روندهای گاز خاورمیانه: درسهایی برای ایران
✅ این هفته توتال و ادنوک (شرکت نفت ابوظبی) تفاهمی «امتیازی» برای اکتشاف و توسعه منابع گاز غیرمتعارف امضاء کردند که اجازه فعالیتهای اکتشاف و ارزیابی را به مدت 7 سال میدهد و بعد از آن امکان توسعه و تولید تا 40 سال وجود دارد. توتال با سهم توتال 40 درصد، راهبری مرحله اکتشاف را بر عهده خواهد داشت. انی نیز قراردادی چهل ساله برای توسعه یک امتیاز در منطقه فراساحل ابوظبی امضاء کرده و 25 درصد سهم در آن به دست آورده است. این امتیاز شامل چند میدان با گاز بسیار ترش میشود و 15 درصد دیگر از آن نیز به شرکای دیگر واگذار خواهد شد.
✅ حدود ده سال قبل، بیپی در یک تفاهم «مشارکت در تولید» بلوک گازی 61 عمان را در دست گرفت. اما مفاد اقتصادی (به طور خاص قیمت گاز) مناسب نبود. لذامذاکرات به طول انجامید و تنها پس از تعیین نرخهای بالاتر از متعارف برای خرید گاز بود که قرارداد به امضاء رسید. سال گذشته تولید از میدان خزان بلوک مذکور (که مخزن آن tight و گاز آن ترش و در نتیجه هزینههای تولید نسبتاً بالاست) به میزان یک میلیارد فوت مکعب در روز آغاز شد. وودمکنزی از این میدان تحت عنوان نمونه «عملگرایی» دولت عمان یاد کرده است. سهم بیپی در این میدان 60 درصد و شرکت نفت عمان 40 درصد است که شرکت نفت عمان قصد دارد یکچهارم سهم خود را (معادل 10 درصد از میدان) به پتروناس بدهد. قرارداد تا 2043 اعتبار دارد، یعنی سی سال.
✅ دههها قبل دولت قطر نیز مشابه دولت عمان، در یک عملگرایی استراتژیک، مشارکتی بین قطرپترولیوم و غولهای نفتی دنیا (به طور خاص اکسونموبیل) شکل داد تا تحت قراردادهای «مشارکت در تولید» توسعه میدان گنبد شمالی (که بخش شمالی آن در ایران به پارس جنوبی شهرت دارد) را انجام دهند. نتیجه این تصمیم، تبدیل شدن قطر به بزرگترین تولیدکننده الانجی دنیا بود. بخشی از داستان گنبد شمالی را میتوانید اینجا ببینید:
t.me/EconomicsandOil/1245✅ مسیر دولتهایی که قصد توسعه منابع نفت و گاز خود (و نه پنهان کردن آن زیر زمین) را دارند تقریباً شبیه به هم است:
1️⃣ مفاد مالی جذابی که شرکتها را ترغیب به حضور کند
2️⃣ استفاده حداکثری از دانش فنی و توان مالی غولهای نفتی
3️⃣ قراردادهای امتیازی و مشارکت در تولید
4️⃣ پیشنهاد قراردادهای طولانیمدت چنددهساله
نتیجه آنکه میادین سخت (مثل خزان عمان)، نه چندان سخت (مثل گنبد شمالی قطر) و حتی غیرمتعارف (مثل دیاب ابوظبی) شانس توسعه مییابند.
✅ ناگفته پیداست که دقیقاً ویژگیهایی مثل جذابیت مالی و مدت قراردادهای نفتی، که عامل حضور غولهای نفتی هستند، در قرارداد جدید نفتی ایران (موسوم به IPC) قدری بهبود یافتند؛ اما مورد مخالفتهای طولانی واقع شدند تا جایی که نهایتاً قراردادهای اندکی به امضاء رسید. ضمن آنکه هنوز اجماعی در داخل درباره لزوم استفاده از مسیر متعارف توسعه (که در بالا به آن اشاره شد) وجود ندارد و در نتیجه جذابیت قراردادهای ایران در مقایسه با کشورهای همسایه بسیار اندک است. خروجی را میتوان در انبوه میادین گازی توسعهنیافته و همچنین تاخیر و افزایش هزینه در توسعه فازهای پارس جنوبی (در مقایسه با گنبد شمالی) مشاهده کرد.
✅ چند نکته مرتبط:
1️⃣ قرارداد صادرات گاز ایران به امارات (کرسنت) در عمل به نتیجه نرسید و مخالفتهای زیادی نیز با آن وجود دارد. اکنون این کشور در جستوجوی توسعه منابع گازی خود است.
2️⃣ عمان قصد دارد از ایران گاز وارد کند و ظرفیت الانجی خود را توسعه دهد.
3️⃣ همزمان با انبوه منابع گاز توسعهنیافته در ایران، کشورهای همسایه مثل پاکستان، کویت و امارات متحده عربی الانجی وارد میکنند و عربستان نیز برنامههایی برای آن دارد.
4️⃣ آمریکا به مدد انقلاب گاز شیل، تامینکننده بخش زیادی از تقاضای الانجی جهان طی سالهای آتی خواهد و احتمالاً بخشی از آن نیز به خاورمیانه خواهد آمد.
⭕️ @EconomicsandOil#Note#Iran #Oman #Qatar #UAE #TOTAL #BP #ExxonMobil #Gas #LNG