجزا هم دارد و این کارش یک نوآوری است؛ یعنی، مضمون است که این فصل‌ها را به هم مرتبط می‌کند نه جغرافیا یا قهرمان یا ادامه‌ی یک داستان. پس، می‌توانید هر فصلی را که دوست داشتید ببینید. در یک فصل ارجاع‌ها به فصل قبلی در حد یکی دو اشاره‌ی نامؤثر است.

فصل نخست با بازی زوجِ کارآگاهیِ جالبِ «متیو مک‌کانهی ـ وودی هارلسون» تأکیدش بیشتر بر شخصیت‌پردازی و اختلاف سلیقه‌ی قهرمانانش است؛ که یکی پیچیده و فلسفی است و دیگری ساده، در حل پرونده‌ای که به راحتی حل نمی‌شود و احتمالاً گوشه‌چشمی به داستانِ شاهکارِ قولِ فردریش دورنمات هم دارد (و به نظرم فصل سوم هم چنین گوشه‌چشمی را داشت!)، اما فصل دوم هیجان بیشتری داشت با داستانی کمی پیچیده‌تر و حضور شخصیت خلافکاری بسیار جذاب که به خاطر مشکلاتی که رقیبان برایش پیش آورده‌اند دوباره به کار خلاف بازمی‌گردد، و همکاری سه افسر پلیس از سه اداره‌ی پلیس مختلف! این فصل شاید به خاطر همین هیجان‌انگیز بودن، هر چند هنوز دیالوگ‌های فاخری دارد و حتا سکانس‌های حادثه‌ای‌اش نیز تحسین شده‌اند، با واکنش متوسطی از سوی منتقدان همراه بود؛ که طبیعی است، چرا که با ذهنیت فصل نخست به تماشای سریال آمده بودند.

اما فصل سوم، که خیره‌کننده است، ماجرای پیگیری یک پرونده در سه مقطع زمانی است و دو بار بسته شدنِ پرونده و سرانجام گشوده شدنِ معماها پس از آن که کارآگاه داستان ۳۵ سال بر عمرش افزوده می‌شود. کمتر پیش می‌آید دنباله‌ها ــ چه بر سریال‌ها و چه بر فیلم‌ها ــ کارهایی در خورِ فصل‌ها و فیلم‌های نخست باشند، اما این سریال چنین بوده.

و به تازگی فصل چهارم، با طرحِ معمایی به شدت عجیب‌تر و در فضایی به شدت دور از زندگی عادیِ ما؛ شهری یخ‌زده و دوراُفتاده در آلاسکا! و البته با تأکیدی بر شخصیت‌پردازیِ کارآگاهان که به فصل نخست پهلو می‌زند...

خالق اثر، نیک پیزولاتو (متولد ۱۹۷۵)، در سینما هم‌چون تیلور شریدان، کارگردان محبوبم که در معرفی سریال یلو استون درباره‌اش سخن گفتم، خودساخته است. او که پروفسور ادبیات بوده با تحقیقاتی در خصوص داستان‌نویسی و انتشار یکی دو داستان، فیلم‌نامه‌ی سریال را نوشت و پس از بستن قرارداد با شبکه تهیه‌کنندگیِ اجراییِ آن را بر عهده گرفت تا جایی که در فصل سوم قسمت‌هایی را هم کارگردانی کرد... اما در فصل چهارم کاری را بر دوش نگرفت تا مبادا سریال به چرخه‌ی تکرار بیفتد و کار کامل بر دستِ گروهی دیگر دنبال شد.

این سریال چندین جایزه در زمینه‌ی نویسندگی، کارگردانی و بازیگری را از جشنواره‌های مختلف گرفته است.

@IfilmReview

دنباله از 👆

این سبک این‌قدر جذاب است که کارگردان مورد علاقه‌ام، تیلور شریدان که بیشتر در حوزه‌ی وسترن و زندگی سرخ‌پوستان کار می‌کند اما اکنون در چند زمینه‌ی دیگر هم سرک کشیده، تصمیم گرفته در آن آزمونی داشته باشد؛ عملیات ویژه؛ شیرزن (Special Ops: Lioness). دوبله‌ی این سریال جذاب، از آن‌جایی که در جایی اشاره به نام ایران دارد، متوقف شد؛ قانونی جدید در این رابطه! در حالی که وقتی مسؤولان نظام ما آشکارا سخن از درگیری با آمریکا می‌رانند و بارها هم در عرصه‌ی منطقه چنین شده است دیگر چرا ترسی داشته باشند از آورده شدنِ نام‌شان به عنوان دشمن و حامیِ تروریست در گفتمانِ رسمی دشمن‌شان؟! ما که نباید توقع داشته باشیم آن‌ها بگویند دولت رهایی‌بخشِ ایران (جمهوری اسلامی) که حامی نیروهای آزادی‌خواه و استعمارستیز است!

از سوی دیگر، این عملِ آنان پیام مهم‌تری با خود دارد و آن به رسمیت شناختنِ قدرتی در طرفِ دشمنی‌شان است! خب، طبیعتاً من هم هیچ لذتی نبردم از داستان فیلم ۳۰۰ و حتا در نقدش نوشتم و به آن اعتراض هم کردم، اما در پشتِ چنین کارهایی نوعی ترس از حریف هم هست و دست‌کم جمهوری اسلامی باید از این که چنین جایگاهی (دیگریِ قوی و هم‌آورد) را یافته بر خود ببالد؛ کم جایگاهی نیست (مانند دولت‌شهر آتن که دشمنیِ خودش با شاهنشاهی ایران را اغراق‌شده در بوق‌ و کرنا می‌کرد و به آن می‌بالید)! برای نمونه، عموماً ــ حتا امروزه که جنگ سردی وجود ندارد ــ در فیلم‌های آمریکایی روس‌ها دشمن هستند؛ مردانی خون‌سرد و در کار خود حرفه‌ای. این نوعی اعتبار دادن به حریف هم هست، که قدرتی در خور و معارض دارد. به تازگی هم این دشمنان خردمندتر و پیچیده‌تر شده‌اند که نشانه‌ی پیشرفت در فرهنگ انسانی و روایت داستان است؛ مانند شرح‌های طوفانیِ شاهنامه درباره‌ی ویژگی‌های گاه پیچیده و شگفت‌انگیزِ افراسیاب! البته پس از فروپاشی شوروی دشمنان دیگری هم، از جمله چین که البته خیلی محتاطانه دشمن تجسم می‌شود، به‌وجود آمدند و در این دو دهه هم مردمان کشورهای مسلمان منطقه‌ی ما. و فراموش نشود یک دشمن بسیار پررنگ‌تر و شاید ابدی هم در فیلم‌های آمریکایی و حتا اروپایی وجود دارد که حتا اگر مستقیم از دلِ جنگ جهانی دوم بیرون نیامده باشد دست‌کم شخصیت منفی‌ای از تبارش وجود دارد؛ آلمانی‌ها! پس، این حساسیت نسبت به نام ایران نه منطقی است و نه هم‌سو با آرمان‌های نظام!

شاید به خاطر همین حساسیت بود که سریال درخشان فهرست ترمینال (The Terminal List)، که صحنه‌های غیرشرعی هم ندارد (!)، اصلاً دوبله نشد، چرا که برای رویدادی که در آغاز سریال رخ داده بود مظنون اصلی سپاه قدس بود! من شخصاً بسیار از این سریال لذت بردم و به درستی و همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود سریال چرخش کرد به سوی عامل درونی در خود آمریکا! و در واقع هم عقاب باید پَرِ خود را در تیرِ مرگش ببیند («از ماست که بر ماست» و اصولاً امکانِ رخ دادن این پیچیدگیِ رفتار فقط در خود آمریکا وجود دارد) و من، به دلایلی که شرحش جای دیگری را می‌طلبد (فقط کوتاه بگویم به جهت ایدیولوژیک و در نتیجه شعاری شدن این دشمنی، نیز دوریِ گاه همراه با ستیز با فرهنگ ملی ایرانی، اقتصاد فاسد و خودی‌سالار و ناشایسته‌سالار و ویران‌گرِ کشور و در نتیجه از دست دادنِ پشتیبانی آحاد ایرانیان و ایرانی‌تباران منطقه، و این که اصولاً «میدان» شورِ مدیریت کار را بر دوش دارد و نه خردِ «ستاد»)، ایران را هم‌آوردِ آمریکا ــ حتا در منطقه ــ نمی‌دانم و اگر هم گاه ظاهراً بردی رخ می‌دهد به نظرم مشکوک و احتمالاً در راستای منافع آنان باشد. اما شیوه‌ی عملِ قهرمانِ این مجموعه و منیّتی که دارد ــ و در این باره به‌زودی متنِ دیگری خواهم نوشت ــ نقطه‌ی تمایز این سریال با نمونه‌های مشابه است.

دریغ است این بحث را ببندم و به مجموعه‌ی فوق‌العاده‌ی جک رایان (Tom Clancy's Jack Ryan)، که چهار فصل آن از سال ۲۰۱۸ ارایه شده و متأسفانه فصل چهارمش دوبله نشده، اشاره نکنم؛ داستانی بسیار دقیق و فکرشده ــ که نویسنده‌اش، تام کِلَنسی، مرا یاد نویسنده‌ی محبوبم در روزگار پلیسی‌خوانی، فردریک فورسایت، می‌انداخت ــ با شخصیت‌پردازی‌ای عالی و صحنه‌های هیجان‌انگیزی گاه بالاتر از سطح سریال‌های معمول (گفتنی است، کلنسی در سال ۲۰۱۳ درگذشت اما به خاطر محبوبیت و معروفیت شخصیت آفریده‌اش چهار نویسنده‌ی دیگر، با تأیید خانواده‌اش، نوشتن رمان‌های جدید پیرامون این شخصیت را دنبال کردند؛ کاری که احتمالا فقط برای شرلوک هولمز و جیمز باند رخ داده بود). نقطه‌ی عطف این مجموعه جدا از نشان دادنِ تنوعی که در دشمن‌ها وجود دارد شخصیت‌پردازیِ این دشمن‌هاست که همه افرادی خردمند و دارای استدلال‌های درست و شیوه‌ی کاری بسیار هوشمندانه هم‌چون حریفِ آمریکایی‌شان هستند. همان قسمت نخست فصل اول سریال را که ببینید مشتریِ دائمش خواهید شد!

@IfilmReview

«جان ویک ـ ۴» و تورم! دوبله

جان ‌ویک از آن دست کارهای هنری است که در بارِ نخستِ مواجهه با آن‌ها نمی‌پذیری‌شان و برایت صقیل و غیرقابل‌هضم می‌آید. برای خودم بارها پیش آمده که موسیقی‌ای بهم معرفی شده که در گوش دادن نخست، احتمالاً برای تفاوت ذائقه یا سلیقه، نپسندیدمش. اما پس از مدتی و چند باری گوش دادن برایم جذاب آمده. جان ویکِ ١ را هم هنگامی که دیدم همین حال را داشتم و وقتی خواهرزاده‌ام، اشکان، نظرم را درباره‌اش جویا شد، فقط گفتم: «خیلی خشن بود!». قسمت دومش هم همان حال و هوا را برایم داشت اما قسمت سوم برایم سینمایی‌تر آمد و از صحنه‌هایش لذتِ بیشتری بردم. انگار سلیقه‌ام داشت به ذائقه‌ی کارگردان نزدیک می‌شد. البته هم‌چنان خشن بودند؛ بسیار خشن، احتمالاً از آن فیلم‌هایی که اگر مرحوم سام پکین‌پا، که فیلم‌هایش نماد خشونت بودند (سازنده‌ی «این گروه خشن»، «سگ‌های پوشالی»، «سرِ آلفردو گارسیا را برایم بیاور» و «گریز» که در ایران با نام «این فرار مرگبار» پخش شد)، آن‌ها را می‌دید غبطه می‌خورد که چرا خودش نساخته است!

برای همین پیش از آن‌که قسمت چهارمش را ببینم یک بار دیگر سه قسمت اول را مرور کردم و این‌بار به نظرم فیلم‌های فوق‌العاده‌ای آمدند! چیزی شبیه احساس آن فیلم‌سازان موج نوی سینمای فرانسه که فیلم‌های آلفرد هیچکاک را، بر خلاف محافل سینمایی و فیلم‌بین‌های آمریکایی در همان هنگامِ ساخت فیلم‌هایش، فوق‌العاده یافته و در معرفی‌اش به جهان کوشیدند! احتمالاً در این سال‌ها سلیقه‌ی فیلم‌بینیِ من بیشتر به تفریحی بودن و جذاب بودنِ فیلم‌ها ــ و میخکوب کردن‌مان در هنگام دیدن‌شان! ــ تمایل پیدا کرده تا آن که حرف و سخنی داشته باشند و اندیشه‌ای برانگیزند، و از این رو جان‌ویک‌ها کاملاً سینمایی هستند. به سخن دیگر، اگر مثلاً موردی چون لباس‌های ضد گلوله تو ذوق‌مان نزنند صحنه‌پردازی‌ها و مبارزه‌ها بسیار زیبا و موردهایی چون فیلم‌برداری و موسیقی و... در بالاترین حد هستند (برای آن‌که به عظمت کار و زحمت سازندگان در خلق صحنه‌های زدوخوردی در فیلم پی ببریم کافی است به پشت صحنه‌ی ساخت آن‌ها نگریست ــ یادِ ترمیناتور ٢ افتادم که آن هم در هنگام آفرینش‌ صحنه‌های نبردش زحمت بسیاری برده و توانسته بود صنعت فیلم‌سازی را گامی به پیش برد).

گفتنی است، فضای «انجمن جهانی آدم‌کشان» در فیلم، هم‌چنان که گفته شده، وام‌دار شبکه‌ی آدم‌کشی و دهشت‌افکنیِ حسن صباح و فداییان اوست و قواعد سفت و سختی که در آن جریان دارد جهانی را آفریده که، هم‌چون فیلم‌های آینده‌نگرانه و فضایی، منحصر به‌فرد است. در قسمت سوم جان برای دیدار رهبر انجمن و گرفتن عفو از او راهی جایی ناشناخته در صحرای مراکش می‌شود که هر چند در ایران‌زمین و بر فرازِ قلعه‌ای نیست اما حال و هوایی مشابه را دارد؛ صحنه‌ی تأثیرگذاری که بی‌شباهت به تاریخ بنیادگذار و رهبر بزرگ اسماعیلی‌ها و ترورهای‌شان از خلیفه‌گان نمی‌تواند باشد. شوربختانه در قسمت چهارم با پرداختی ضعیف و سرسری و به‌کوتاهی به آن فضا برمی‌گردیم و آن عظمت تصویرشده‌ی پیشین با وضعیتی در خور و شایسته نابود نمی‌شود (البته با تغییر بازیگر، که در قسمت سوم بسیار به موضوع می‌خورد). به‌جایش تمرکز بر شرق آسیاست؛ یک آدم‌کش چینی و نیز تصویری که از جمعی سامورایی نشان داده می‌شود و نام ژاپنی این قسمت هم گویای همین افراد است.

اما نکته‌ی دیگری که می‌خواستم به آن بپردازم ارایه‌ی پنج - و شاید شش - دوبله‌ی کم‌وبیش متفاوت (نماوا، پیشتاز، فیلیمو، گپ‌فیلم و کوالیما) از این فیلم است! (تازه اگر از دو ارایه‌ی دیگر بر دست استودیوهای ویژه بگذریم). تا جایی که به یاد دارم بیشترین تعداد دوبله به فیلم «صلات ظهر» یا «ماجرای نیم‌روز» برمی‌گشت که با ارایه‌هایی از تارنماهای جدیدِ نمایش فیلم، مانند فیلیمو و نماوا، دارای چهار دوبله شده بود. خب، چرا چنین؟ آن‌هم هنگامی که اکثر این دوبله‌ها در مهم‌ترین موضوع، یعنی سانسور، مشترک هستند! آیا واقعاً نمی‌شود هماهنگی‌ای میانِ این شبکه‌ها باشد که توان‌شان را صرف فیلم‌های بیشتری بکنند، آن‌هم هنگامی که گاه مدیر دوبلاژشان هم فرد مشترکی است؟ البته از حق نباید گذشت که برخی کلام و دیالوگ‌های استوارتر و زیباتری دارند.

@IfilmReview

«جان ‌ویک» از آن دست کارهای هنری است که در بارِ نخستِ مواجهه با آن‌ها نمی‌پذیری‌شان و برایت صقیل و غیرقابل‌هضم می‌آید. برای خودم بارها پیش آمده که موسیقی‌ای بهم معرفی شده که در گوش دادن نخست، احتمالاً برای تفاوت ذائقه یا سلیقه، نپسندیدمش. اما پس از مدتی و چند باری گوش دادن برایم جذاب آمده... 👇

@IfilmReview

زمین سرگردان روایتِ چینیِ آخرالزمان است که این روزها این نوع نگاه در فیلم‌های آینده‌نگر هالیوودی موج می‌زند و هر کدام به‌گونه‌ای انقراض نوع بشر را پیش‌بینی می‌کنند، اما زمین در این فیلم هر چند سرگردان می‌شود زنده می‌ماند و دست‌کم کورسوی امیدی وجود دارد!

این که این فیلم چینی است و در نتیجه چینی‌ها در آن نقش اصلی را بر عهده دارند چندان جای نقد ندارد اما این که تقریباً همه‌ی فکرهای بدیع از آنِ این رفیقان باشد و رییس‌جمهور چین در نقش رهبر جهانِ آینده ظاهر شود و آمریکایی‌ها در سِمَت دستیارش باشند و همه‌ی چینی‌ها در آن وظیفه‌شناس و شجاع باشند و ترس تنها در وجودِ غیرچینی‌ها رخ بنماید دیگر شاهکار است و از وجه نمایشیِ هر اثری هم به دور.

بر خلاف آن‌که برخی محافل خاص داخلی (مانند بنیاد اندیشه‌ی قرآنی حضرت ولی‌عصر) از این اثر، و وجودش در جهان سینماییِ آمریکایی، تجلیل کردند شخصیت‌پردازی در فیلم و کش و قوسِ داستانی، به زعم من، هنوز در ابتدای راه است و کششی را ایجاد نمی‌کند (آن‌قدر تأکید بر روی صفات حسنه‌ی چینی‌ها هست که اصلاً نمی‌توان توقعِ داستان‌پردازی را از آن داشت!). در این زمینه، به نظرم فیلم نخست مؤفق‌تر بود و این یکی سفارشی‌تر ساخته شده است.

سال‌هاست سینمای هالیوود، به پیشتازی مارول استودیوز، سرگرم مشارکت دادن دیگر مردمان جهان برای ساختن آینده و ایستادگی در برابر مخاطراتِ جهانی و کهکشانی (!) است که در این چند سال اوجی قابل‌توجه گرفته است و افزون بر قهرمانان و جادوگران و خدایان روسی و چینی و اسکاندیناوی و آفریقایی ایزدان و کسانی از مصر و پاکستان را هم به درون خود آورده و احتمالاً بیشتر از این هم خواهد آورد (این دختر نوجوان پاکستانی همان است که چون در سریالش اشاره به جن شده بود دوبله‌اش متوقف شد! نگاه فرهنگی ما در این‌جا ایستاده است). البته استودیوی دی‌سی هم می‌کوشد با مارول رقابت کند و ابرانسانی را در فضای لبنان خلق کرده که همه‌ی توان‌مندی‌های ایزدان مصری را یک‌جا دارد!

خب، طبیعتاً در این فضا چین هم که ادعای مدیریت جهانی را دارد از سینما غافل نیست و این جالب است که به خرد کنفسیوسی بازگشته است که در سینمای آمریکا هم پیشینه داشته (در اکثر فیلم‌ها، به‌ویژه فیلم‌های رزمی، که فردی چینی را نمایش می‌دادند پیرمردی خردمند بوده است)، اما این بار به‌روز و مسلط بر دانش روز جهان!

به نظرم سوال این‌جاست، آیا شیفتگان چین به عنوان الگو چنین چیزهایی را هم می‌بینند و به اندیشه‌شان می‌رسد تا سرمشق قرار دهند تا در سینمای ما هم حماسه‌های تاریخی بزرگی ساخته شود که برای دیگران هم حرفی برای گفتن داشته باشد؟ یا سینمای به‌اصطلاح فاخر و حمایت‌شده‌ی ما هنوز دست‌اندرکار ساخت فیلم از زندگی پیامبران و امامان است؟ تاریخ و فرهنگ ایران، که دست‌کم در دوره‌ای (هخامنشیان) مدیریتِ جهانیِ ستوده‌شده، مشارکتی و انسانی‌ای را ارائه داد که هنوز هم بسیاری از زوایای آن قابل وام‌گیری برای ساختن آینده است، چه جایی در سینمای پرهزینه‌ی حکومتی دارد، یا آن‌که هم‌چنان به گروه‌هایی کوچک ــ با عنوان‌های پرطمطراق پژوهشی و فرهنگی ــ کمک می‌شود تا علیه آن فیلمک‌هایی ساخته یا بکوشند دوره‌های برده‌داری را ــ در ادامه‌ی راهی که شرق‌شناسان به‌ویژه وابستگان به شوروی ــ گشودند بیابند؟!

جالب است که زمین سرگردان از نگاه‌ سیاسیِ روز هم دور نیست؛ اول آن که به پیشنهاد چینی‌ها یک سازمان ملل جدید شکل می‌گیرد! و دوم آن که هر چند در قسمت یکم روس‌ها هم حضوری داشتند در قسمت دوم اثری از آنان نیست! و باز جالب است که بخش‌های هدایت‌کننده‌ی این موتورهای عظیم در سه مرکز چین و ژاپن و آمریکا قرار دارد که نشان‌دهنده‌ی برداشتِ چینی‌ها از قدرتِ آینده‌ی جهان است! قابل توجه سیاست‌مداران ایرانی که الگوهای چینی‌شان چگونه به قدرت‌های آمریکا و روسیه می‌نگرند.

سینمای چین، با وجود تکیه بر سینمای جهانی‌شده‌ی هنگ‌کنگ، و حتا تا حدودی کره جنوبی، با وجود آن که محصولاتش بسیار گسترده است و در ایران هم به سرعت دوبله می‌شوند، به نظرم هنوز در آغاز راهِ قصه‌گویی‌ای هستند که برای همگان جذاب باشد و به‌شدت از زاویه‌ی شخصیت‌پردازی می‌لنگند، اما این راه را آغاز کرده‌اند به شرط آن که عجله نکنند... در پایان همین قسمت از زمین سرگردان اشاره‌ای وجود دارد که آمیخته‌ای از ماتریکس و «اودیسه ۲۰۰۱» است؛ گویی دوستان آن‌قدر از ساخت چنین فیلمی خرسند بودند که به نظرشان آمد کل تاریخ سینمای هالیوود را به سرعت و با همین اثر بپیمایند تا زودتر به جهانی که در نظر دارند برسند!

@IfilmReview

نگاهی به بخش دوم یک فیلم سینمایی با نگاه آخرالزمانی

زمین سرگردان در دستان پیرمرد چینی!

✍علیرضا افشاری- عصر ایران

🔹"زمین سرگردان" روایتِ چینیِ آخرالزمان است که این روزها این نوع نگاه در فیلم‌های آینده‌نگر هالیوودی موج می‌زند و هر کدام به‌گونه‌ای انقراض نوع بشر را پیش‌بینی می‌کنند. در این فیلم اما زمین هر چند سرگردان می‌شود زنده می‌ماند و دست‌کم کورسوی امیدی وجود دارد!

متن کامل 👈 asriran.com/003lSL

@MyAsriran

دنباله از 👆

... گشوده شدنِ رازشان منطقی به نظر می‌آیند، در سریال پیچش‌هایی عجیب می‌یابند و این‌ها همان فن‌ها و تکنیک‌هایی است که استاد قصه‌گو به شهرزاد می‌آموزد تا چگونه داستانش را گیراتر نماید! با این حال، داستان با پیش کشیدنِ دوقطبیِ کهن و بسیار بحث‌شده‌ی «قضا و قدر ـ اراده‌ی آزاد» عمقی فلسفی هم می‌یابد و با تأکیدش بر اخلاق یا مهم بودنِ نقش هر انسان در هستی (که نگاهی زرتشتی است) یا تنهایی انسان، که پیامدِ تلخِ زندگیِ مدرن است، و آن پایان‌بندیِ خوبش می‌کوشد فراتر از یک داستان صرفاً هیجان‌انگیز و جذاب باشد ــ که در فصل‌های چهارم و پنجم اوجی نفس‌گیر می‌گیرد.

جیکوب، ایزدی که بر جزیره حکم می‌راند و از نیمه‌ی سریال هر چه جلوتر می‌رویم بیشتر با او آشنا می‌شویم و در رازگشاییِ فصل پایانی آگاه می‌شویم که ــ بر پایه‌ی این بخش منطقی در نگرش کهن که هر نیروی برتری ضدّ خود را هم دارد، وگرنه قدرت غالب می‌شد ــ قدرتِ رقیبی هم دارد (یا استعاره‌ی زیبای برآمدنِ دود سیاه از آبِ روشن، که در دلِ هر نوری تیرگی‌ای هم وجود دارد)، مانندِ ایزدانِ دولت‌شهرهای باستانیِ یونانی است که در سرزمینی مشخص زندگی می‌کردند و از دانش و توانی نامحدود ــ بر خلافِ خدایانِ ادیانِ سامی ــ برخوردار نیستند و حتا مانندِ خدایانِ پسازردشتی چندان اخلاقی هم نیستند (جیکوب، هر چند در قطبِ نیکِ روایت قرار دارد، نسبت به رفتارهای نادرست بِن، فردِ برگزیده‌اش، واکنشِ تعیین‌کننده‌ای ندارد و در نهایت هم داوریِ دودِ سیاه درباره‌ی او منطقی می‌نماید و حتا در صحنه‌ای می‌بینیم که در سناریویی موازی عامل قتل همسر سعید هم اوست... و حریفِ سیاهش نیز گاه کارهایی اخلاقی می‌کند، مانند نشان دادنِ چشمه‌‌ی آب به گمشدگانِ تشنه یا کشتنِ مهاجمانِ آدم‌کش).

چند موضوع جنبی:

چون حجم رویدادها و شگفتی‌ها در سریال بالاست سریال به همه‌ی آن‌ها پاسخ نمی‌دهد و گاهی خودمان می‌بایست حدس‌هایی بزنیم. مثلاً این که چرا کریستین (پدر مرده‌ی جک) کِلِر را نزد خود نگاه داشت به نظر می‌رسد از آن‌جایی که شخصیتِ خودِ او هم در این احیا زنده شده باشد با جیکوب (که بعدتر می‌فهمیم می‌توانسته دودِ سیاه باشد، که کمی ابهام دارد) معامله‌ای کرده که گویی در ازای پیشبرد خواست‌های او خودش هم بتواند با کسی که دوست داشته و در زندگی‌اش بودنِ با او را از دست داده زمان بگذراند؛

در طولِ سریال می‌بینیم تقریباً همه‌ی قهرمانان با پدرانِ خود تنش و اختلاف و حتا دشمنی دارند (شخصاً نفسی به راحتی می‌کشم که این موضوع تا این اندازه عمومیت دارد!) اما در صحنه‌ی پایانی، قهرمان اصلی، جک شِپرد، گویی به نمایندگی از سوی همه، با پدرِ درگذشته‌اش گفت‌وگویی صمیمانه و لذت‌بخش دارد، از آن گفت‌وگوهایی که همه‌مان خواهانش هستیم و گویی باید تا لحظه‌ی پایانیِ زندگی برای رسیدن به آن صبر پیشه کنیم!

جان لاک، نفر دوم سریال که در مقطعی هم در برابر جک قرار می‌گیرد، در فصل نخست شخصیتِ فوق‌العاده‌ و کاملی دارد و هم‌چون عارفان بزرگ با دقت در رویدادها و فهمِ آن‌ها راهبردهای کلامی مؤثری را به دیگران ارایه می‌دهد که دقیق و لذت‌بخش و آموزنده است، اما طی چند فصل بعد، به‌ویژه از هنگامی که با جیکوب ارتباط می‌گیرد دچار تردیدی در مدیریتش می‌شود و پیوسته در انتظار فرمان گرفتن و مشخص شدنِ راهش بر دستِ جیکوب است و این ایمان آن اراده‌ی آزادِ مؤثرش را نابود می‌کند که موضوعِ جالبی است. در فصل آخر هم آن شخصیتِ قدرت‌مندی که می‌یابد ــ هر چند خودش نیست و ای کاش بود ــ جذاب است.

آنالوسیا از شخصیت‌هایی بود که مرگش متاثرم کرد چرا که دوست می‌داشتم ارتش‌اش را برپا کند، اما مرگ آقای اکو تلخ‌تر بود، فردی که به نظرم دودِ سیاه به جهتِ شخصیت قدرتمند و البته پیچیده‌اش نتوانست تسخیرش کند.

از چهل و خرده‌ای بازمانده‌ی سقوط هواپیما، تقریباً یک‌سوم شخصیت اصلی هستند یا شخصیت‌هایی که گذشته‌شان کاویده می‌شود و باقی سیاهی‌لشگر هستند مگر آن‌که در صحنه‌ای کاری انجام دهند که تا حدودی بازتاب زندگیِ معمولی است و اهمیت انتخاب‌های شخصی.

البته این را نپسندیدم که بن، شخصیت منفی داستان، در صحنه‌ی پایانی می‌ماند ــ هر چند به درون تالار رویاییِ دیدارگاه نمی‌رود. در زندگی هر چند احتمال تغییر همه‌ی کسان می‌رود اما تغییرِ این فرد با آن‌همه خباثت، هر چند در عمرِ باقی‌مانده‌اش برای هیوگو ــ جیکوبِ جدید ــ دست‌یاری مفید و کارا شود، برایم نادلچسب بود و خواهانِ مرگش بودم، آن‌هم در حالی که حریف و رقیبش ــ ویدمور ــ به نسبتِ او بسیار اخلاقی‌تر عمل می‌کرد و به نظر نمی‌رسد کشتار در جزیره هم به دستور او باشد و گویی فقط دستور به دستگیری یا کشتنِ بن را داده بود.

و نکته‌های بسیار دیگر...

در کنار رویدادها از لوکیشن یا فضای سریال، یعنی دیدنِ خود جزیره هم، که یکی از جزایر هشت‌گانه‌ی  آمریکا در اقیانوس آرام است، لذت ببرید.

@IFilmReview

دنباله از 👆

فرصتی پیش آمد تا در نبودِ سریالِ جدیدِ جذابی لاست را، که به انتخاب مجله‌ی تایم برترین سریال تاریخ است، باز ببینم؛ سریالی عالی و خوش‌ساخت با داستانی بسیار جذاب و شخصیت‌پردازی‌هایی بی‌نقص که دیدن‌شان برتری دارد به وقت تلف کردن با سریال‌های جدیدی که از آن‌ها تعریف‌هایی می‌شنوی اما فقط رونوشت‌برداری از ایده‌هایی قدیمی هستند و به چیزی و جایی و اندیشه‌ای هم ختم نمی‌شوند.

در ضمن، چون بار نخست فصل‌های آخر لاست را کمی پراکنده دیده بودم می‌خواستم اطمینان حاصل کنم که آیا آن‌گونه که می‌اندیشیدم نازیبا تمام می‌شود یا نه، مانند بسیاری از سریال‌های خوب که این سال‌ها دیدم و ــ جز استثنای بریکیگ بد و به تازگی بزنگ به سال (Better Call Saul) که در پیوند با همان مجموعه بوده ــ پایان‌بندیِ خوبی نداشتند. مثلاً بانشی (Banshee) در فصل آخرش (۴) به‌شدت ضعیف و نامرتبط می‌شود؛ هم‌چنان که «مردی بر برج بلند» یا «مردی در رأس قلعه» (Man in the High Castle) هر چند هنوز به پایان نرسیده اما در فصل سوم بر خلاف دو فصلِ قبلش به‌شدت ضعیف می‌شود گویا به این خاطر که می‌خواست تصویر برجسته‌ای را که از نظام آلمان نازی، بر خلافِ مشی سینمای هالیوود در مورد این گروه، ارایه داد بود جبران کند؛ چیزی چون سریال جهانِ غرب (West World)، که آن‌هم در فصل سوم به‌شدت اُفت کرد هر چند در فصل چهارم توانست با تصویری قابل قبول به پایان برسد؛ یا مجموعه‌ی عالیِ خانه‌ی پوشالی را که می‌دانیم به خاطر برخی مشکلاتِ پشت صحنه سرهم‌بندی شد؛ و نیز بازیِ تاج‌وتخت، که اشاره داشتم، خیلی با سرعت به پایان رسانده شد. پایان بخشیدن به یک مجموعه‌ی طولانی هم خودش هنری را می‌طلبد که الزاماً با ساختِ یک مجموعه‌ی بی‌نقص یکی نیست!

خوشبختانه این نگاه درباره‌ی گمشده به کل رخت بربست و سریال پایانِ خوبی داشت؛ فصل آخرش را آن‌هنگام نپسندیده بودم اما در بازبینی به نظرم به همان خوبیِ کلِ سریال آمد. به هر حال، جمع کردنِ سریالی با این همه شخصیت‌پردازی و گستردنِ معما و سفر در زمان کار راحتی نبود!

سه فصل نخست لاست را دوبله‌شده دیدم که دوبله‌ای بسیار حرفه‌ای و شایسته بود (مؤسسه‌ی قرن ۲۱ و پارس‌ویدئو)، هر چند در فصل سوم ممیزی‌ها آشکارا بیشتر می‌شود (مثلاً حذفِ همکاریِ سعید با نیروهای اطلاعاتی آمریکا، گویی ما نگرانِ بدنام شدن مسلمانانِ جهان باشیم!). با این حال، متأسفانه این دوبله‌ی خوب ادامه نیافت.

گمشده، که در میان ۱۰ سریال برتر تاریخ تلویزیون آمریکا قرار دارد، همان‌طور که گفتم از نظر تعدد داستان‌ها و به‌ویژه داستان‌هایی که در عینِ کوچکی به خوبی پخته و به همراه مکالمه‌ها و دیالوگ‌هایی عالی ارائه شده‌اند و اصلاً، بر خلافِ بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌ها، این شخصیت‌پردازی‌ها و داستانک‌ها سردستی و کلیشه‌ای نیستند به «هزار و یک‌شب» شباهت دارد؛ با این تفاوتِ بزرگ که در آن داستانِ کهنِ ایرانی (شکلِ آغازینش «هزار افسان» نام داشت که بعد به روزگارِ هارون‌الرشید منتقل شده بود و به نوعی هم نشان از پیچیدگیِ تمدنی و قطبِ عالم بودن در زمان خود داشت؛ ایرانِ دورانِ باستان، سپس بغداد دوره‌ی اسلامی و اکنون آمریکا) خط اصلی داستان، با وجودِ شگفت‌انگیزی ــ شاهزاده‌ای که همسرانِ خود را پس از یک شب هم‌بستری می‌کشد ــ واقع‌‌گرایانه بود و داستان‌هایی که شهرزاد برای شاهزاده بیان می‌کرد افسانه‌آمیز و اسطوره‌ای و رنگی و تخیلی و بسیار دل‌پذیر و تا حدودی آموزنده، اما در گمشده این خط اصلیِ داستان است که این ویژگی‌ها را دارد و داستانک‌ها چون به زندگیِ افراد متصل می‌شوند بسیار کمتر این‌گونه‌اند هر چند همه‌شان دارای پیچش‌های داستانی و شخصیتیِ بسیار جذابی هستند.

این گام به گام آشنا شدنِ ما با فضای شگفت‌انگیزِ جزیره‌ای که به آن ــ با سقوطِ هواپیمایی ــ پرتاب شده‌ایم (مانند جزیره‌ی اسرارآمیزِ ژول‌ورن، که البته در آن‌جا هم شگفت‌انگیزی به رفتارِ آدم‌های قبل‌تر پناه‌گرفته در جزیره ــ کاپیتان نمو و یارانش ــ بازمی‌گشت، نه به خودِ جزیره) نقطه‌ی قوّتِ داستان‌پردازی در گمشده است، گویی که شهرزادی امروزی می‌خواهد ما را آرام‌آرام به درونِ هزارتوی خیال‌انگیزِ روایتش بکشاند؛ مثلاً جدا از آشنا شدنِ ما با زیر و بمِ شخصیت‌ها، که آن‌قدر پررنگ است که در فصلِ نخست گویی با سریالی درام سروکار داریم (و البته همین فصل برنده‌ی جایزه‌ی «سریال برجسته‌ی درام» در جشنواره‌ی امی و نیز فصل بعدش برنده‌ی همین جایزه در گلدن‌گلوب می‌شود)، آشنایی با جزیره، دودِ سیاه، زن فرانسوی، دیگران، شرکتِ ابتکار دارما یا جیکوب هنگامی که به آرامی قطعه‌های جورچین کنار هم قرار می‌گیرند بسیار فریبنده و دل‌ربا می‌شود.

در طولِ سریال، به‌ویژه در بخش‌های هیجان‌انگیزتر، متوجه می‌شویم که هیچ کاری به صورت عادی در آن پیش نمی‌رود و حتا بسیاری کارهای معمول هم، که پس از...

دنباله 👇

@IFilmReview